70 HOOFDSTUK 4Tabel 4.10 laat zien dat <strong>het</strong> variëren <strong>van</strong> de discontovoet nauwelijks enige invloed heeft op deuitkomst <strong>van</strong> de MKBA. Dat is logisch, aangezien zowel <strong>kosten</strong> als baten over vrijwel dezelfde enrelatief korte periode worden verdisconteerd.Tabel 4.10Gevoeligheidsanalyse: impact <strong>van</strong> de aannames m.b.t. discontovoetongunstig waarschijnlijk gunstigdiscontovoet 5,5%(uitgangssituatie)saldo (x € mln) -€ 1.063,4 -€ 154,8 € 403,7bedrag per Nederlander € 64 € 9 € 0discontovoet 4%saldo (x € mln) -€ 1.184,9 -€ 164,5 € 471,5bedrag per Nederlander € 72 € 10 € 0discontovoet 7%saldo (x € mln) -€ 956,3 -€ 145,7 € 345,3bedrag per Nederlander € 58 € 9 € 0Indien <strong>kosten</strong> <strong>van</strong> belastingheffing worden meegenomen werkt dit logischerwijs negatief uit opde uitkomst <strong>van</strong> de MKBA, omdat de <strong>kosten</strong> <strong>van</strong> de overheid worden verhoogd zonder dat daarbaten tegenover staan. Dit heeft echter geen gevolgen voor de richting <strong>van</strong> de uitkomsten (Tabel4.11).Tabel 4.11Gevoeligheidsanalyse: impact <strong>van</strong> de aannames m.b.t. <strong>kosten</strong> <strong>van</strong> belastingheffingongunstig waarschijnlijk gunstiggeen <strong>kosten</strong> <strong>van</strong> belastingheffing(uitgangssituatie)overheidsdeel voorbereidings<strong>kosten</strong>,<strong>kosten</strong> stadions, belastingvrijstelling FIFAen veiligheids<strong>kosten</strong> -€ 1.245 -€ 499 -€ 347saldo (x € mln) -€ 1.063,4 -€ 154,8 € 403,7bedrag per Nederlander € 64 € 9 € 0<strong>kosten</strong> <strong>van</strong> belastingheffing 25%overheidsdeel voorbereidings<strong>kosten</strong>,<strong>kosten</strong> stadions, belastingvrijstelling FIFA-€ 1.556,3 -€ 623,8 -€ 433,8en veiligheids<strong>kosten</strong>saldo (x € mln) -€ 1374,7 -€ 279,6 € 279,0bedrag per Nederlander € 83 € 17 € 0SEO ECONOMISCH ONDERZOEK
UITKOMST – OPTELLING VAN DE EFFECTEN 71In Tabel 4.12 is weergegeven wat de gevolgen zijn <strong>van</strong> <strong>het</strong> apart meenemen <strong>van</strong> eenbestedingsmultiplier op de uitkomst <strong>van</strong> de MKBA. Dit is gedaan omdat de waardering <strong>van</strong>bestedingen lastig is. In de hoofdberekening is steeds aangenomen dat een euro extra bestedingdoor buitenlandse toeristen ook tot een euro extra welvaart leidt, en dat een euro besteding doorde overheid in <strong>het</strong> kader <strong>van</strong> <strong>het</strong> <strong>WK</strong> tot een verdringing leidt <strong>van</strong> overheidsbestedingen eldersen daarom geen extra welvaart creëert. Zoals beschreven in paragraaf 3.2 zijn deze aannames metonzekerheid omgeven. Deze zijn daarom hier gevarieerd. In de eerste gevoeligheidsanalyse zijnde bestedingen voor toeristen voor 75% meegeteld als welvaartseffect en leveren de bestedingendoor de overheid een kleine impuls <strong>van</strong> 25% op. In de tweede gevoeligheidsanalyse tellen debestedingen uit <strong>het</strong> buitenland voor maar 50% mee. In beide gevallen zijn de effecten op deuitkomst gering.Tabel 4.12Gevoeligheidsanalyse: impact <strong>van</strong> de aannames m.b.t. bestedingsmultiplierongunstig waarschijnlijk gunstiggeen aparte bestedingsmultiplier(uitgangssituatie)netto <strong>kosten</strong> stadions -€ 188,6 -€ 279,8 -€ 873,2netto opbrengsten toerisme € 42,7 € 141,8 € 442,0saldo (x € mln) -€ 1.063,4 -€ 154,8 € 403,7bedrag per Nederlander € 64 € 9 € 0extra bestedingsimpuls <strong>van</strong> 25% doorstadioninvesteringen en 75% <strong>van</strong>opbrengsten toerisme is daadwerkelijkbestedingsimpuls in Nederlandnetto <strong>kosten</strong> stadions -€ 141,5 -€ 209,8 -€ 654,9netto opbrengsten toerisme € 32,1 € 106,4 € 331,5saldo (x € mln) -€ 855,8 -€ 120,3 € 340,3bedrag per Nederlander € 52 € 7 € 0extra bestedingsimpuls <strong>van</strong> 25% doorstadioninvesteringen en 50% <strong>van</strong>opbrengsten toerisme is daadwerkelijkbestedingsimpuls in Nederlandnetto <strong>kosten</strong> stadions -€ 141,5 -€ 209,8 -€ 654,9netto opbrengsten toerisme € 21,4 € 70,9 € 221,0saldo (x € mln) -€ 866,5 -€ 155,7 € 229,8bedrag per Nederlander € 52 € 9 € 04.3 ConclusieDe belangrijkste conclusie is dat de financieel-economische baten <strong>van</strong> een <strong>WK</strong> voetbal in Nederland niet opwegentegen de <strong>kosten</strong>. Daar staat echter tegenover dat <strong>het</strong> organiseren <strong>van</strong> een <strong>WK</strong> leidt tot meer gevoelens <strong>van</strong> geluk,trots, saamhorigheid en nationale identiteit. Als dit effect per Nederlander minstens € 9 bedraagt en de <strong>kosten</strong>worden beperkt, is <strong>het</strong> <strong>WK</strong> waarschijnlijk maatschappelijk rendabel.Dat de <strong>kosten</strong> groter zijn dan de financiële baten is gezien de literatuur over EK’s, <strong>WK</strong>’s enOlympische Spelen niet verwonderlijk. Daarin wordt geconstateerd dat veel vooraf gemaakteschattingen <strong>van</strong> baten achteraf vaak veel te hoog blijken te zijn. De overschatting gaat tot eenfactor 10. Een verklaring hiervoor is dat veel effecten vaak niet meegenomen worden (zoalsgewone toeristen die afgeschrokken worden door de drukte tijdens een groot evenement en thuisSEO ECONOMISCH ONDERZOEK