Van deadline naar lifeline - Hogeschool Leiden

34
Gepamper I16 En dan de veiligheid van ons eigen gebroed. O, wat heeft u met zijn allen genoeg van het gepamper,
de bezorgdheid, de helmpjes, de kniebeschermers en het permanente toezicht. Van de rubberen tegels
die geen fundament bieden voor een echte jeugd.
‘Basic trust’, een fundamenteel vertrouwen in opvoeders, is de eerste bouwsteen van kinderlijke
ontwikkeling (Erikson 1968) 17 . Het gaat om de ervaring van een veilige basis, zodat het kind met
vertrouwen de wereld tegemoet kan treden. Dit hebben kinderen nodig om te kunnen experimenteren
met hun wil om zelf dingen te doen en zelf iemand te zijn. Zelfstandigheid is volgens Erikson de
tweede bouwsteen van kinderlijke ontwikkeling en het is de omgeving die deze zelfstandigheid uitlokt.
De omgeving nodigt het kind uit te ontdekken, te experimenteren, te ondergaan en steeds verder
onder het toeziende oog van volwassenen uit te kruipen.
Langeveld (1960, p.42) noemt veiligheid een van de vier grondbeginselen van de psychische ontwikkeling.
Een kind dat zich veilig voelt, komt tot exploratie (p.51) en dus tot ontwikkeling. Exploratie
beschouwt Langeveld als het tweede grondbeginsel van de psychische ontwikkeling. Kinderen die
zich onveilig voelen, worden in hun totale ontwikkeling geremd. Zij durven de confrontatie met de
onbekende wereld niet aan en komen niet, of in beperkte mate tot leren (Hovinga 1999, p.28).
Veiligheid en exploratie vormen voor Erikson en Langeveld de onderste fundamenten van de
ontwikkeling van kinderen. Waarbij het begrip veiligheid niet zo zeer aan rubberen tegels en
afgedekte stopcontacten is verbonden, maar aan begrippen als geborgenheid, voorspelbaarheid,
invoelendheid en het ervaren van een liefdevolle aanwezigheid. Veiligheid gaat niet over het
voorkomen van fysiek letsel, maar om het realiseren van een verbinding van kinderen met
ouders/opvoeders en uiteindelijk met zichzelf. Een groot gegroeid kind moet immers uiteindelijk
zijn eigen (gevoel van) veiligheid kunnen realiseren. Met andere woorden: het begrip veiligheid
verwijst hier naar het kind, naar zijn/haar ervaring van een veilige basis waar vanuit het de wereld
met vertrouwen tegemoet durft te treden.