als PDF downloaden - Emis - Vito

SOCIO-ECONOMISCHE EN MILIEU-JURIDISCHE SITUERING VAN DE SECTOR
2.2.5. Evolutie subsidies in kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
a. Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (An., 2004o; An., 2004e)
Oorspronkelijk was het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie in
hoofdzaak gericht op het veilig stellen van de voedselvoorziening. Het instrument bij uitstek om
dit doel ter realiseren, waren marktverordeningen waarbij de producent een gegarandeerde prijs
voor zijn producten kreeg die hoger was dan de prijs op de wereldmarkt.
Een eerste hervorming kwam er in 1992: de garantieprijzen werden verlaagd en ter compensatie
ontving de landbouwer directe inkomenssteun. Met ‘Agenda 2000’ kwam er in 1999 een nieuwe
hervorming: maatregelen werden geïntroduceerd ter bescherming van milieu en natuur en ter
ontwikkeling van de levensvatbaarheid van plattelandsbeleid. Sinds deze hervorming steunt het
GLB op twee pijlers: de eerste pijler omvat de rechtstreekse inkomenssteun aan akkerbouwers
(hectarepremies voor granen, maïs, vlas, eiwit- en oliehoudende gewassen) en veehouders (dierpremies
voor zoogkoeien, mannelijke runderen en schapen en slachtpremies), quotaregelingen
(voor melk en suiker), prijsgaranties (b.v. zuivel) en een belangrijk deel exportsubsidies; de
tweede pijler omvat het plattelandsbeleid. De Raad van landbouwministers van de Europese
Unie bereikte op 26 juni 2003 een akkoord over de hervorming van de twee pijlers van het
Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (‘Mid Term Review’). Het nieuwe, hervormde
GLB in hoofdlijnen (cf. http://europa.eu.int/):
• een unieke ‘bedrijfstoeslag’ die losstaat van de productie; beperkte gekoppelde elementen
mogen worden gehandhaafd om te voorkomen dat productie wordt opgegeven;
• de ‘bedrijfstoeslag’ zal afhankelijk worden gesteld van de naleving van normen op het
gebied van het milieu, de voedselveiligheid, de gezondheid van dieren en planten en het
dierenwelzijn, en van de eis dat alle landbouwgrond in een uit landbouw- en milieuoogpunt
goede staat wordt gehouden (‘randvoorwaarden’);
• vanaf 2005, een krachtiger beleid inzake plattelandsontwikkeling met meer EU-geld en
nieuwe maatregelen om milieuzorg, kwaliteit en het dierenwelzijn te bevorderen en om de
landbouwers te helpen aan EU-normen op productiegebied te voldoen;
• een verlaging van de rechtstreekse betalingen (‘modulatie’) aan grotere landbouwbedrijven
om het nieuwe beleid inzake plattelandsontwikkeling te kunnen financieren;
• een mechanisme voor financiële discipline om ervoor te zorgen dat de voor de periode tot
2013 vastgestelde landbouwbegroting niet wordt overschreden;
• herziening van het GLB-marktbeleid in bepaalde sectoren:
– asymmetrische prijsverlagingen in de zuivelsector: de interventieprijs voor boter wordt
over vier jaar met 25% verlaagd, wat een extra verlaging met 10% betekent in vergelijking
met ‘Agenda 2000’, terwijl de in het kader van ‘Agenda 2000’ overeengekomen
verlaging met 15% over drie jaar voor mageremelkpoeder wordt gehandhaafd;
– de maandelijkse verhogingen in de sector granen worden gehalveerd en de huidige
interventieprijs wordt gehandhaafd;
– hervormingen in de sectoren rijst, durumtarwe, noten, zetmeelaardappelen en
gedroogde voedergewassen.
De steunbedragen voor quotaregelingen, prijsgaranties en uitvoerrestituties gaan onrechtstreeks
naar de landbouwer via de prijs of de hoeveelheid die afgezet kan worden. De inkomenssteun
en de subsidies, die gekoppeld zijn aan de tweede pijler, worden wel rechtstreeks uitbetaald. De
eerste pijler wordt volledig gefinancierd door het Europees Oriëntatie en Garantiefonds
(EOGFL); voor de tweede pijler dient Vlaanderen 50 tot 75% op te leggen. In Tabel 19, p. 48,
wordt een overzicht gegeven van de Belgische EOGFL-uitgaven (nominale prijzen) voor de
periode 1998-2003.
Vlaams BBT-Kenniscentrum 47