innovatie en duurzaamheid: valorisatie van afvalwater - Stowa

STOWA 2012-47 Innovatie en Duurzaamheid: De valorisatie van afvalwaterDe rol van het waterschap zou kunnen worden uitgebreid in de zin dat hij de extrazuivering van het effluent verricht en aldus het eindproduct voortbrengt. In dat geval zalhet waterschap daar een ten minste kostendekkende prijs voor mogen en moeten vragen.Mocht het waterschap willen overwegen om daarenboven ook nog aan de investeringen inde distributieinfrastructuur bij te dragen, dan profiteert de markt daarvan. Er hoeft dangeen sprake te zijn van staatssteun indien het waterschap dit doet op gelijke voorwaardenen in gelijktijdigheid voor potentieel gegadigde marktpartijen die belangstellend zijn omde aanleg op te dragen of zelf te verrichten.Van belang is dat het waterschap vanaf aanvang van de fase van commerciële toepassingop transparante en non-discriminatoire wijze deelneemt aan het project. Indien hetwaterschap daarbij geldelijke of op geld waardeerbare bijdragen verleent die niet voldoenaan het vereiste van marktconformiteit, dan is er van staatssteun wel sprake, die moetworden aangemeld bij de Europese Commissie.5.2.2.2 EU-recht: exclusieve en bijzondere rechtenOmdat het hier gaat om een Europeesrechtelijke norm, is zij alleen van toepassing als ersprake is van een situatie met interstatelijk effect. Dat is niet het geval, indien er sprake isvan zeer lokale omstandigheden. Anderzijds, als het gaat om een dienst als het producerenen leveren van energie, dan kan er wel degelijk snel sprake zijn van een interstatelijk effect,aangezien de energielevering vervolgens zich kan uitstrekken tot over de landsgrenzen.a. Exclusieve en bijzondere rechtenIn het VWEU is een bepaling opgenomen die de verlening van exclusieve of bijzondererechten aan ondernemingen betreft (artikel 106, lid 1 VWEU). 174 Het gaat in deze bepaling omhet verlenen van een recht om als enige een dienst aan te of een beperkte groep die een dienstmogen aanbieden. 175 De bepaling is gericht tot de overheid. Waterschappen maken van dieoverheid deel uit. Hier dient dus de nogal ingewikkelde structuur van het mededingingsrechtgoed voor ogen te worden gehouden: het is de overheid die een exclusief recht verleent, het iseen onderneming die het exclusieve recht verkrijgt. Waterschappen kunnen ook ondernemingzijn, zoals we hiervoor hebben gezien.De verlening van exclusieve of bijzondere rechten door de overheid is op zichzelf nietverboden. Artikel 106 VWEU stelt dat de overheid met betrekking tot ondernemingen aanwie zij een dergelijk recht verlenen ‘geen enkele maatregel neemt in strijd met de regels vanhet Verdrag’. Het gaat dan vooral om de vraag of de onderneming-met-exclusief recht doorde verlening van dat recht in een positie wordt gebracht waarin de onderneming misbruikzal of kan maken van een machtspositie. Er is een ontwikkeling in de jurisprudentie, diehier van belang is, met name omdat ook het verband tussen het toestaan van verlening vandeze rechten en de uitzondering voor ondernemingen belast met diensten van algemeeneconomisch belang (dat kunnen ook de waterschappen zijn, zoals hiervoor duidelijk werd)sterk naar voren komt. 176174 Artikel 106 lid 1 VWEU.175 Zie voor een definitie van deze beide begrippen de Transparantierichtlijn, Richtlijn 2006/111/EG van de Commissie van 16 november 2006betreffende de doorzichtigheid in de financiële betrekkingen tussen lidstaten en openbare bedrijven en de financiële doorzichtigheid binnenbepaalde ondernemingen, PbEU 2006, L 318, artikel 2(1)(f). Kort gezegd gaat het bij een exclusief recht om één onderneming die een bepaaldedienst mag aanbieden of een bepaald product mag procedure. Bij bijzondere rechten gaat het om een beperkt aantal ondernemingen.176 Zie voor een uitgebreidere beschrijving: Gerbrandy & Hessel, Mededingingsrecht voor Decentrale Overheden, Kluwer: Deventer 2004, p. 234 e.v.70