Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net

7.4. Kultura digitala eta multimedia
Digitalizatzea informazioarekin (biltegiratzearekin, igortzeko
erekin, deskodetzearekin eta erabilerarekin) lotutako aldaketa
teknologikoaren ondoriozko fenomeno orokorra da, eta,
dirudienez, aldaketak eragingo ditu gizarte-ohituretan eta eredu
ekonomikoetan. Euskadin, ahalegin handia egin da teknologian
eta ekipamenduetan, baina, oraindik ez dugu lortu garai digitaleko
edukiei eta arteari dagokienez, behar adina aurre egitea.
Kulturari berari dagokionez, zenbait maila bereiztu behar dira:
ondareak eta kreazioak digitalizatu egin behar dira, kontserbazioa
eta erabilera ziurtatzeko, ondare horren garapena sustatzeko, eta
arte-espresioa sortzeko (multimedia, art net...).
Lehen mailari, hau da, ondareak digitalizatzeari dagokionez,
instituzio guztiak digitalizatzeko ahalegin handia eta zorrotza
egiten ari dira, zenbait eduki digitalizatuak erabiltzeko sarbidea
eskainiz (liburutegi digitala, artxibategiak, egunkariak – www.
euskadi.net/liburutegidigitala–) eta ekimen ugari burutuz (Eusko
Legebiltzarra, diputazioak, Eresbil, EITB, Susa, Euskaltzaindia,
Euskadiko Filmategia...). Zenbait erakunde lan horietan
espezializatuta daude, hots: Euskomedia, Elhuyar, Vicomtech
(Gaia-rekin lotutako enpresak dira).
Bigarren mailari, hau da, erabilerari eta garapenari dagokionez,
kultura-eduki digitalak gero eta gehiago erabili ohi dira, kultura
ekoizteko eta hedatzeko, erdarazko zein euskarazko kulturaedukietan
–interesgarria izango litzateke, Interneten “eus”
domeinua sortzea–. Alderdi horiek funtsezkoak dira, klonazio
kulturala saihesteko eta epe ertainean merkatuak sortzeko.
Hirugarren mailari, hau da, berariazko kreazio-jarduerari,
dagokionez, artean edo komunikazio digitaletan diharduten
kreatzaileekin batera (arte elektronikoa, net-art…), multimedia
dago. Hastapenetan dagoenez, merkatuak, gaur egun, ezin du
kulturari dagokion multimedia dinamizatu, eta horrek ekimen
publikoa –hezkuntzak edo hizkuntza politikak egindako
enkarguak, kreazioak, ondarea multimediaren bidez islatzea...–
eta merkatua sortzeko jarduerak eskatzen ditu.
7.5. Artisautzak
Eskulanarekin, artearekin eta memoriarekin zerikusia duen euskal
artisautzan, artzainen eta nekazarien munduarekin lotutako
gauzak egin ohi dira. Artzainek, lanerako zurezko tresnak egin
ohi zituzten: makila, uztaiak, askak edo gazta egiteko kaikuak.
Baina, eboluzio orokorraren, eta, batez ere, nekazaritzaren
eboluzioaren ondorioz, artisau batzuk besteentzako gauzak
egiten espezializatu ziren, eta ondasunen edo diruaren truke
saltzen zituzten.
Artisauek zurezko eta burdinazko nekazaritza-lanabesak (gurdiak,
uztarriak, goldeak, aitzurrak...) eta zurezko tresnak (kutxak,
mahaiak...) fabrikatzen zituzten. Larrua erabiliz, besteak beste,
oinetakoak (abarkak), uhalak, zahatoak eta pilotak egin ohi zituzten.
Ez ditugu ahaztu behar saskigintza, amuak, sareak eta sareaparailuak,
zeramika (tornuaren erabilerarekin nabarmen garatu
zen), ehunezko materialak (abarketak), musika-tresnak (txirulak,
txistuak, dultzainak, txalapartak, panderoak...) eta dekorazioartearen
deribatuak (bitxiak, damaskinatua, zaharberritzea...).
Gaur egun, euskal artisautzan edozein motatako materialak erabili
ohi dira (harria, buztina, zura, papera...), dekorazio-piezak zein
gauza erabilgarriak egiteko, eta, ondorioz, diseinu berriak sortu
dira. Erabilera berrietarako material berriak erabili ohi dituzten
artisauak sortu dira: miniaturistak, modelogileak, maketagileak,
surf-taulen egileak....
Artisautza-enpresei dagokienez, mikroenpresa urri eta heterogeneoak
dira (autonomoak barne). 300 inguru daude eta horietatik 261 daude
erregistratuta (115 Gipuzkoan, 113 Bizkaian eta 33 Araban). Enplegu
mugatua sortzen dute: 500-600 lanpostu. Jarduera nagusiak
zurezko altzarigintza /%13,4), zurezko objektuak (% 12,9), zeramika
(% 12,6), landare-zuntzeko gauzak (% 9,4), ehunezko gauzak (%
7,9), bitxigintza (% 6,9), metalezko gauzak (% 6,5), beiragintza (%
6,1), larruzko gauzak (% 4,7), marmolezko, harrizko eta eskaiolazko
objektuak (% 1,1), musika-tresnak (% 1,1) eta bestelakoak (% 17,3).
Gaur egungo aArtisauaren profila, suposatu ohi den arketipoaren
nahikoa desberdina da: gizonezkoak gehiago dira (% 65),
emakumeen aldean; hobekuntza profesionalaz eta lan-tresnen
berrikuntzaz arduratzen dira (% 37ak, hobekuntza-ikastaroak
egin dituzte); ordenadorea erabili ohi dute (informazioa jasotzeko,
kudeatzeko, komertzializatzeko eta diseinuak hobetzeko);
gehienek 35 urte baino gehiago dituzte; heren batek ez du
artisautza jarduera nagusitzat (ezin dute lanbide horretatik bizi);
artisauaren eta bezeroaren arteko salmenta zuzena da nagusi.
Artisautzaren etorkizuna zaila da, zeren produktu industrialak eta
garapen bidean dauden herrialdeetako produktuak oso lehiakorrak
baitira, ordezko belaunaldiak ez baitira nahi adinakoak eta
errentagarritasun-patroi onargarriak lortzea oso zaila baita. Eskuhartze
sakona egiteko, sektorea eta artisauen irudia hobeto erregulatu
behar dira, zeharkako laguntza instituzionala emanez eta labela
(agiria) sortuz; diseinu berriak sortu edo daudenak egokitu egin behar
dira; merkataritza-kanal zaharrak hobetu eta berriak sortu behar dira
eta tokiko kultura eta turismoarekin uztartu behar da.
61
euskadi.net, Eusko Jaurlaritzaren
baliabideen web-gunea.
Artisaua pilotan jokatzeko xistera
egiten.