Euskal Herria ezagutzea (pdf, 4,3Mb) - Kultura Saila - Euskadi.net

38
5.3. Nafarroako eta Iparraldeko
ekonomiak
Nafarroa
PBG-a, Espainiako PBG-aren % 1.7 da.
Nafarroan, aldaketa nagusia XX. mendeko 50-70 hamarkadetan
izan zen. Nekazaritzako lanpostuak murriztu egin dira eta
zerbitzuen sektorea hazi egin da, Espainiako batez bestekoa baino
gutxiago bada ere. Sektore publikoak pisu handia du Nafarroan.
Nafarroako biztanle okupatuen egituraketaren
bilakaera, sektoreen arabera
Nekazaritza Industria
eta eraikuntza
Zerbitzuak
1940 56% 20% 23%
1975 18% 45% 37%
2006 5,4% 34,2% 60,4%
Iturria: Haizea eta Nafarroako Estatistikako Institutua.
Enpleguari dagokionez, lehen sektoreak pisu handirik ez badu
ere (% 6 baino gutxiago), jatorrizko deitura duten mahastien
laborantza eta laborantza ureztatuko barazki eta fruten
produkzioa (piperrak, zainzuriak, patatak, lekadunak, fruta anitz)
garrantzitsuak dira. Gainera, nekazaritzako elikagaien industria,
laborantza horien bidez hornitzen da. Aipatutako laborantzez
gain, garrantzitsuak dira, halaber, Erdialdean, zerealak, ekilorea,
koltza eta erremolatxa eta, Mendialdean, mendi zurgaietako
basogintzako jarduerak ere.
Industria-sektorea Lurraldeari dagokion Balio Erantsiaren % 29,1
da –Espainiako batez bestekoa baino 10 puntu handiagoa– eta
garraio-materialean, metalurgian, transformatu metalikoetan
eta nekazaritzako elikagaietan espezializatu da. Hiru adar horiek
eskaintza komertzialaren % 50a gainditzen dute. Ondoren,
makinen fabrikazioa, papergintza eta arte grafikoak daude.
Nafarroako ekonomia ere, Espainiako batez bestekoa baino
gehiago hazi da.
Merkatuko prezioen Balio Erantsi Gordina Nafarroan, 2006an
Nekazaritza Energia Industria Eraikuntza Zerbitzuak Produktoen
gaineko
zerga
2,7% 1,8% 23,4 10,2 50,9% 11%
Iturria: INE
Nafarroaren BPG-a, 2006an, INE-ren datuen arabera 27.861
eurokoa zen, hirugarrena Espainian, Madrilen eta Euskadiren
ostean. 2006an, BPG per capita-ri dagokion indizea (erosteko
ahalmenaren parekotasuna), 25 herrialdeko Europako indizea
100 izanik, 125,8koa zen, hau da, batez bestekoaren ia % 25.
Nafarroan, langabezia-maila % 5,3 ingurukoa da.
Iparraldea
Kasu zeharo desberdina da.
XIX. mendearen bigarren zatian turismoaren garapen garrantzitsua
hasi zen, trenari eta Bigarren Inperioari esker. Napoleon III.ak eta
bere emaztea zen Eugenia de Montijo-k Miarritzen ezarri zuten
udako egoitza, eta Côte Basque zeritzona nazioarteko modako
leku bihurtu zen eta eraikuntza eta zerbitzu berriak sortu ziren.
Gaur egun, Iparraldeko barnealdeak ez du eredu ekonomiko
jakin bat. Garapena Lapurdiko kostaldean kontzentratzen da.
Langabezia-tasa % 13koa da, 1990ean (% 11,9) baino handiagoa.
Ehuneko handiena Lapurdiri dagokio: 13,9.
Biztanleria aktiboari dagokionez, 262.311ko guztizko biztanlekopurutik,
98.652 lanean ari dira. Iparraldean, enplegua honelaxe
banatzen da: % 6,3ak nekazaritzan eta arrantzan dihardu
(asko jaitsi da azken urteetan, zeren 1979tik 2000ra bitartean
nekazaritzako enpleguen % 30 galdu egin baita); % 14,8a
industrian ari da (nekazaritzako elikagaigintzan, aeronautikan,
oinetakoen industrian, elektrizitate eta elektronikaren industrian,
portuko jardueretan...), guztira 14.095 lanpostu dira; % 6,6a
eraikuntzan ari da (sektore garrantzitsua da) eta sektorerik
garrantzitsuena zerbitzuena da, zeren % 72,2ak zerbitzuetan lan
egiten baitu (turismoa, merkataritza, hostalaritza...). Zerbitzuen
sektorea iraunkor mantentzen da.
Nekazaritza-sektorea eta dagozkion
transformazio-industriak Nafarroako
irudiaren parte garrantzitsua dira.
Iparraldeko ekonomian, turismoa
da sektore nagusia. Biarritzeko Itsas
Pasealekua (Lapurdi).