augsburgse confessie door luther en melanchton. - Geschriften van ...

MARTELAREN
Het Evangelie van Jezus Christus, de Zoon van God, wat Luther preekte, bracht in
Duitsland en omliggende landen grote strijd en verwarringen met zich mee.
Sommigen zeggen: ‘Het was beter geweest, dat Luther een monnik was gebleven en
zich had gehouden aan de leer van de Catholieke kerk. Indien hij Hervorming nodig
achtte, had hij dat met meer vrede kunnen doen binnen de Catholieke kerk.’
Wel, dat was precies wat Luther graag wilde. Daar getuigen al zijn brieven en
geschriften van die hij vanaf 1517 tot 1521 geschreven heeft. De loop van de
Voorzienigheid beschikte het anders. Het ging alles tegenin de wil van Luther, van de
Keurvorst van Saksen, van Luthers ambtsbroeders en van het gewone volk. “Mijn
wegen zijn niet uw wegen; en Mijn gedachten zijn niet uw gedachten, spreekt de
Heere.” Luthers prediking van het Evangelie voldeed aan het verlangen van een aantal
mensen, waaronder oprechte en vrome gelovigen. De wens tot hervorming leefde al
lang voordat Luther geboren was. Zijn bazuinstoot van het Evangelie maakte de
mensen wakker. De onderdrukte begeerte sprong als een fontein omhoog. Het
ondragelijk juk van de Rooms-katholieke kerk, vooral van de Pauselijke macht, kon
men niet langer meer dragen. De eeuwige zaligheid van hun ziel was in het geding. De
Geest van God begon in de vallei vol droge doodsbeenderen te werken. Nieuw
geestelijk leven brak op veel plaatsten aan het licht.
Deze nieuwe geestelijke opwekking kreeg grote tegenstand van de kant van de
Roomse geestelijkheid en Overheid, die samenwerkten. De kerk verklaarde Luther als
een ketter, liet zijn boeken verbranden en stelde kettermeesters aan om de gelovigen
die ‘de nieuwe leer’ toegedaan waren, op te sporen, te vervolgen en hun goederen
verbeurd te verklaren. In sommige gevallen ging de Geestelijkheid zó ver, dat ze de
oprechte kinderen van God aanklaagden bij de burgerlijke overheid, die hen berechtte
en soms een doodsvonnis over hen uitsprak. De doodstraf kon onthoofding zijn,
verbranding, hetzij levend of dood, nadat de gelovigen min of meer streng
ondervraagd en gemarteld waren.
In zulke gevallen bleek pas goed de kracht van het Evangelie. Sommigen hebben
zegevierend de dood ondergaan en zijn zingend de eeuwige heerlijkheid
binnengekomen. Anderen bezweken, waaronder een aantal die later met des te meer
geloofsmoed de dood ingingen.
Zoals altijd het geval is, werd het Evangelie ook misbruikt. Een voorbeeld hiervan is
Thomas Müntzer met zijn aanhang. De slechte naam die deze groep wederdopers op
de hele groep geworpen heeft, is tot de dag van vandaag nog niet helemaal uitgewist.
De Martelaarsboeken van de Wederdopers laten zien dat onder hen ook oprechte
eenvoudige gelovigen waren. Tijdens de boerenopstand van 1525 maakten velen
misbruik van het Evangelie wat Luther preekte. Luther ging er scherp tegenin.
Het aantal martelingen in Duitsland was minder dan in Frankrijk, Italië en in de
Nederlanden. Duitse protestantse overheden beletten de doodstraf in godsdienstzaken.
Was er niet overal vrijheid van godsdienst, er was wel vrijheid van geweten.
Deze brochure toont o.a. aan dat de vervolging van gelovigen spoedig begon na de
ontplooiing van Luthers leer. Enkele voorbeelden van martelaren worden door Van
Haamstede genoteerd. Hij heeft die overgenomen uit het Duitse martelarenboek van
Rabus. De godsdienstvrijheid die na de Rijksdag van Spiers in 1526 tot stand kwam,
maakte in het algemeen een voorlopig einde aan de vervolgingen in Protestantse
streken. Maar nu, … waar is nu de God van Duitsland in de steden en dorpen?
Willlem Westerbeke
3