Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
8<br />
<strong>Euskal</strong> baserri tradizionala.<br />
1. EUSKAL HERRIKO<br />
GEOGRAFIA<br />
<strong>Euskal</strong> <strong>Herria</strong> 43º-ko paraleloan dago, Pirinioen mendebaldeko<br />
muturrean eta Bizkaiko Golkoak (Kantauri Itsasoak). <strong>Euskal</strong>dunak<br />
hortxe bizi izan dira mendeak eta mendeak komunitate gisa,<br />
zeren, dirudienez, euskaldunak eta laponiarrak Goi Paleolitoaz<br />
geroztik bizirik iraun baitute edo, gutxienez, Neolitoaren<br />
amaierako eta Brontze Aroko hasierako hiru tipo europarrak, hau<br />
da: iparraldekoa, mediterraniarra eta alpinoa, baino lehenagokoak<br />
dira. Euren hizkuntza, euskara, Europako hizkuntzarik zaharrena,<br />
agian, mantentzen ahalegindu dira. 20.664 km2-ko azalera du,<br />
eta bertan hiru milioi inguru biztanle daude. Beraz, bere identitate,<br />
historia eta kultura bereziak dituen antzinako herri txikia da.<br />
<strong>Euskal</strong> Herriko klima epela da. Ez dago muturreko tenperaturarik,<br />
baina nahikoa euritsua da (urtean 2.000 mm. zona hezeetan<br />
eta 500 mm. Ebro ibaiaren erriberan). Dena den, hiru klima<br />
mota daude: subalpetarra Pirinioetan, atlantikoa edo heze epela<br />
kostaldean, eta mediterranear kontinentala (beroa udan, hotza<br />
neguan eta prezipitazio-kopuru txikiarekin) Arabako hegoaldean<br />
eta Nafarroako erdialde eta hegoaldean.<br />
Bi isurialde daude, ondo bereiztuak: kantabriarra eta mediterraneoa.<br />
Isurialde kantabriarrean (iparraldekoan) biztanle<br />
eta industria gehienak daude, eta Ebro ibaiak mugatzen duen<br />
isurialde mediterranearrea nekazaritza da nagusi eta herri<br />
txikiagoak daude.<br />
<strong>Euskal</strong> Herriko Iparraldeak (Lapurdi, Zuberoa eta Nafarroa<br />
Beherea) lurraldearen % 15a hartzen du. Hegoaldeak (<strong>Euskadi</strong> eta<br />
Nafarroa) % 85a hartzen du.<br />
Frantziako <strong>Euskal</strong> <strong>Herria</strong>k ez du berariazko administraziorik.<br />
Frantziako Iraultzaren ostean, Biarnoko eskualdeekin batera, Behe<br />
Pirinioetako Departamentuan sartu zen. Gaur egun, Iparraldeko<br />
gehiengo sozial eta politikoak berariazko Departamentua aldarrikatzen<br />
du Frantzian, <strong>Euskal</strong> Herriko Departamentua, alegia.<br />
Baskoniako biztanleen % 72 <strong>Euskadi</strong>n bizi da, % 19 Nafarroan eta<br />
% 9 Iparraldean. XIX. mendearen amaieran, industrializazioarekin,<br />
inmigrante asko etorri ziren Bizkaira eta Gipuzkoara, Gaztela,<br />
Nafarroa, Errioxa eta Extremaduratik. XX. mendearen 50-70eko<br />
hamarkadetan, beste inmigrante kopuru handia etorri zen<br />
Arabara eta Nafarroara. Azken urteetan, hazkuntza demografikoa<br />
eskasa izan da. XXI mendearen hasierako inmigrazioak bultzada<br />
berria eman du.<br />
Bizkaia<br />
Biztanleak: 1.122.637<br />
Azalera: 2.217 km 2<br />
Biz./den.: 506,4 bizt/km 2<br />
Biztanleak: 673.563<br />
Azalera: 1.980 km 2<br />
Biz./den.:340,2 bizt/km 2<br />
Gipuzkoa<br />
Araba<br />
Biztanleak: 286.397<br />
Azalera: 3.037 km 2<br />
Biztanle-dentsitatea:<br />
94,3 bizt/km 2<br />
EAE<br />
Biztanleak: 2.082.597<br />
Azalera: 7.234 km 2<br />
Bi./den.: 287.9 bizt/km 2<br />
Iturria: EUSTAT,<br />
Biztaleen eta<br />
Etxebizitzen errodia,<br />
2001ean<br />
Hiria eta baserria bitartean,<br />
<strong>Euskadi</strong>n udalerri ertain ugari<br />
daude.<br />
Oñatiko Unibertsitatea (Gipuzkoa).
Change language