innovatie en duurzaamheid: valorisatie van afvalwater - Stowa

STOWA 2012-47 Innovatie en Duurzaamheid: De valorisatie van afvalwater4.3 Uitbreiden belangenkader artikel 3.4 WaterwetZoals in het vorige hoofdstuk is vastgesteld, dient de bevoegdheid tot het zuiveren vanstedelijk afvalwater, waarvoor artikel 3.4 Waterwet de wettelijke grondslag vormt, gerichtte zijn op doelmatigheid. Doelmatigheid moet in deze zin volgens de wetgever wordengedefinieerd als het verkleinen van de maatschappelijke kosten van de zuivering; hetvergroten van de kostenefficiëntie. Op deze wijze wil de wetgever de zuiveringskosten voorde belastingplichtige zo laag mogelijk houden.In het geval valorisatie van afvalwater leidt tot lagere maatschappelijke kosten (lees een lagerv.e.-tarief) zal bijvoorbeeld de zuiveringsheffingsaanslag de toets van het specialiteitsbeginselkunnen doorstaan. In dit geval bijten doelmatigheid en duurzaamheid elkaar niet, maar dithoeft niet altijd zo te zijn. Problematischer wordt het namelijk in het niet ondenkbare gevaldat valorisatie van afvalwater, hoewel duurzaam, niet leidt tot lagere maatschappelijkekosten (doelmatigheid), maar de kosten van de zuivering juist doet stijgen. Het is nietondenkbaar dat een waterschapsbestuur omwille van duurzaamheid voor deze variantzou willen kiezen. Artikel 3.4 Waterwet biedt dit bestuur hiertoe in beginsel echter geenmogelijkheden en kan strijd met het verbod van détournement de pouvoir opleveren.Daar dit in het licht van het streven naar duurzaamheid en innovatie onwenselijk is, zoude wetgever er in overeenstemming met artikel 2.1 lid 2 Waterwet voor kunnen opterenin artikel 3.4 Waterwet naast de gerichtheid op doelmatigheid van het zuiveringsbeheertevens de gerichtheid op duurzaamheid van het zuiveringsbeheer op te nemen, waarnaelk waterschapsbestuur voor zichzelf een belangenafweging tussen doelmatigheid enduurzaamheid kan maken. Hiertoe zijn de waterschapsbesturen voldoende toegerust engelegitimeerd.4.4 Oprichting publieke afvalwaterketenbedrijven (in WGR-verband)Een ander scenario dat de levering van afvalwaterenergie aan derden misschien mogelijkzou kunnen maken en dat nader onderzoek verdient, kan gevonden worden in de oprichtingvan publieke afvalwaterketenorganisaties in de vorm van WGR-verbanden. In het verledenis er omwille van redenen van efficiency wel voor gepleit het afvalwaterketenbeheer in éénhand te leggen: in de hand van afvalwaterketenorganisaties. De afvalwaterketen maakt deeluit van de waterketen. De waterketen omvat de drinkwatervoorziening, de riolering en deafvalwaterzuivering. 120 De afvalwaterketen betreft dus het deel van de waterketen dat ziet ophet rioleringsbeheer en de afvalwaterzuivering. Bij de gemeenten noch bij de waterschappenleefde een groot enthousiasme voor de overheveling van hun taken. Daarnaast worden alsnadelen van een WGR-verband een verminderde transparantie genoemd alsmede minderdemocratische controlemogelijkheden en de beperktere rol voor burgers. Sinds enige tijdzijn de plannen voor afvalwaterketenorganisaties in de ijskast gezet en heerst de opvattingdat doelmatigheid in de afvalwaterketen met name door betere samenwerking kan wordenbereikt. 121 Desalniettemin is het de moeite waard deze optie verder te bekijken.De WGR biedt een publiekrechtelijke rechtsvorm voor praktisch iedere gewenste samenwerkingbinnen het openbaar bestuur. 122 Eén van de mogelijke samenwerkingsverbanden is gelegenin de samenwerking tussen gemeentebesturen en waterschapsbesturen (artikel 61 WGRe.v.). Binnen de verschillende samenwerkingsverbanden bestaan verschillende varianten120 H.J.M. Havekes 2008, p. 281.121 H.J.M. Havekes 2008, pp. 280-283. Zie tevens Kamerstukken II 2011-2012, 27625, nr. 255.122 R.J.H.M. de Greef, ‘De gemeenschappelijke regeling: onbegrepen, onbekend en onbemind!’, De Gemeentestem, 2008, 107. S.E. Zijlstra 2009, pp.304-308.44