Van deadline naar lifeline - Hogeschool Leiden

Het is op dit punt dat de thema’s tijd en ruimte samen komen. In het komende hoofdstuk ga ik op
het aspect ruimte nader in; waarom juist natuur kinderen brengt in volledige aandacht en de kloktijd
wordt vergeten.
1.3.3 De tijd geven
In een tijd waarin we alles willen en veel kunnen regelen, ervaren we aan de natuur wat overgave is
aan een ‘eigen’, en dat wil zeggen: niet aan de kloktijd gerelateerd, ritme. Zo ontregelen sneeuw, ijs,
storm en onweer vrij eenvoudig de dagen van mensen die zich in het (trein)verkeer begeven. Je kunt
niet anders dan je tempo aanpassen en minder dingen doen of de dingen anders doen dan je van plan
was. Het weer houdt zich ook niet aan de vakantietijd; wegregenen op de camping en in de bloedhitte
weer naar school. We hebben het ermee te doen.
Natuur laat zich niet dwingen naar de wijzers van de klok. Aan de plantenwereld kunnen we dit
ervaren. De aardbeien in de tuin zijn niet eerder rijp omdat je een ‘deadline’ stelt. Het enige dat je
kan doen is zorgen en wachten; je overgeven aan het proces dat zich voltrekt.
In de gegeven voorbeelden is opnieuw zichtbaar dat natuurervaringen eveneens tijdservaringen zijn.
Hier gaat het om de ervaring van een ‘innerlijk’ of ‘eigen’ ritme, een tijdsverloop dat past bij een
bepaald proces of systeem. Deze tijdservaring wijst ons erop dat ondanks onze wil het leven langs
één bepaalde tijdsordening te organiseren -de kloktijd-, dit niet zondermeer werkt. En natuurlijk
weten we dit. Maar ondanks dit weten proberen we toch de kloktijd af te dwingen en allerlei processen
(zoals de ontwikkeling van kinderen, een innovatie binnen een organisatie of het schrijven van
een rede) te conformeren naar deze structuur. Indien we een ‘innerlijk’ ritme forceren om in de pas
te lopen met de kloktijd ontstaat spanning en weerstand. Spanningen en weerstanden staan leren
en ontwikkelen in de weg. Indien we in staat zijn om meer het ‘eigen’ ritme van een proces te volgen
dan blijft de dynamiek open en meer ontspannen. In die zin houden ervaringen met het ‘innerlijke’
ritme van natuur ons bij de les. In een tijd waarin we alles willen en veel kunnen regelen, ervaren we
aan en met natuur dat aspecten in ons dagelijks leven een ‘eigen’ ritme hebben. Tevens laat het ons
zien dat ‘overgave’ en ‘het de tijd geven’ evengoed handelingsopties zijn.
25