augsburgse confessie door luther en melanchton. - Geschriften van ...

31
met de andere moet verklaren en uitleggen, gelijk ook deze goddelijke Schrift in alle
onderdelen te kennen voor ieder Christenmens nodig is, en zij op zich zelf klaar en
duidelijk genoeg bevonden wordt om alle duisternis te verlichten, zo denken wij met
de genade en hulp van God tot het einde toe daarbij te blijven, dat alleen Gods Woord
en het Heilig Evangelie van Oude en N.T., in de boeken van de Bijbel vervat, louter
en zuiver gepredikt worden en niets, dat daarmede in strijd is; want daarmee als met
de enige waarheid en het rechte richtsnoer van alle Christelijke leer en leven kan
niemand dwalen noch zich misgaan Wie daarop bouwt en daarbij blijft, die n stand
houden tegen alle poorten der hel, terwijl daarentegen alle menselijke toevoeging en
beuzelarij vallen moet en voor God niet kan bestaan.
'Dat echter de bovenvermelde bepaling ook tot het behoud van de vrede en eenheid in
het Rijk gedurende de periode tot aan het concilie niet bevorderlijk noch dienstig is
maar regelrecht in strijd daarmede, is ook duidelijk hieruit af te leiden, dat in het
eerste punt vastgesteld werd, dat degenen, die tot nu toe bij het keizerlijk edict [van
Worms] zijn gebleven, nu ook voor het vervolg daarbij moeten en zullen volharden.
Daarin werd geen onderscheid gemaakt, of en in hoeverre zulk een verplichting zich
tot de strafbepaling van het aangehaalde edict uitstrekt, gelijk het naar luid van de
letter niet anders verstaan kan worden.
'Een aantal van onze geestelijken zijn dan ook door andere overheden bereids in
schijnbare overeenstemming met vermeld edict bejegend, omdat zij zich om huns
gewetens wil, op grond van Gods Woord, niet in overeenstemming gedragen met het
edict, dat aldus uitgelegd werd, dat aan deze onder ons behorende onderdanen op
grond van het vorige Rijksdagsbesluit van Spiers, hun tienden, rente, cijnsen, huur,
schuld, erfgoed en andere zaken, in het gebied van andere overheden geldend, zonder
recht en in strijd met het recht, met geweld zijn ontnomen en onthouden. En er moet
op gelet worden, wat verder van dergelijke dingen onder dezelfde onrechtmatigheid
ondernomen is en aanleiding zou kunnen geven tot tegenmaatregelen, hetgeen dan
telkens tot instandhouding van vrede en eenheid weinig of in het geheel niets
bijdraagt, gezwegen nog wanneer iemand van uw partij de moed zou hebben, in
schijnbare overeenstemming met het edict en zogenaamde ban en vogelvrijverklaring,
de daarmee verbonden straf tegen ons of tegen anderen van onze partij met geweld te
hanteren en ons te dwingen datgene te doen, dat tegen God, Zijn heilig Woord, onze
zielen en een goed geweten ingaat. Een ieder kan echter wel bedenken wat een
Christelijke overheid hierin tot handhaving van Gods Woord, eer en naam en tot
beveiliging, schut en bescherming van uw eigen en uwer onderdanen zielen, lijf, leven
en goed behoort te doen en waarom het terecht is ten deze te blijven bij het artikel, in
het besluit van de vorige Rijksdag te Spiers vervat, dat het edict van Worms om der
wille van vrede en eenheid en om andere goede Christelijke redenen schorst en opheft.
'En ziet, dit alles is nu duidelijk genoeg aangetoond en klaar bewezen, dat het besluit
van de vorige Rijksdag te Spiers meer tot vrede en eenheid bevorderlijk en dienstig is
dan de formulering van het thans ontworpen artikel, gelijk dat besluit dan ook,
krachtens de instructie, destijds aan Zijne keizerlijke Majesteit voorgesteld, door de
keurvorsten, vorsten en alle andere Stenden van het Rijk vroeger aldus beschouwd is.
En indien dit vorige duidelijke besluit, waardoor het edict [van Worms] geschorst en
losgelaten is, volgens een vermeende verklaring daarvan, aan de onzen het hunne met
geweld en zonder recht in de gebieden van andere overheden wil ontnemen en
onthouden, wat zal dan thans van de kant van onze tegenstanders, die ten dele ook nu
reeds tegenstand, strijd, twist en allerminst vrede zoeken, geschieden, wanneer voor