Van deadline naar lifeline - Hogeschool Leiden

Het maakt duidelijk dat ruimte voor mensen geen abstractie is. Ruimte is niet leeg, maar ingevuld.
Ruimte bestaat, is echt en dat wil zeggen: betekenisdragend. De betekenis(sen) die ruimte heeft, zijn
verbonden aan wat we er fysiek doen en ervaren. Voor Merleau Ponty (2003; 1945/1997) is dit fysiek
in de wereld zijn -deze lichamelijkheid en zintuiglijkheid-, de basis voor weten en handelen. In de
ontwikkelingspsychologie zien we dit expliciet terug in beschrijvingen van de sensomotorische
ontwikkeling.
Voor jonge kinderen (0-4 jaar) geldt bij uitstek dat de interactie tussen lichaam en omgeving de motor
is voor ontwikkeling. Jonge kinderen leren door bewegen en zintuiglijk ervaren; door acties in en met
de omgeving en de reacties die zij vervolgens ondervinden (Cole & Cole 1989; Poot 2011). Merleau
Ponty (2003, p.18) stelt dan ook ‘het verband dat ik tot mijn wereld heb is op het meest primordiale
niveau14 bepaald door de (bewegings)mogelijkheden van mijn lichaam om met een bepaalde situatie
om te gaan. () De dingen hebben een betekenis voor mij omdat ik er allereerst een lichamelijke
verhouding mee heb.’
Door in een omgeving te zijn, er dingen te doen en te ervaren, heeft de
omgeving op voorhand een betekenis. De genoeglijkheid, veiligheid of
vertrouwdheid die je ervaart of het ontbreken daarvan, komt voort uit deze
fysieke en zintuiglijke relatie met de ruimte. Deze relatie is wederzijds.
Door jouw doen en laten worden ruimten een specifieke plek (een thuis,
een speel- of vermijdplek), en omgekeerd beïnvloeden (veranderingen in de)
ruimten jouw zijn en ervaren, en daarmee dat wat je doet of laat. De innerlijke
‘binnen’wereld van mensen is verbonden met de fysieke ‘buiten’wereld.
De relatie is tweezijdig; actief en reactief (Coeterier 2000).
We doen echter alsof onze innerlijke wereld -ons zijn en ervaren- is gescheiden van de fysieke
omgeving waarin we ons bevinden. En deze specifieke omgang met ruimte, is net als onze huidige
omgang met tijd, van belang voor de thematiek van het lectoraat.
31