02.06.2013 Views

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

Attuario Michele Guerra, Documenti per la città di Aversa, Aversa ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

et si quis or<strong>di</strong>natus aliquid accre<strong>di</strong>derit donec<br />

in or<strong>di</strong>natione fuerit si ipse non <strong>per</strong>solverit . . .<br />

. . . or<strong>di</strong>natus fuerit postquam exierit de suo<br />

cogatur solvere vel concor<strong>di</strong>am querat ut a<br />

cre<strong>di</strong>tore sit quietus et . . . . debito nostro quod<br />

deinceps fecerit reprisalia in hac terra facta<br />

fuerit nos eam re<strong>di</strong>mamus pretio vel<br />

concor<strong>di</strong>a postquam notum hoc fuerit nobis<br />

<strong>per</strong> <strong>di</strong>es octo et ego non capiam aliquem de<br />

huius terre habitatoribus nec faciam ca<strong>per</strong>e et<br />

si aliquis aliter eum ce<strong>per</strong>it faciam eum<br />

deliberare meum ad posse sine fraude et sine<br />

pignore dando nisi voluerit salvo or<strong>di</strong>ne. meo<br />

et precipimus ut nullus de habitantibus huius<br />

terre foris iuretur.<br />

Note:<br />

(1) Perspicuum quidem omnibus <strong>di</strong>ci potest, quantum<br />

Dei ju<strong>di</strong>ciorum, aut purgationis usus <strong>per</strong> inferiora<br />

saecu<strong>la</strong> obtinuerit. Id nominis eae sibi vin<strong>di</strong>carunt<br />

rationes, quae ad veritatem detegendam haud humanis<br />

oculis com<strong>per</strong>tam maximo<strong>per</strong>e accommodatae<br />

putabantur, quaeque ab accusato jam il<strong>la</strong>tum crimen<br />

poterant amoliri, sicuti duelli, aquae ferventis ac<br />

frigidae, ferri candentis, aliorumque similium<br />

<strong>per</strong>iclitationes. Quamquam vero omnes tunc temporis<br />

populi in maxima rerum ignoratione versarentur, ac<br />

unumquodque <strong>di</strong>sciplinarum genus <strong>di</strong>uturno barbariae<br />

veterno esset consepultum; nemo tamen inficias ire<br />

potest, quin ab hujusmo<strong>di</strong> <strong>per</strong>iclitationibus vel<br />

barbarorum Reges abhorruerint. Et re quidem vera<br />

Luitprandus Langobardorum Rex in suis legibus (tit.<br />

91. §. 4.) utpote impium hunc taxat morem, ac<br />

nequaquam propter consuetu<strong>di</strong>nem gentis suae<br />

Langobardorum vetare potuisse fatetur. Neque heic<br />

omittamus oportet numquam hujusmo<strong>di</strong> consuetu<strong>di</strong>nem<br />

Romanae Ecclesiae calculo fuisse probatam; quin imo<br />

Romani Pontifices, Praesules, Syno<strong>di</strong>, maximeque<br />

Nico<strong>la</strong>us I. (In epist. 30. ad Carolum Calvum), atque<br />

Alexander III. (in ep. 19.) ipsam ra<strong>di</strong>citus evellendam<br />

curarunt. Saepenumero etiam multiplici execrationum<br />

ac <strong>di</strong>rarum genere eadem Dei ju<strong>di</strong>cia ab Ecclesia fuisse<br />

confixa deprehen<strong>di</strong>mus, atque hoc quidem certe fuit in<br />

causa, cur hujusmo<strong>di</strong> mos <strong>per</strong> sequiora saecu<strong>la</strong> sensim<br />

sine sensu obsoleverit. Quod vero ad nostras spectat<br />

regiones, minus quam alibi consuetu<strong>di</strong>nem de qua<br />

loquimur, in eis obtinuisse certo scimus. Nam, ut il<strong>la</strong>s<br />

praetermittamus urbes quae Graecorum Im<strong>per</strong>io erant<br />

obnoxiae, quaeque suis legibus atque institutis<br />

viventes, nullo sane pacto Dei ju<strong>di</strong>cia habere poterant,<br />

quae ex barbarorum dumtaxat legibus suam ducebant<br />

originem, in caeteris sane, quibus hoc Regnum<br />

conf<strong>la</strong>tur, regionibus, quamvis inibi suam Langobar<strong>di</strong><br />

exercerent <strong>di</strong>tionem, raro admodum hujusmo<strong>di</strong> mos<br />

