Reader - Studium Generale

More documents

Recommendations

Info

Inhoud 1. Verlies van stabiliteit 3 1.1. Wetenschap 4 1.2. Kunst en levensgevoel 5 1.3. Psychologie 8 1.4. Technologie 9 2. Voltooide wetenschap 11 2.1. Mechanica 11 2.2. Elektromagnetisme 12 2.3. Thermodynamica 14 2.4. Andere wetenschappen 15 2.4.1. Astronomie 15 2.4.1.1. Sterren 15 2.4.1.2. Mars 15 2.4.2. Geologie 16 2.4.3. Scheikunde 17 2.4.4. Biologie 17 2.5. Filosofie 17 2.5.1. Politieke filosofie 17 2.5.2. Wetenschapsfilosofie 18 2.5.2.1. Comte 18 2.5.2.2. Haeckel 18 2.5.2.3. Mach 19 2.5.3. Levensgevoel 19 2.5.3.1. Kierkegaard 19 2.5.3.2. Nietzsche 20 2.5.3.3. Spengler 20 2.5.3.4. Bergson 21 2.5.3.5. Unamuno 22 2.6. Samenvatting en besluit 23 3. Straling en verbazing 24 3.1. Wat voorafging 24 3.2 X-stralen 25 3.3. Kathode-stralen 25 3.4. Radioactiviteit 26 3.5. Transmutaties 27 3.5.1. Pierre en Marie Curie 27 3.5.2. Rutherford en Soddy 28 3.6. Reacties 31 3.7. Het energie-probleem 32 3.8. Verdere gebeurtenissen 34 3.9. Filosofische betekenis 37 3.9.1. Substantie 37 3.9.2. Causaliteit 37 3.10. Honderd haar later 38 4. Wetten van de warmte 41 4.1. Hoofdwetten thermodynamica 41 4.1.1. Eerste wet 41 4.1.2. Tweede wet 42 4.1.2.1. Experiment, ervaring 42 4.1.2.1.1. Carnot 42 4.1.2.1.2. Clausius 43 4.1.2.1.3. Thomson 43 4.1.2.1.4. Planck 44 4.1.2.2. Het begrip entropie 45 4.2. Ondergang 48 4.2.1. Dissipatie 48 4.2.2. Warmtedood 48 4.2.3. De zon en de rest 50 5. Wetten van de wanorde 52 5.1. Clausius 52 5.2. Maxwell 53 5.2.1. Distributiefunctie 53 5.2.2. Maxwell's demon 53 5.2.3. Honderd jaar later 55 5.3. Boltzmann 56 5.3.1. H-theorema 56 5.3.2. Loschmidts paradox 57 5.3.3. Poincaré's theorema 58 5.3.4. Zermelo's paradox 59 5.3.5. Wie won? 60 5.3.6. Maat van waarschijnlijkheid 60 5.3.7. Maat van wanorde 62 5.3.8. Wankele wereld 62 5.3.9. Honderd jaar later 63 5.3.9.1. Zwarte straling 63 5.3.9.2. Homogene straling 64 Nabeschouwing 65 Bodifee, Hoe wankel is de wereld? 2013 2
Hoofdstuk 1 Verlies van stabiliteit Wat liep er mis honderd haar geleden? De vertrouwde wereldorde stortte in en niemand slaagde erin de catastrofe af te wenden. Een lokaal incident, een pistoolschot in Sarajevo op 28 juni 1914, bracht een kettingreactie van vergeldingen, mobilisaties en oorlogsverklaringen op gang. Honderdduizenden jonge mensen trokken naar het front om elkaar daar af te slachten, zonder dat iemand kon verklaren waarom. Voor welk doel werd er gestreden? Voor vaderland en vrijheid, luidde de retoriek, maar in werkelijkheid werd er alleen gevochten omdat het gevecht op gang gekomen was en niemand wist hoe het te stoppen. Politieke krachten en psychologische reacties versterkten elkaar zodanig dat de vonk in Sarajevo een explosie teweegbracht. Even later verspreidde het vuur zich over heel Europa en de door Europa gekoloniseerde wereld. Stabiliserende krachten die de uitbarsting hadden moeten dempen, bleken machteloos. Een cartoon in de New Yorkse krant The Brooklyn Eagle van 31 juli 1914 droeg de titel "The chain of friendship" en toont hoe een ketting van allianties en verdragen aan de basis lag van de internationale instabiliteit. Het onderschrift luidde: " If Austria attacks Serbia, Russia will fall upon Austria, Germany upon Russia, and France and England upon Germany." Ondanks de al lang voelbare spanningen, kwam het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog als een verrassing. Dat