17. Brown R, Dunn S, Byrnes K, et al. Doctors' stress responses and poorcommunication performance in simulated bad-news consultations. Acad Med2009;84:1595-602.18. Ptacek JT, McIntosh EG. Physician chall<strong>en</strong>ges in communicating bad news. JBehav Med 2009;32:380-7.19. Teunisse R, et al. The Charles Bonnet syndrome: a large prospective study inthe Netherlands. A study of the preval<strong>en</strong>ce of the Charles Bonnet syndrome andassociated factors in 500 pati<strong>en</strong>ts att<strong>en</strong>ding the University Departm<strong>en</strong>t ofOphthalmology at Nijmeg<strong>en</strong>. Br J Psychiatry 1995;166:254-7.20. Scott IU, Schein OD, Feuer WJ, Folstein MF. Visual hallucinations in pati<strong>en</strong>tswith retinal disease. Am J Ophthalmol 2001;131:590-8.21. Crumbliss KE, Taussig MJ, Jay WM. Vision rehabilitation and Charles BonnetSyndrome. Semin Ophthalmol 2008;23:121-6.22. Khan JC, Shahid H, Thurlby DA, et al. Charles Bonnet syndrome in age-relatedmacular deg<strong>en</strong>eration: the nature and frequ<strong>en</strong>cy of images in subjects with <strong>en</strong>dstagedisease. Ophthalmic Epidemiol 2008;15:202-8.23. Gilmour G, Schreiber C, Ewing C. An examination of the relationship betwe<strong>en</strong>low vision and Charles Bonnet syndrome. Can J Ophthalmol 2009;44:49-52.24. Jackson ML, Bassett K, Nirmalan PV, Sayre EC. Contrast s<strong>en</strong>sitivity and visualhallucinations in pati<strong>en</strong>ts referred to a low vision rehabilitation clinic. Br JOphthalmol 2007;91:296-8.25. Abbott EJ, Connor GB, Artes PH, Abadi RV. Visual loss and visualhallucinations in pati<strong>en</strong>ts with age-related macular deg<strong>en</strong>eration (CharlesBonnet syndrome). Invest Ophthalmol Vis Sci 2007;48:1416-23.26. Murgatroyd C, Prettyman R. An investigation of visual hallucinosis and visuals<strong>en</strong>sory status in dem<strong>en</strong>tia. Int J Geriatr Psychiatry 2001;16:709-13.27. Teunisse R, et al. Visual hallucinations in psychologically normal people:Charles Bonnet syndrome. Lancet 1996;347:794-7.28. Eperjesi F, Akbarali N. Rehabilitation in Charles Bonnet syndrome: a review oftreatm<strong>en</strong>t options. Clin Exp Optom 2004;87:149-52.29. Rovner BW. The Charles Bonnet syndrome: a review of rec<strong>en</strong>t research. CurrOpin Ophthalmol 2006;17:275-7.30. Shadlu A, Shadlu R, Banks Shepherd III J. Charles Bonnet syndrome: a review.Curr Opin Ophthalmol 2009;20:219-22.31. M<strong>en</strong>on GJ, Rahman I, M<strong>en</strong>on SJ, Dutton GN. Complex visual hallucinations inthe visually impaired: the Charles Bonnet Syndrome. Surv Ophthalmol2003;48:58-72.42
Hoofdstuk 4GHMB van R<strong>en</strong>s, HL Vreek<strong>en</strong>, RMA van Nisp<strong>en</strong>Uitkomst<strong>en</strong> bij <strong>revalidatie</strong> van slechtzi<strong>en</strong>de <strong>en</strong> blinde(oudere) volwass<strong>en</strong><strong>en</strong>4.1 InleidingVolwass<strong>en</strong><strong>en</strong>, <strong>en</strong> met name ouder<strong>en</strong>, vorm<strong>en</strong> veruit de grootste groep m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> mete<strong>en</strong> visuele beperking. 1 Van h<strong>en</strong> is het mer<strong>en</strong>deel slechtzi<strong>en</strong>d. Het overgrote deelvan deze groep komt in aanmerking om te word<strong>en</strong> verwez<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong>gespecialiseerde optometrist of naar e<strong>en</strong> regionaal multidisciplinair<strong>revalidatie</strong>c<strong>en</strong>trum. E<strong>en</strong> kleine groep komt in aanmerking voor e<strong>en</strong> int<strong>en</strong>sieve<strong>revalidatie</strong>. Vanzelfsprek<strong>en</strong>d is het belangrijk bij e<strong>en</strong> keuze voor <strong>revalidatie</strong> na tegaan in hoeverre deze aantoonbaar effectief is <strong>en</strong> voor welke vorm van <strong>revalidatie</strong> deoogarts het beste e<strong>en</strong> patiënt kan verwijz<strong>en</strong>.In dit hoofdstuk wordt daarom getracht na te gaan:- of de huidige bek<strong>en</strong>de vorm<strong>en</strong> van <strong>revalidatie</strong> effectief zijn, gebruikt word<strong>en</strong> <strong>en</strong> ofde gebruiker ook tevred<strong>en</strong> is;- of de hulpmiddel<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> tot betere zelfredzaamheid met de algem<strong>en</strong>e dagelijkseactiviteit<strong>en</strong>;- of er verschil