augsburgse confessie door luther en melanchton. - Geschriften van ...

4. KORTE TOELICHTING OVER DE AUGSBURGSE CONFESSIE
CONFESSIO AUGUSTANA
INLEIDING
Keizer Karel V wenste, dat een ieder aan hem zijn overtuiging schriftelijk, in beide
talen, zou voorleggen. De totstandkoming van de belijdenis der Lutheranen is een
tamelijk ingewikkelde geschiedenis, waarvan hier maar enkele punten in het licht gesteld
behoeven te worden.
In het begin is er slechts aan een Saksische belijdenis (Zie Ontwerp Saksische
Geloofsbelijdenis) gedacht, die een beroep op de keizer persoonlijk zou doen. Dit
bleek onvoldoende te zullen zijn voor de grote en gewichtige vergadering, die de
Rijksdag zou worden en eveneens onvoldoende als verdediging tegen de aanval van
Johann Eck, die 404 ketterse stellingen van de hervormden bijeengebracht had.
Melanchthon noemde het nieuwe ontwerp, een ‘apologie’ waarin met de vroeger
opgestelde Schwabacher, Marburger en Torgauer artikelen rekening is gehouden.
In de keizerlijke instructie voor de opening van de Rijksdag, 1529, sprak de keizer, dat
hij, het opperste Hoofd van de christenheid, niet langer de verachting van zijn bevelen
wilde gedogen. Waarmee hij het Edict van Worms, 1526 bedoelde. De keizer keerde
de bedoeling van het Edict om. Daarin werd meer vrijheid beloofd voor de
Evangelischen. Deze vrijheid wilde de keizer nu intrekken op de Rijksdag.
Na het openen van de Rijksdag op 15 maart 1529 schreef Minckwits, een van de
keurvorstelijke raden, aan de keurprins Johan Frederik die thuisgebleven was.
De keurvorst van de Palts, van wie zij meenden dat hij de Evangelische leer was
toegedaan, heeft aan zijn onderdanen verboden naar de prediking der Keurvorstelijke
en de Landgraafse predikers te gaan.
Op deze Rijksdag ging het er vrij scherp aan toe aangezien de Standen in twee partijen
verdeeld waren en dr. Jan Faber en dr. Eck niet nalieten om door hun goddeloze
raadgevingen zoveel vuur te stoken als mogelijk was.
De Evangelische Standen brachten op 12 april hun bezwaren, ad acta op papier in,
omdat hun mondelinge vertogen niets hielpen. Hun klachten waren van de volgende
inhoud:
'De zaak betreft Gods eer en onze eeuwige zaligheid en laat zich daarom niet als
andere zaken bij meerderheid van stemmen afdoen. De redenen van de ontstane
religiestrijd laten wij over aan het oordeel van de alwetende God.' Zij beroepen zich
op het antwoord op de Neurenbergse Rijksdag aan de pauselijke gezant gegeven; en
omdat men ook bij deze religiestrijd aan beide kanten geen bekwame middel konden
vinden als een algemeen vrij christelijk concilie, bleek daaruit vanzelf dat hen niet kon
worden opgelegd hun leer af te schaffen, omdat men anders zo dikwijls op een
concilie niet had behoeven te blijven staan.
Dit geschrift hebben getekend: de keurvorst van Saksen, de markgraaf Geroge van
Brandenburg, de landgraaf Philipp die het woord voerde en aantoonde dat hij van de
gezant van de bisschop van Paderborn en de Graaf Gerorge van Wertheid verzocht
was in zijn naam alsmede in die van enige andere graven te betuigen dat zij tegen het
tevoren genoemde besluit protesteerden; voorts door de vorst Wolfgang van Anhalt en
Lunenburgse kanselier D. Förster.
Hoewel de Evangelische Standen hoopten dat hun vertogen in rijpe overweging
zouden genomen en het besluit zou verzacht worden, wat zij ernstig verzochten,
hebben zij nochtans tegen hun verwachting vernomen, dat de 19e april een Bescheid
35