De campus als publiek domein - Rooilijn

More documents

Recommendations

Info

Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Column O. Naphta Universitas De universiteit is ontstaan in de polis die in het klassieke Griekenland de bakermat was van onze Westerse stadssamenleving, onder meer gekenmerkt door een levendige belangstelling voor abstracte waarden, zoals openbaar bestuur, kennis en kunst. Het oorspronkelijke doel van de universiteit was om stedelingen te scholen tot burgers die zich staande kunnen houden in de samenleving. Wij danken daaraan het begrip pedagogai. Onze oudste universiteiten zijn rond 1200 gesticht. Nederland was dus laat met de Leidse uit 1575, Italië had er toen al 16, Duitsland en Frankrijk ieder 14. De oudste universiteiten staan in Bologna en Parijs. Van meet af aan heeft de universitas twee betekenissen: de organisatie van het wetenschappelijk onderwijs en studie en de sociale organisatie van de universitaire bevolking. Daarbij ging en gaat het om gezamenlijkheid en verbondenheid. Deze corporatie van leermeesters (magistri) en leerlingen (scolares), zegt mijn oude encyclopedie, sloten zich aaneen ‘om zich in rechte af te zetten tegen andere maatschappelijke verbanden, inclusief de wereldlijke en kerkelijke overheid.’ Wie in de geschiedenis van een eerbiedwaardige instelling zoals de universiteit leest, komt evengoed geknoei tegen als in de geschiedenissen van iedere andere maatschappelijke instelling van betekenis zoals de stad en de staat. Het recht om te doceren (licentia docendi) was al vroeg voorwerp van lucratieve handel die in 1179 op het Derde Lateraanse Concilie werd verboden. Doceren werd voortaan alleen toegestaan op grond van een wetenschappelijke graad, uiteindelijk die van doctor (= docent). De doctorstitel kreeg het karakter van een meesterstuk dat toegang gaf tot het lidmaatschap van een gilde. In 2009 is dat nog steeds zo: geen (vaste) aanstelling zonder doctorsgraad. De oudste Engelse universiteiten van Cambridge en Oxford hebben het best de corporatieve structuur van Column: Universitas P. 298 gezamenlijkheid en verbondenheid behouden, getuige de levenslange verbondenheid van studenten met het college waar zij studeerden. De autonomie van de universiteiten die in de loop van de dertiende eeuw ontstond ging ver. De universiteiten hadden een eigen rechtsspraak ontwikkeld, uitgeoefend door de rector. Tegen de dreiging van ingrijpen door een stadsbestuur werd het secessio of dispersio ingezet: uitwijking naar elders. Zo is Cambridge ontstaan, weggetrokken uit Oxford; natuurlijk leidend tot eeuwigdurende rivaliteit. Een blijvend kenmerk van de colleges is het persoonlijk onderricht, het privatissimum, dat in onze massa-universiteiten jalousie opwekt. Cambridge en Oxford, beide kleiner dan de Universiteit van Amsterdam, maken zich absoluut niet druk om zoiets als internationalisering of groei van studentenaantallen. Ik herinner me dat bij de opening van het huidige academische jaar de rector, ik meen van Cambridge, haar afschuw uitsprak over de politieke oproep dat universiteiten minder elitair moeten worden en hebben bij te dragen aan de verheffing van de zwakkeren in de samenleving. De vooruitgang van wetenschappelijke kennis is het enige dat telt. Wie er te stom voor is heeft er niets te zoeken, aldus mijn even korte als lompe samenvatting van haar scherpzinnige betoog. Een instelling begrijpt men beter door haar geschiedenis te bestuderen. Hetzelfde geldt voor de ruimtelijke omgeving waarin ze gedijt. Kan de UvA nu nog besluiten om zich in Almere te vestigen? Deze daad van dispersio zal in de nieuwe stad met open armen worden ontvangen. In Leuven is het nog gebeurd in de jaren zestig. Toen de taalkwestie weer eens hoog werd opgespeeld, werd Louvain-la-Neuve gesticht, een echte campusuniversiteit. Op het Roeterseiland moet een open stadscampus ontstaan, niet meer afgesloten maar samensmeltend met de locale stedelijke omgeving. Juist daarom moet gestudeerd worden op de eigentijdse betekenis van de universiteit als verzameling corporaties van gezamenlijkheid en verbondenheid en moet worden doorgrond wat dat voor de ruimtelijke inrichting betekent: dubbel reflexieve planning is een delicate opgave.
Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Advertentie Promotie De promotie van Marjolijn van der Klis vindt plaats op vrijdag 15 Mei om 14.00 in de Agnietenkapel van de UvA, Oudezijds Voorburgwal 231. P. 299
Page 1 and 2:
Special Roeterseiland: 2 ha. stedel
Page 3 and 4:
Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Reda
Page 5 and 6:
Special Roeterseiland: 2 ha. stedel
Page 7 and 8:
Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Inle
Page 9 and 10:
Rooilijn Stelling Jg. 42 / Nr. 4 /
Page 11 and 12:
Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Comp
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Comp
Page 21 and 22: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 “T
Page 23 and 24: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 don
Page 25 and 26: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 De c
Page 33 and 34: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 InBe
Page 43 and 44: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Roet
Page 51 and 52: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Broe
Page 61 and 62: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Tege
Page 69: Rooilijn Jg. 42 / Nr. 4 / 2009 Sign
show all

De campus als publiek domein - Rooilijn

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?