Van deadline naar lifeline - Hogeschool Leiden

4.3 Natuur
De naam van het lectoraat brengt drie begrippen samen ‘natuur’, ‘ontwikkeling’ en ‘kind’. Het onder-
ling verband is in voorgaande hoofdstukken vanuit verschillende perspectieven belicht. Ook is helder
geworden waar de begrippen ‘kind’ en ‘ontwikkeling’ naar verwijzen. Impliciet bleef echter de
betekenis van het begrip natuur. Vandaar dat ik hier tot slot bij stil sta, want met de beschrijving
van het begrip natuur is het plaatje compleet. Dan is de focus van het lectoraat bepaalt, het doel
geconcretiseerd en het speelveld gemarkeerd. In paragraaf 4.4 wordt dit ter afsluiting schematisch
weergegeven.
4.3.1 Wildernisnatuur; groots-ver-puur
‘Er is geen natuur meer in Nederland’, dit heb ik natuurbeschermers de afgelopen jaren regelmatig
horen verzuchten. Zij bedoelden hiermee dat er in Nederland geen ‘oorspronkelijke’ natuur is; in elk
bos, in elke rivier en in elk grasland is een mensenhand aanwezig.
In de voormalige masteropleiding Science Education and Communication van de Universiteit Utrecht
gaf ik studenten natuur- en milieu-educatie de opdracht een tekening te maken van ‘wat natuur is’.
Alle studenten maakten dan een tekening van een onbewoond idyllisch (Bounty-eiland) of ruig
(bergachtig) gebied. Soms werd er een verlaten weg bij getekend met een klein mensje erop dat het
gebied bezoekt.
Het natuurbeeld van een grootse, verre wildernis zit in heel veel mensenhoofden
en verwijst naar een wereld die onafhankelijk van dat wat mensen
doen en laten, bestaat en functioneert; onbedorven en puur. Dit natuurbeeld
klinkt door in gesprekken over natuur als speelleeromgeving. Men ziet dan
bijvoorbeeld geen mogelijkheden omdat nabij geen natuur te vinden is. Ook
ligt dit natuurbeeld aan de basis van de uitspraak dat kinderen steeds minder
in aanraking komen met natuur. Dagelijkse natuurervaringen buiten op straat
worden dan immers buiten beschouwing gelaten. Pas als je het beeld van
wildernisnatuur loslaat, kun je zien dat kinderen op straat spelen met wind en plassen; proberen te
fietsen op een gladde weg; op zoek gaan naar het nest waarvan zij de jonge vogels horen, en altijd
even naar je toekomen om de hond te aaien of er juist met een grote boog omheen lopen.
67