Van deadline naar lifeline - Hogeschool Leiden

Onderzoek waarin het leren en ontwikkelen van kinderen in productietermen wordt beschreven
(na zoveel levensweken ‘lachen’; na zoveel levensmaanden ‘rollen’; na zoveel leesonderwijsmaanden
‘AVI 2-leesniveau’), handelen binnen het kader van de schaarste aan tijd. Binnen een dergelijk kader
wordt de ontwikkeling van kinderen, zwart-wit gezegd, een activiteitenplan. De activiteiten die
kinderen onder de knie moeten krijgen (zoals doorslapen, zindelijkheid, praten, lezen, tafels uit het
hoofd kennen, Engels verwerven) zijn ‘ingeroosterd’ en kunnen worden afgevinkt in groeiboeken en
leerlingvolgsystemen. Met een diploma op zak is onze opvoedings- en onderwijstaak ten einde. Het
kind kan gaan werken.
Onze pedagogische taak is echter breder. Het gaat erom dat we kinderen voorbereiden op een zelfstandige
deelname aan onze pluriforme samenleving, waarbij kinderen niet alleen inhoud weten te
geven aan levenskwaliteiten, maar ook verantwoordelijkheid weten te dragen voor wat ze hierin doen
en laten. Een zelfstandige deelname veronderstelt een eigen zijns-, denk- en handelingskracht. En
juist voor het ontdekken van, experimenteren met en verantwoorden van deze eigen kracht is geen
tijd over. Op grond van dit pedagogisch inzicht dienen we onze concrete opvoedings- en onderwijsdoelen
te herzien. We moeten kinderen de tijd durven teruggeven voor ‘eigen’ activiteiten.
Speelleeromgevingen die kinderen deze mogelijkheden bieden dienen een volwaardige plek te krijgen
in opvoeding en onderwijs.
1.3 Natuurervaringen zijn tijdservaringen
En het gaat almaar nog niet over natuur, althans zo lijkt het. Want in de inleiding stelde ik dat
‘natuur & kind’ en ‘natuur & spiritualiteit’ een hype zijn juist vanwege onze huidige omgang met tijd
en ruimte. Want, zo gaf ik aan, in essentie is het onze huidige omgang met tijd en ruimte die maakt
dat er aandacht is voor de betekenis en het belang van natuur voor de gezondheid, het welzijn en
welbevinden van mensen en in het bijzonder voor de ontwikkeling van kinderen. Deze aandacht
formuleerde ik als een tegenkracht. Een beweging die tegen de stroom in gaat van ‘leven alsof we
geen tijd hebben’. En deze beweging kan zich juist in relatie tot natuur manifesteren omdat natuur
een eigen dynamiek heeft. Dit ervaar je als je in en met natuur bent. Je ervaart een specifieke vorm
van zijn en ervaren die je in de dagelijkse omgang met elkaar en met de dingen van de dag bent
kwijtgeraakt. Wat zijn we dan kwijtgeraakt? Ik wil het met een aantal voorbeelden illustreren.
21