De campus als publiek domein - Rooilijn

Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009
Signalement
met het dilemma of zij geheel of
gedeeltelijk, buiten of aan de rand van
de stad uitbreiden. Een gedeeltelijke
verplaatsing en uitbreiding van bepaalde
faculteiten van de universiteit buiten de
stad kan een achteruitgang betekenen
van het interdisciplinaire onderwijs en
onderzoek. Ook kan de verkoop van
het binnenstedelijk vastgoed veel geld
opleveren om de benodigde nieuwbouw
te financieren. Dit laatste argument
wordt mede ingegeven door een terugtredende
overheid die universiteiten
stimuleert financieel zelfstandig te zijn.
Inkomsten uit vastgoed worden daarbij
niet over het hoofd gezien. De traditionele
varsities (Schotse benaming voor
volksuniversiteiten) die voor een breed
publiek toegankelijk zijn, illustreren
echter dat een binnenstedelijke locatie
cruciaal kan zijn. De casestudies in deel
II zijn in grote lijnen vergelijkbaar met
de Universiteit van Amsterdam, net
als de gekozen pragmatische ontwikkelingsrichting:
de faculteiten gericht
op de maatschappij (rechten, filosofie,
maatschappij- en gedragstudies)
behouden hun binnenstedelijke locatie
en de bètastudies verschuiven naar de
rand van de stad.
In deel III staat de universiteit als actieve
ontwikkelaar ter discussie. In Mexicostad
(Mexico), Seoel (Zuid-Korea),
Caracas (Venezuela), Jatinangor
(Indonesië) en Porto (Portugal) hebben
de universiteiten ambitieuze vastgoedontwikkelingen
gerealiseerd. Soms met
de staat als initiator, zoals in Jatinangor,
terwijl in Seoel private partijen het
initiatief hebben genomen voor de
vastgoedontwikkeling. Interessant aan
de casestudie van de Universiteit van
Caracas is de bijzondere architectonische
en stedenbouwkundige ontwikkeling
waarbij het noodzakelijk was om
een onafhankelijke ontwikkelingsorganisatie
op te zetten. De architectonische
kracht van universitair vastgoed komt
ook in deel IV tot uiting in de casestudie
van de Hebreeuwse Universiteit als
politiek symbool in Jeruzalem (Israël).
Dat de universiteit een actieve politieke
functie kan hebben geldt ook voor
Belfast (Noord-Ierland) waar de universiteit
meewerkt aan een poging om de
strijdende partijen te verenigen.
Universiteiten drukken over het algemeen
een stempel op hun omgeving,
echter zonder dat deze invloed van
culturele, sociale of economische aard
hoeft te zijn. De aangekondigde te
onderzoeken relatie tussen de ontwikkeling
van universiteiten en de stedelijke
ontwikkeling komt in de casestudies
helaas nauwelijks aan bod. Ook de
redacteuren betreuren dit in hun conclusie.
Potentiële lezers die vooral geïnteresseerd
zijn in de strategische rol van
de universiteit in stedelijke ontwikkeling
kunnen deze publicatie beter overslaan.
Wel wordt de vastgoedontwikkeling van
de universiteiten belicht, wat door de
internationale variatie een interessant
beeld oplevert. Daarmee staat de vraag
nog steeds open hoe universiteiten
bijdragen aan de ontwikkeling van de
(internationale) stedelijke dynamiek en
stedelijke economie. In een tijd waarin
kenniseconomie als belangrijk thema
naar voren wordt geschoven zou het
mooi zijn om deze vragen te beantwoorden.
Wellicht kan daar in een volgende
publicatie wel aandacht aan worden
besteed en een artikel over de ontwik-
P. 297
Signalement
keling van de Universiteit van Amsterdam
zou hier niet misstaan.
Els Beukers (e.beukers@decisio.nl) is redacteur
van Rooilijn en werkzaam bij het onderzoeks- en
adviesbureau Decisio.
Higher Education and
Regions
OECD (2007) Higher Education and
Regions: Globally Competitive, Locally
Engaged, OECD Publishing, Paris, 240 p.,
ISBN 978-92-64-03414-3, € 40,00
De titel van deze OECD (Organisation
for Economic Co-operation and
Development) studie zegt al duidelijk
waarover het gaat: de relatie tussen
instellingen voor hoger onderwijs
(universiteiten en hogescholen) en de
regio. De internationale oriëntatie van
zowel universiteiten als ook regio’s gaat
vaak niet gepaard. Erger nog, universiteiten
raken footloose en hebben alleen
nog zwakke banden met hun regio.
Tegelijkertijd wordt de aanwezigheid van
kennis voor regio’s belangrijker. In het
verleden was er noch door de overheid
noch door onderwijsinstellingen veel aandacht
voor de betekenis van instellingen
voor hoger onderwijs voor de ontwikkeling
van de regio waarin deze gevestigd
waren. Deze publicatie verkent een set
van beleidsmaatregelen en institutionele
aanpassingen. Puttend uit een uitgebreide
studie van veertien regio’s in twaalf
landen, waaronder de regio Twente, kijkt
deze studie naar het regionale engagement
van universiteiten en hogescholen
met betrekking tot onderwijs, onderzoek
en maatschappelijke dienstverlening.