Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
14<br />
Fundatu ze<strong>net</strong>ik 40 urte baino gehiago<br />
pasatu direnean, ETAk etengabe<br />
bake-gogoak erakusten dituen euskal<br />
gizartearen gehiengo handi baten<br />
aurka ritu da.<br />
2006ko abendua: Madrilgo Barajas<br />
aireportuko 4. terminaleko aparkalekuan<br />
egindako atentatuaren eraginak.<br />
Atentatu horren bidez ETAk, ezarri zuen<br />
su-etena hautsi zuen eta, ondorioz,<br />
Ekuadorreko bi inmigrante hil zituen.<br />
2.4.4. <strong>Euskal</strong> <strong>Herria</strong> gaur<br />
Alde batetik, <strong>Euskal</strong> <strong>Herria</strong> traumatizatuta bizi izan da urte<br />
hauetan guztietan eta orain tunelaren amaieran argia ikusi nahi<br />
du. 2006ko martxoan ETAk “su-eten iraunkorra” aldarrikatu zuen,<br />
baina 2006ko abenduan hautsi egin zen, Barajaseko aireportuan<br />
hildakoak eta kalte handiak eragin zituen bonba handia jarri<br />
zutenean.<br />
1968az geroztik, mila lagun hil dira indarkeria politikoaren<br />
ondorioz, eta horietako 800 ETAk hil ditu. Demokrazia ezarri<br />
ze<strong>net</strong>ik, ETAk atentatu odoltsuak edo sozialki mingarriak diren<br />
ekintzak burutu ditu –Hipercor-eko edo Vallecas-eko atentatuak,<br />
demokratikoki hautatutako politikoen erailketak, Ortega Lararen<br />
bahiketa…-. Hala ere, Estatuaren jokabidea ere ez da eredugarria<br />
izan. Demokrazia garaian, hilketa parapolizialak eta torturen<br />
ondoriozko hilketak izan dira eta zenbait eskubide politiko<br />
mugatu egin dira.<br />
Bestalde, politikari dagokionez, <strong>Euskadi</strong>ren eta Espainiaren<br />
arteko harremanak finkatzeke daude, zeren, euskal gizartearen<br />
gehiengoak erabakitzeko eskumen handiagoa aldarrikatzen<br />
baitu.<br />
Gaur egun, arazo politikoak bideratzeko proposamenak daude<br />
(ikus, 4.1.)<br />
3. EUSKAL GIZARTEA<br />
Historian zehar, <strong>Euskal</strong> Herriko lurraldeetako antolakuntzaeredua<br />
aldatu egin da. Tribuetan oinarritutako antolaketatik Erdi<br />
Aroko ohiko estamentu-banaketara pasatu zen (noblezia, kleroa,<br />
artisau libreak eta jopuak).<br />
Bizkaian, Gipuzkoan, Arabako parte batean eta Nafarroako<br />
iparraldean, feudalismoa ez zen Gaztelan edo gainerako Nafarroan<br />
bezain hierarkikoa eta estamentala izan. Horren arrazoietako bat<br />
honako hau da: leinuen arteko gatazken ostean, XVI. mendean,<br />
“kaparetasun unibertsala” ezarri zen eta, ondorioz, herritar<br />
gehienak noble txiki bihurtu ziren, lehenbizi hiribilduetan eta gero<br />
Lur Lauan. Horren ondorioz herritarrek honako eskubide hauek<br />
zituzten: atxilotzean zigorrik ezin zuten jaso, faboreko tratu<br />
fiskala zuten, soldaduskatik salbuetsita zeuden euskal mugetatik<br />
kanpo, euskal instituzioen hitzarmenen bidez kontrakorik esaten<br />
ez bazuten, Batzar Nagusietan ordezkariak izateko eskubidea<br />
zuten... Gainerako Nafarroan eta Araban estamentuak zeuden:<br />
noblezia, zegozkion mailekin, kleroa, hiribilduetako biztanle<br />
askeak edo kaletarrak, baserritar askeak eta, batez ere, jopu gisa<br />
aritzen ziren eta lurrari atxikita zeuden nekazariak.<br />
Kooperatzeko hainbat era zeuden. Hortaz, eskualde askotan,<br />
herritarrek herri-basoak (auzo, herri edo haran jakin bateko<br />
biztanleek neurriz erabil ditzaketen jabetza kolektiboko<br />
basoak) ustiatzeko eskubidea zuten eta dute; etengabe gerran<br />
zebiltzan jauntxoen leinuen aurka defendatzeko Ermandadeak<br />
sortu zituzten; arrantzaleen Kofradiak sortu zituzten, arrantza<br />
banatzeko eta saltzeko arauak ezartzeko... Baina desorekak ere<br />
bazeuden (lur-jabeek pisu handiagoa zuten erabakiak hartzeko<br />
orduan; Batzar nagusietan gaztelania erabiltzen zen, eta,<br />
ondorioz, erdara ez zekitenek ez zuten parte hartzeko aukerarik;<br />
Nafarroako iparraldeko zenbait herritan agotak edo ijitoak<br />
marjinatuta zeuden...).<br />
XIX. mendearen amaierako industrializazioan gizarte-sistema<br />
osoa aldatu zen, eta ondorioz, goi-burgesia, burgesia ertaina eta<br />
behe-burgesia, klase profesionalak, nekazari eta arrantzaleak eta<br />
soldataren truke lan egiten zuten langileak agertu ziren.<br />
3<br />
Agoteak gaizki ezagutzen den gutxiengoa dira. Diskriminazio xenofoboa jasan<br />
zuten mendeetan zehar, Pirinioetako alde batean eta bestean. <strong>Euskal</strong> <strong>Herria</strong>ri<br />
dagokionez, Baztanen, Erronkarian eta Iparraldean gertatu zen.
Change language