servabatur. Si enim patrias memorias consulere<br />

voluerimus non modo non inveniemus monumenta, ex<br />

vigne <strong>di</strong> cui possano dare . . . . paghino. E se<br />

qualche ufficiale avesse preso in prestito<br />

qualcosa finché fosse stato nell‘or<strong>di</strong>nazione se<br />

lo stesso non pagasse . . . . . . fosse ufficiale<br />

dopo che ne uscisse sia costretto a pagare del<br />

suo o chieda accordo affinché con il cre<strong>di</strong>tore<br />

sia in pace e . . . . <strong>per</strong> debito nostro che d‘ora<br />

innanzi avvenisse che fosse fatta rappresaglia in<br />

questa terra, noi lo riscattiamo con prezzo o<br />

accordo dopo che ciò sia stato noto a noi <strong>per</strong><br />

giorni otto. E io non prenda né faccia prendere<br />

alcuno degli abitanti <strong>di</strong> questa terra, e se<br />

qualcun altro lo facesse prendere che io <strong>la</strong> faccia<br />

deliberare mio in mio potere senza inganno e<br />

senza dare pegno, se non volesse salvo or<strong>di</strong>ne<br />

mio, e stabiliamo che nessuno degli abitanti <strong>di</strong><br />

questa terra giuri fuori.<br />

(1) Invero può <strong>di</strong>rsi a tutti evidente quanto sia stato <strong>di</strong>ffuso<br />

nei secoli antichi l‘uso dei giu<strong>di</strong>zi <strong>di</strong> Dio, o del<strong>la</strong> prova <strong>di</strong><br />

innocenza. Quel nome fu attribuito ai mezzi che erano<br />

ritenuti assai adatti a sve<strong>la</strong>re <strong>la</strong> verità oscura agli occhi<br />

umani e che potevano rimuovere dall‘accusato un crimine<br />

già attribuito, come prove <strong>di</strong> duello, <strong>di</strong> acqua bollente o<br />

ge<strong>la</strong>ta, <strong>di</strong> ferro incandescente, e <strong>di</strong> altre cose simili.<br />

Sebbene invero tutti i popoli in quel tempo versavano nel<strong>la</strong><br />

massima ignoranza e qualsiasi genere <strong>di</strong> <strong>di</strong>sciplina era<br />

seppellito insieme al durevole torpore del<strong>la</strong> barbarie,<br />

nessuno tuttavia può negare che da prove <strong>di</strong> questo tipo<br />

<strong>per</strong>sino i Re dei barbari rifuggirono. E <strong>di</strong> certo il Re dei<br />

Longobar<strong>di</strong> Luitprando nelle sue leggi (tit. 91, §. 4) valuta<br />

come empio questo costume, e <strong>di</strong>chiara che mai lo aveva<br />

potuto vietare <strong>per</strong> <strong>la</strong> consuetu<strong>di</strong>ne del<strong>la</strong> sua gente dei<br />

Longobar<strong>di</strong>. E qui è necessario che non omettiamo come<br />

mai consuetu<strong>di</strong>ne <strong>di</strong> tale tipo fu approvata con il suffragio<br />

del<strong>la</strong> Chiesa Romana; che anzi i Pontefici Romani, i<br />

Vescovi, i Sino<strong>di</strong>, e soprattutto Nico<strong>la</strong> I (nell‘episto<strong>la</strong> 30 a<br />

Carlo il Calvo) e Alessandro III (nell‘episto<strong>la</strong> 19)<br />

cercarono <strong>di</strong> sra<strong>di</strong>car<strong>la</strong>. Spesso troviamo che i giu<strong>di</strong>zi <strong>di</strong><br />

Dio furono condannati dal<strong>la</strong> Chiesa anche con molteplici<br />

tipi <strong>di</strong> esecrazioni e male<strong>di</strong>zioni, e ciò invero certamente fu<br />

causa del <strong>per</strong>ché un tale costume nei secoli successivi a<br />

poco a poco im<strong>per</strong>cettibilmente cadde in <strong>di</strong>suso. Per quello<br />

che invero spetta alle nostre regioni, sappiamo che <strong>di</strong> certo<br />

in quelle <strong>la</strong> consuetu<strong>di</strong>ne <strong>di</strong> cui parliamo era <strong>di</strong>ffusa meno<br />

che altrove. Infatti, <strong>la</strong>sciando da parte quelle <strong>città</strong> soggette<br />

all‘Im<strong>per</strong>o dei Greci le quali, vivendo secondo le loro leggi<br />

e istituti, in nessun modo certamente potevano avere<br />

giu<strong>di</strong>zi <strong>di</strong> Dio che solo dalle leggi dei barbari traevano <strong>la</strong><br />

loro origine, certamente nelle altre regioni, <strong>di</strong> cui questo<br />

Regno è composto, sebbene ivi i Longobar<strong>di</strong> esercitavano<br />

il loro dominio, assai raramente si osservava un tale<br />

costume. Se, infatti, vorremo consultare le memorie patrie,<br />

non solo non troviamo documenti dai quali si possa<br />

scoprire il frequente uso dei giu<strong>di</strong>zi <strong>di</strong> Dio, come in altre<br />

nazioni barbare, ma anche nelle zone soggette al dominio<br />

dei Longobar<strong>di</strong>, troviamo che quasi sempre prevaleva un<br />

45

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!