augsburgse confessie door luther en melanchton. - Geschriften van ...

100
Het zesde onderdeel handelt kort over de Kerk
'Wij geloven ook, dat er één heilige, katholieke, dat is algemene Christelijke Kerk is',
dat zij echter Of zichtbaar Of onzichtbaar is. Onzichtbaar is volgens de leer van
Paulus de Kerk, die van de hemel nederdaalt, dat wil zeggen, die God erkent en
omhelst dank zij haar verlichting door de Heilige Geest. Tot deze Kerk behoren allen
die geloven, waar ook ter wereld. Met onzichtbaar wordt niet bedoeld, dat de
gelovigen onzichtbaar zouden zijn, maar dat voor de ogen der mensen verborgen blijft
wie geloven. De gelovigen zijn slechts aan God en aan zichzelf bekend.
De zichtbare Kerk is echter niet de Roomse paus met de andere dragers van de
bisschopshoed, maar degenen, die overal ter wereld Christus belijden. Onder hen zijn
er, die ten onrechte Christenen genoemd worden, omdat zij innerlijk geen geloof
bezitten. Er zijn er derhalve in de zichtbare Kerk, die geen leden van de uitverkorene
en zichtbare zijn. Er zijn er derhalve die zich aan het Avondmaal het oordeel eten en
drinken, en toch als zodanig aan alle broeders onbekend zijn.
Omdat de zichtbare Kerk dientengevolge vele weerbarstigen en vijandig gezinden
bevat die, evenmin als zij een geloof hebben, zich er ook niets van aantrekken als ze
honderdmaal uit de Kerk gestoten worden, heeft zij de overheid nodig, hetzij de vorst,
hetzij de besten die degenen, die op onbeschaamde wijze zondigen, bestraft. Zij draagt
het zwaard immers niet tevergeefs. Omdat er in de Kerk herders zijn - onder wie men
ook vorsten verstaan kan, zoals men bij Jeremia kan zien (23:4) - zou een Kerk zonder
overheid zeker gebrekkig en verminkt zijn. Zo ver is het van ons, zeer gelovige
koning, de overheid te verzwakken of haar afschaffing te verdedigen, zoals sommigen
ons aanwrijven, dat wij zelfs haar noodzakelijkheid tot volmaking van het lichaam, dat
de Kerk is, leren. Hoor in korte woorden, op welke manier wij over de overheid leren.
De overheid
De Grieken erkennen drie soorten overheid met drie ontaardingen daarvan: de
monarchie - in het Latijn koningschap - waar enig en alleen één persoon de staatszaken
in geloof en rechtvaardigheid leidt. De tegenstelling en ontaarding daarvan is de
tirannie - in het Latijn met een minder passend woord: geweld of gewelddadigheid;
men gebruikt bijna altijd het aan de Grieken ontleende woord 'tyrannis' omdat er geen
betere uitdrukking ter beschikking staat. Zij is er werkelijk, wanneer de vroomheid
wordt veracht, de gerechtigheid met voeten getreden en alles met geweld ''overgezet
wordt en degene, die aan het hoofd staat, zich alles veroorloofd wat hem belieft.
Vervolgens kennen zij de aristocratie – (in Zürich de Kleine Raad) in het Latijn de
regering door de besten - waarin de allerbesten de staat besturen, en de
rechtvaardigheid en vroomheid onder het volk hoog houden. Maar wanneer zij
ontaardt, gaat zij over in oligarchie - in het Latijn zeer juist: de macht van weinigen -
waarin te midden van de besten enkele weinigen opstaan en zich verheffen om de
macht aan zich te trekken, waarbij zij niet het openbare, maar hun persoonlijk belang
op het oog hebben, de openbare zaak onderdrukken en deze tot de hunne maken.
Eindelijk kennen zij de democratie - in het Latijn vertaalt men die weliswaar met
republiek, maar dit woord is veelomvattender dan democratie - waarbij zich de staat,
dat wil zeggen de regering, zoals men weet, in handen van het algemeen of van het
gehele volk bevindt, in zoverre alle overheidsbestuur, ereambten en ambtsplichten in
de macht van het volk staan. Wanneer zij ontaardt, noemen de Grieken haar
samenscholing of opstand, dat wil zeggen oproer, samenzwering en onrust, waarbij
niemand zich aan regels stoort, veeleer zijn eigen onbeschaamdheid en begeerlijkheid
gehoorzaamt in plaats van de staatsmacht; op deze maakt een ieder voor zich
aanspraak omdat hij immers een deel en lid van het gehele volk is. Vandaar de