augsburgse confessie door luther en melanchton. - Geschriften van ...

76
18. Katholieke kerk duidt hier niet een bepaald kerkgenootschap aan, maar betekent:
de kerk in z'n geheel. Met de Roomse kerk wordt de beleidslijn uit Rome bedoeld.
19. Dat leken de kelk onthouden werd is in het Westen vanaf de 13e eeuw gewoonte
geworden. Nicolaas van Kues schrijft in 1514 dat daartoe besloten werd op het 4e
Lateraans Concilie (1215).
20. Kort na 1140 schreef Gratianus (12e eeuw) zijn 'Concordantia discordantium
canonum', gewoonlijk 'Decretum Gratiani' genoemd. Verderop in de Confessio wordt
dit werk met 'De Decreten' aangeduid. In het Decretum Gratiani wordt een
samenvatting van het geldende kerkelijke recht gegeven. Er worden veel theologen in
geciteerd. Het Decretum is onderverdeeld in: onderdelen (Distinctio), hoofdstukken
(Caput) en punten (Quaestio).
21. Hier wordt de processie op Sacramentsdag (donderdag na Trinitatis) bedoeld. Op
deze feestdag, die in de 13e eeuw ingevoerd werd, hield men een processie waarbij
men de geconsecreerde hostie ronddroeg.
22. Het celibaat voor priesters was tot het begin van de 12e eeuw niet verplicht. Wel
werd er in de daaraan voorafgaande eeuwen, onder invloed van het monnikenwezen,
steeds meer op aangedrongen dat priesters zich aan het celibaat zouden houden. In
Duitsland was in de 12de eeuw het grootste deel van de priesters gehuwd.
23. Siegfried van Mainz op de Synoden te Erfurt en Mainz (1075).
24. Dit is een vertaling van het latijnse: ex opere operato. Daarmee wordt aangeduid
dat het voor de mis alleen bepalend is of deze op de juiste wijze, dat wil zeggen
volgens de geldende voorschriften, gehouden wordt. Is dat het geval, dan is de mis
inderdaad een offer voor de zonden, ongeacht het geloof van degene die daaraan
deelneemt.
25. De Historia Tripartita is een kerkgeschiedenis, in de 6e eeuw in opdracht van
Cassiodorus geschreven.
26. Summa: de naam die men in de Middeleeuwen gaf aan een systematische
uiteenzetting van de geloofsleer. De bekendste is die van Thomas van Aquino.
27. Dit is een vertaling van een Latijns werkwoord, dat weer teruggaat op het Griekse
woord 'epieikeia'. Dat betekent, dat men niet moet rekenen naar de strenge letter van
de wet, maar naar de bedoeling van die wet.
28. Johannes Gerson (1363-1429), die aan het hoofd van de universiteit van Parijs
stond, streed voor hervormingen binnen de Kerk.
29. Jovinianus (vanaf ca. 385 in Rome) was een asceet die de verdienstelijkheidsleer
van de monniken bestreed.
30. In Klein-Azië werd Pasen gevierd op de datum van het Joodse Paasfeest (de dag
na de eerste Nieuwe Maan na de voorjaars-dag-en-nacht-evening). In Rome vierde
men het Paasfeest op de daaropvolgende zondag.