de internationale orde van de geïndustrialiseerde en gemilitariseerde wereld in de nog jonge twintigste eeuw zo onstabiel kon zijn, leek aanvankelijk ondenkbaar. De vele allianties en verdragen tussen staten werden geacht een bescherming te bieden tegen een uitslaande brand. In werkelijkheid werkte het precies omgekeerd. De internationale afspraken hadden eerder tot gevolg dat een conflict uitbreiding nam, dan dat ze het konden indijken. Bovendien waren krachten aan het werk die ervoor zorgden dat spanningen eerder escaleerden dan afnamen. De Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie die van binnenuit afbrokkelde door etnische tegenstellingen, zocht naar machtsuitbreiding in de Balkan. Duitsland streefde naar meer invloed en zat verwikkeld in een wedloop met Engeland voor de uitbouw van een vloot. Engeland zette bij zijn militaire campagnes troepen in uit zijn vele overzeese kolonies, waardoor alle delen van de wereld, van Australië tot Afrika, bij de Europese conflicten betrokken geraakten. De Verenigde Staten zagen zich gedwongen uit hun afgelegen isolement te komen omdat hun commerciële banden met Europa bedreigd werden. Pas nadat de fatale gebeurtenissen zich hadden afgespeeld drong tot het besef door hoe Europa een kruitvat was geworden, en voorlopig ook zou blijven. Bovendien bleek dat er meer scheelde dan alleen falende internationale relaties. Het probleem zat ook in de geesten van de mensen. Honderd jaar later kan men – terugkijkend naar deze periode – de voortekenen herkennen en het voorgevoel vermoeden dat destijds te onduidelijk geweest was en te verward om waarschuwend te zijn. Bodifee, Hoe wankel is de wereld? 2013 3
Page 1: Hoe wankel is de wereld? Honderd ja
Page 5 and 6: 1.2. BEELDENDE KUNSTEN, LITERATUUR
Page 7 and 8: Over deze periode van verval en ver
Page 9 and 10: De arts is de technicus die moet op
Page 11 and 12: Hoofdstuk 2 Voltooide wetenschap Aa
Page 13 and 14: natuur, zoals Newton nog dacht, maa
Page 15 and 16: Warmte en energie kunnen dus wel in
Page 17 and 18: kan kennen aan de hand van hun posi
Page 19 and 20: universum. Haeckel, die bewonderd w
Page 21 and 22: Physik. [...] Der Faust des zweiten
Page 23 and 24: 2.6. SAMENVATTING EN BESLUIT Tot he
Page 25 and 26: De Duitse natuurkundige Heinrich He
Page 27 and 28: onderzocht stof bedekt is, ontlaadt
Page 29 and 30: alchemisten die hoopten uit bepaald
Page 31 and 32: In een andere publicatie uit hetzel
Page 33 and 34: Het tempo van verval is dus op elk
Page 35 and 36: 1906 Rutherford ontdekt dat α-deel
Page 37 and 38: 3.9. FILOSOFISCHE BETEKENIS VAN HET
Page 39 and 40: van het atoom bevat. In de ruimte r
Page 41 and 42: Hoofdstuk 4 Wetten van de warmte De
Page 43 and 44: warm reservoir. Maar de supermachin
Page 45 and 46: Samengevat: We hebben twee formuler
Page 47 and 48: ∆ S = ∆Q T rev > ∆Q T irrev O
Page 49 and 50: Die Wärme heisser Körper strebt f
Page 51 and 52: through the material universe. The
Page 53 and 54:
5.2. MAXWELL 5.2.1. Distributiefunc
Page 55 and 56:
potentiële energie van het hoge de
Page 57 and 58:
komen dan Maxwell. Boltzmann verdee
Page 59 and 60:
espérer qu'un jour le télescope n
Page 61 and 62:
Der Anfangszustand wird in den meis
Page 63 and 64:
4. Als systeem dat uit een groot aa
Page 65 and 66:
Nabeschouwing Post cladem De wetens
show all

Reader - Studium Generale

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?