innovatie en duurzaamheid: valorisatie van afvalwater - Stowa

STOWA 2012-47 Innovatie en Duurzaamheid: De valorisatie van afvalwater5.2.1.2 Het kartelverboda. verbodHet kartelverbod is neergelegd in artikel 101 VWEU en – bijna gelijkluidend – in artikel 6 vande Mededingingswet (hierna: Mw) en bepaalt dat verboden zijn: “alle overeenkomsten tussenondernemingen, alle besluiten van ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemdefeitelijke gedragingen welke de handel tussen lidstaten ongunstig kunnen beïnvloeden enertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging binnen de gemeenschappelijkemarkt wordt verhinderd, beperkt of vervalst”. Artikel 6 Mw omvat dezelfde elementen,maar is beperkt tot de Nederlandse markt of een deel daarvan. Daarbij gelden specifiekeinterpretaties van de begrippen. Zo is het begrip “overeenkomst” veel ruimer dan alleeneen ondertekend contract. Het Ketenakkoord Fosfaatkringloop kan bijvoorbeeld alsovereenkomst worden beschouwd. Exclusieve samenwerkingsovereenkomsten voorhet produceren van bioplastics zijn natuurlijk overeenkomsten, net als gezamenlijkeinkoopovereenkomsten en leveringsovereenkomsten met energiemaatschappijen. Hetbegrip “onderling afgestemde feitelijke gedragingen” betekent dat bovendien ook als er geensprake is van een overeenkomst, er nog steeds sprake kan zijn van verboden afstemmingvan gedrag. Het begrip “ondernemersvereniging” omvat zowel formele verenigingen alsmeer informele verbanden, en zou de Unie van Waterschappen kunnen omvatten (voorzover dat namelijk een bundeling van ondernemingsactiviteiten bevat). Een “besluit” vaneen ondernemersvereniging is elke handeling waarvan een zekere binding uitgaat. Eenregeling, uitgaande van een Nederlandse vereniging zoals de Unie van Waterschappen ofoverkoepelende Europese vereniging over productie en teruglevering van energie aan hetnet zou onder deze reikwijdte vallen.Het gaat bij het kartelverbod om afspraken die de mededinging beperken. Daarbij kan hetgaan om afspraken tussen waterschappen-energieopwekkers – dus horizontale afspraken –maar ook om afspraken tussen de waterschappen-energieopwekkers en de afnemer – dusverticale afspraken. Soms betreffen afspraken een verticale component, maar omdat zevoor alle aangeslotenen gelden, zijn het toch horizontale afspraken. Horizontale afspraken,áls ze de mededinging beperken, zijn ‘erger’ dan individuele verticale afspraken. Artikel101 VWEU geeft een aantal voorbeelden van mededingingsbeperkende afspraken: zo zijnprijsafspraken (aankoopprijs of verkoopprijs) verboden, en ook quoteringsafspraken,of afspraken die “bestaan in het beperken of controleren van de productie, de afzet, detechnische ontwikkeling of de investeringen,” en marktverdelingafspraken. Deze afsprakenworden ook wel ‘hard-core’ beperkingen genoemd. Zij zijn vrijwel altijd verboden.Het is daarbij belangrijk om op te merken dat het kartelverbod dat prijsafspraken omvatniet alleen gaat over de ‘hele’ prijs van een product. Ook een opgelegde heffing, toeslag ofbijdrage, die een (klein) deel van de prijs betreft, waarbij het de ondernemingen voor hetoverige vrij staat de prijs te bepalen, is een prijsafspraak en daarmee in beginsel verboden.Weliswaar staat het huidige mededingingsrecht een ‘economische benadering’ vanovereenkomsten voor waarbij een beoordeling van de afspraak in de economische enjuridische context waarin zij vorm heeft gekregen voorop staat, maar prijsafspraken enproductiebeperkingen vormen nog steeds de kern van het verbod. ‘Economisering’ betekent in55