innovatie en duurzaamheid: valorisatie van afvalwater - Stowa

STOWA 2012-47 Innovatie en Duurzaamheid: De valorisatie van afvalwater5.2.1 Mededingingsregels en ondernemingenDe hoofdregels van mededingingsrecht zijn in de nationale context en EU-context vrijwelgelijk. Dat komt omdat de Mededingingswet, die sinds 1998 geldt, is gebaseerd op de EUregels.5.2.1.1 Wanneer zijn de mededingingsregels van toepassing?Het begrip onderneminga. Het ondernemingsbegrip in het mededingingsrechtDe mededingingsregels gelden primair voor ondernemingen. Mededingingsregels die geldenvoor de overheid in haar relatie met ondernemingen zijn in par. 5.3 aan de orde. Ondernemingenzijn, in de woorden van het Hof, entiteiten die een economische activiteit uitoefenen,bestaande uit het aanbieden van goederen en diensten op de markt. 133 Hierbij is noch derechtsvorm, noch de wijze van financiering van belang. Het hebben van winstoogmerk isevenmin belangrijk. Het doet niet ter zake dat volgens het nationale vennootschapsrecht,bijvoorbeeld, geen sprake is van een onderneming. Dit betekent dat ook de overheid zelfen overheidsinstellingen als onderneming kunnen worden gezien, als er sprake is vaneconomische activiteiten.Overheden treden bijvoorbeeld op als onderneming bij de ontwikkeling van grondgebieden bij het verlenen van erfpacht daarvan, als zij zelf bedrijfsafval ophalen, of eencamping, haven of muziekschool exploiteren. Ook de activiteiten van lokale publiekeomroepen, woningbouwverenigingen, van de grondbank, de verkoop van bagger,diensten als ambulancevervoer, gehandicaptenvervoer, gemeentelijk openbaar vervoer,bepaalde havendiensten, de verhuur en plaatsing van reclameborden, het exploiterenvan een kabelnet, het opslaan van verontreinigd slib voor derden, het aanbieden vanarbeidsmarktbemiddeling, en het aanbieden van verzekeringen of leningen, zijnaangemerkt als economische activiteiten. Als de overheid met kapitaal, aandelen of viastemrechten in ondernemingen is betrokken, is ook zij medeverantwoordelijk voor hetgedrag van die overheidsonderneming. Ook publiek-private samenwerkingen oefenenvaak ondernemingsactiviteiten uit. 134Er zijn echter grenzen aan het begrip onderneming. In de eerste plaats indien er sprakeis van louter sociale activiteiten, waar aan een sterke solidariteitsgedachte ten grondslagligt. 135 Deze uitzondering is voor de waterschappen hoogstwaarschijnlijk niet van belang.In de tweede plaats, indien het gaat om de uitoefening van een typisch overheidsprerogatiefdan is er geen sprake van een onderneming. Het gaat hierbij om taken ‘die voortkomenuit de aard van de soevereiniteit van de staat’. 136 Sommige activiteiten van het waterschap,bijvoorbeeld de waterkeringszorg, kunnen als overheidsprerogatief worden aangemerkt. Dewaterkeringszorg is immers bij uitstek een activiteit die het individuele belang te bovengaat. Veiligheid is bovendien een klassiek overheidsprerogatief. Het gevolg daarvan is dat hetmededingingsrecht op die activiteit niet van toepassing is.133 Zaak C-41/90 Höfner. 23 april 1991, Jur. 1991, p. I-01979.134 Zie Kansen in het mededingingsrecht, Gerbrandy 2011, in: Kansen voor het Europese recht, Hessel (red), Sdu 2011.135 HvJ EG 17 februari 1993, gev. zaken nr. C-153/91 en C-160/91, Jur. 1992, p. I-04973 (Poucet en Pistre), en verder ook: HvJ EG 22 januari 2002,nr. C-218/00, Jur. 2002, p. I-00691 (Cisal), HvJ EG 21 september 1999, gev. Zaken nr. C-115/97 tot 117/97, Jur. 1999, p. I-06025 (Brentjens)en HvJ EG 12 september 2000, gev. zaken C-180/98 tot C-184/98, Jur. 2000, p. I-06451 (Pavlov).136 Conclusie van AG Mayras 28 mei 1974, nr. 2-74, Jur. 1974, p. 00631 (Reyners).50