Woonzorgcentrum - Vlaamse Ouderenraad

Hoofdstuk 3 - leven in een woonzorgcentrum: bevindingen van bewoners, personeel, directie, externe experts
Men vertrekt dus van de verscheidenheid van persoonlijkheden, gewoonten, gebruiken en verlangens van
alle bewoners, zonder de institutionele beperkingen uit het oog te verliezen.
4. respect voor de wijsheid en rijpheid van de persoon
Dit thema verwijst naar het typische voorbeeld van de boom der wijsheid in Afrika. Deze boom staat in
het centrum van een gemeenschap, waar de wijzen (de oudsten van het dorp) hun kennis en ervaring
overdragen op de jongere generaties, die rondom hen zitten, luisterend en leergierig.
De bevraagde doelgroepen vinden zich alledrie terug in deze metafoor, waarbij de oudere én het
woonzorgcentrum letterlijk en figuurlijk in het midden van de gemeenschap staat. De ouderen nemen er
hun plaats in van ‘wijze’ en worden uitgenodigd die wijsheid te tonen, ze worden aangesproken op hun
krachten en troeven, als project van de gemeenschap binnen het woonzorgcentrum.
De deelnemers beklemtonen het belang van de manier waarop bewoners worden aangesproken. Het
woonzorgcentrum beschouwt de bewoner als een gelijkwaardige persoon, ongeacht gebreken, zwakten,
lichamelijke of geestelijke toestand. Alle actoren benaderen de bewoners zoals alle andere volwassenen
en vermijden elke infantiliserende stijl, het tutoyeren zonder toestemming, het gebruik van koosnaampjes
zoals pappie, mammie, metertje, enz., het gebruik van onpersoonlijke toesprekingen: ‘bed 114’ of de
‘demente van de eerste verdieping’, enz. Het personeel spreekt de bewoners aan met hun naam en
voornaam, begroet hen hoffelijk in de gangen, klopt aan vooraleer de kamer binnen te gaan en wacht op
een antwoord, stelt zich voor vooraleer om het even wat te doen, hoe beperkt ook, plaatst zich op
dezelfde hoogte als de persoon om niet vanuit de hoogte te praten wanneer de bewoner neerzit, in bed
ligt of in de zetel vastzit.
In dezelfde optiek wordt de bewoner de regisseur van zijn of haar eigen bestaan. De bewoner reageert en
stelt zijn organisatie van de dag voor, een eigen benadering en eigen oplossingen voor zijn of haar
afhankelijkheid.
Men spitst zich toe op wat iedereen nog aankan, alleen of met weinig of veel hulp, in overeenstemming
met zijn of haar wensen. Ieder krijgt de kans “zelf datgene te doen wat hij nog kan doen”, of het nu om
de intieme handelingen van alledag gaat zoals zich wassen, op een bepaalde manier kleden of eten, of om
andere activiteiten zoals de familie ontvangen, de kamer inrichten en opruimen, muziek kiezen die men
wil beluisteren, zich aan tafel bedienen, geld en medicijnen beheren, enz.
Soms doen de personeelsleden voorstellen, wakkeren ze het vertrouwen aan of stimuleren de troeven die
de persoon lijkt te zijn vergeten of waarover hij of zij denkt niet meer te beschikken. Er wordt echter geen
activisme tegen elke prijs opgedrongen, als een kant-en-klare oplossing om het langer te kunnen
volhouden. Het idee is veeleer dat “iedereen iets kan doen en iedereen iets weet, elk op zijn niveau”. De
voorgestelde activiteiten zijn volwassen en valoriserend en spelen in op de maatschappij en haar
ontwikkelingen (zoals informatica en leren omgaan met het internet), op het leven van alledag (zoals
restauratieateliers) of op verbindende projecten met andere generaties.
In het woonzorgcentrum is het personeel opgeleid om te observeren en te luisteren en de uitingen van de
eigenheid en het potentieel van elkeen te bevorderen. In een klimaat van respect en empathisch luisteren,
zoals rond de boom van de wijsheid, kunnen de rijkdommen die ieder in zich draagt aan het licht komen
Koning Boudewijnstichting
Het Woonzorgcentrum in de 21 Ste eeuW: een gezeLLige Woonomgeving, zorg incL.
52