Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8.9. Herri-kultura<br />
Herri-kulturaren erritoak eta ospakizunak etnografiaren ikerketaarloaren<br />
parte dira.<br />
8.9.1. Azokak, herri-kirolak eta jokoak<br />
Azokak<br />
Arestian, nekazaritza-, abeltzaintza- eta arrantza-azokak,<br />
topalekuak ziren baserritarrentzat eta arrantzaleentzat, zeren<br />
bertan salerosten baitzituzten merkantziak. Gaur egun, elikagai<br />
bikainen eta artisautza anitzen erakusketak dira. Mota askotakoak<br />
daude eta herri eta hiri guztietan egin ohi dira, batzuetan herriko<br />
jaiak direla aprobetxatuz.<br />
Hona hemen <strong>Euskadi</strong>n egin ohi diren azoka<br />
tradizionaletako batzuk: Ordiziako Azoka,<br />
Idiazabalgo gaztaren gune nagusia da,<br />
urteko asteazken guztietan egiten da, baina<br />
ospetsuena iraileko Nekazaritza Azoka da,<br />
zeren bertan egiten baita gazten lehiaketa<br />
famatua; Gernikako Azoka urriko azken<br />
astelehenean egin ohi da eta bertan, jaigiro<br />
ikusgarrian, lurraldeko nekazaritzaproduktuen<br />
maila neurtzen da; Santo<br />
Tomas azoka, Donostian eta<br />
Bilbon egin ohi da abenduan.<br />
1462az geroztik, Baionan,<br />
Eguen Santuan, pernilaren<br />
jaia egiten da. Gernikan<br />
eta Tolosan, astero, azoka<br />
interesgarriak egin ohi dira.<br />
<strong>Euskal</strong> kirolik ezagunena nazioartean<br />
zesta-punta edo jai-alai da.<br />
Kirolak eta jokoak<br />
Jokoei dagokienez, garrantzitsuenak euskal pilotako modalitateei<br />
dagozkienak dira (esku-pilota, zesta, errebotea, erremontea,<br />
pala...). Zesta eta pala nazioartera zabaldu dira (AEB,<br />
Latinoamerika, Filipinak...); 1879an hasi ziren traineruen eta<br />
trainerillen estropadak; soka-tira (aurka aritzen diren bi taldek<br />
sokaren bi muturretatik tiratzen dute) ohikoa da beste herrialde<br />
batzuetan ere.<br />
Edozein gizartetan ohikoak direnez aparte, indarrean eta<br />
lehiaketan oinarritzen diren herri-kirolak egin ohi dira. Izan<br />
ere, kirol horietako asko, kirol bihurtutako baserriko ohiko<br />
la<strong>net</strong>an egin ohi ziren erronkak dira. Lehiaketa-erronka<br />
anitzak eta baietz-ezetz esanda egin ohi diren apustuak herrikulturaren<br />
parte dira.<br />
Herri-kirolak oso anitzak dira: aizkora-jokoa; sega-jokoa; harrijasotzea;<br />
gizon-probak, idi-probak edo asto-probak; txingaeroatea;<br />
palanka; ahari-topeka; artzain-txakurren lehiaketan,<br />
normalean euskal artzain-txakurrek (1995ean, <strong>Euskal</strong> Artzain<br />
Txakurra ofizialki o<strong>net</strong>si zen, eta bi aldaera ditu: Gorbeiakoa<br />
eta Iletsua) edo Pirinioko txakurrek parte hartzen dute<br />
(aipagarrienak Oñatiko eta Uharte-Arakilekoa dira); artilemoztea;<br />
Aratzuriko txerri-lasterketa; laia-lasterketak<br />
(Gares, Artaxona) edo aitzur-jaurtiketa (Martzillako “la<br />
rabiosa”).<br />
Futbol-zaletasun handia dago. Talde profesional<br />
garrantzitsuak daude (Athletic, Bilbon, Real Sociedad,<br />
Donostian, Deportivo Alaves, Gasteizen eta Osasuna,<br />
Iruñean). Athletic eta Añorga nesken taldeak Espainiako<br />
txapeldun izan dira zenbait aldiz. Ziklismoak eta<br />
pilotak ere zale ugari dituzte, eta hainbeste ez bada<br />
ere, saskibaloiak (Gasteizko Baskonia taldea da<br />
garrantzitsuena), eskubaloiak (Iruñeko San Antonio<br />
eta Irungo Bidasoa taldeak Europako txapeldunak<br />
izan dira) zale asko dituzte. Praktikari dagokionez,<br />
mendigoizale asko dago eta ziklismoa eta maratoia<br />
ere asko egin ohi dira.<br />
Iparraldean, Miarritzeko Olympique<br />
Errugbi-taldea lau aldiz izan da<br />
Frantziako txapeldun, Top 16an.<br />
Katalunian bezala, <strong>Euskadi</strong>n ere selekzio nazionalak aldarrikatzen<br />
dira, modalitate anitzeko nazioarteko txapelketetan parte hartu<br />
ahal izateko.<br />
77<br />
Herri-kirolen jatorria itsasoan eta<br />
base-rrian egiten ziren edo diren<br />
jarduerak dira.<br />
Trainerua eta aizkolariak.<br />
Nazioarteko lehiaketetan parte hartze-ko<br />
bertako selekzioak izatea, euskal gizartean<br />
oso zabalduta dagoen aldarrikapena da.
Change language