in effectiviteit is tuss<strong>en</strong> het <strong>en</strong>kel aanmet<strong>en</strong> <strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong> vanhulpmiddel<strong>en</strong> (door e<strong>en</strong> optometrist) <strong>en</strong> multidisciplinaire <strong>revalidatie</strong> in e<strong>en</strong><strong>revalidatie</strong>-instelling;- of training van e<strong>en</strong> hulpmiddel effectief is; <strong>en</strong>- of er vooraf voorspellers voor de uitkomst<strong>en</strong> van <strong>revalidatie</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>onderscheid<strong>en</strong>.In de onderzoek<strong>en</strong> die in dit hoofdstuk word<strong>en</strong> besprok<strong>en</strong>, word<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>deuitkomstmat<strong>en</strong> gebruikt. Naast het daadwerkelijk gebruik van de hulpmiddel<strong>en</strong> zijn ditonder meer leessnelheid, satisfactie over het gebruik van het hulpmiddel <strong>en</strong> de winstin behaalde “kwaliteit van lev<strong>en</strong>” <strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> in het dagelijks lev<strong>en</strong> (ADL). Onderkwaliteit van lev<strong>en</strong> wordt verstaan het functioner<strong>en</strong> van person<strong>en</strong> op fysiek,psychisch <strong>en</strong> sociaal gebied <strong>en</strong> de subjectieve evaluatie daarvan. Bij het opstell<strong>en</strong>van dit hoofdstuk is, naast het eig<strong>en</strong> literatuuronderzoek ook de in 2009 op internet43
- Page 1 and 2: RichtlijnVisusstoornissen, revalida
- Page 3 and 4: InhoudsopgaveSamenstelling van de w
- Page 5 and 6: Hoofdstuk 1HL Vreeken, GHMB van Ren
- Page 7 and 8: Epidemiologie en uitkomsten van rev
- Page 9 and 10: Samenstelling werkgroepDe werkgroep
- Page 11 and 12: De aanbeveling is het resultaat van
- Page 13 and 14: vier verschillende revalidatiecentr
- Page 15 and 16: Hoofdstuk 2HL Vreeken, GHMB van Ren
- Page 17 and 18: onderdeel van de WHO familie van In
- Page 19 and 20: tevens een prognose voor 2020. Ook
- Page 21 and 22: meest voorkomende oorzaken tussen b
- Page 23 and 24: kinderen met een visuele beperking.
- Page 25 and 26: Zowel ambulante als intramurale rev
- Page 27 and 28: Testpanel consumenten met een funct
- Page 29 and 30: 2.14 Aanbevelingen1. Verwijzen naar
- Page 31 and 32: Hoofdstuk 3RMA van Nispen, HL Vreek
- Page 33 and 34: was incompleet en hulpmiddelen werd
- Page 35 and 36: in vaardigheden om slechtnieuws te
- Page 37 and 38: (N=258; visus 20/40 - 20/1600) en
- Page 39 and 40: gebrek aan bewijs (case-studies, kl
- Page 41: 3. Greenblatt SL. Physicians and ch
- Page 45 and 46: een revalidatie-instelling 12-14 bl
- Page 47 and 48: De Boer et al. (2006) en van Nispen
- Page 49 and 50: estaat tussen patiënt en behandele
- Page 51 and 52: 15. Scott IU, Smiddy WE, Schiffman
- Page 53 and 54: 43. Rovner BW, Casten RJ, Leiby BE,
- Page 55 and 56: Veelvoorkomende oorzaken van visuel
- Page 57 and 58: Uit een studie van Elliott, McGwin
- Page 59 and 60: met en zonder een cognitieve beperk
- Page 61 and 62: zien en lezen. Indien nodig kan hij
- Page 63 and 64: 25. Limburg JJ, Keunen JEE, Rens GH
- Page 65 and 66: conclusie dat er nog onvoldoende be
- Page 67 and 68: niet af te wijken van de gezonde pr
- Page 69 and 70: 6.8 Aanbevelingen25. Revalidatie va
- Page 71 and 72: Hoofdstuk 7FN Boonstra, RMA van Nis
- Page 73 and 74: De diagnose cerebrale slechtziendhe
- Page 75 and 76: Dobson en Teller (C) en Atkinson (B
- Page 77 and 78: hebben. Deze scholen zijn verdeeld
- Page 79 and 80: 3. Flanagan NM, Jackson AJ, Hill AE
- Page 81 and 82: 32. Boonstra FN, Cox RFA, Reimer AM
- Page 83 and 84: instelling hadden aangemeld: 29% ra
- Page 85 and 86: N=584) vergeleken met degenen die g
- Page 87 and 88: 8.6 Overige overwegingenMogelijk ge
- Page 89 and 90: 22. Rees G, Fenwick EK, Keeffe JE,
- Page 91 and 92: Bovendien blijkt bij veel mensen me
- Page 93 and 94:
9.5 Aanbevelingen36. Gezien de hoge
- Page 95 and 96:
23. Evenhuis HM, Sjoukes L, Koot HM
- Page 97 and 98:
In quasi-experimenteel onderzoek on
- Page 99 and 100:
deze samenhang de nodige beperkinge
- Page 101 and 102:
40. De oogarts dient bedacht te zij
- Page 103 and 104:
Hoofdstuk 11ConclusieDe richtlijn
- Page 105 and 106:
Tot slot blijken de meeste studies
- Page 107 and 108:
Hoofdstuk 12Samenvatting1. Verwijze
- Page 109 and 110:
17. Er is weinig onderbouwing voor
- Page 111 and 112:
stoornissen” hierop te worden ges
- Page 113 and 114:
Slechtnieuwsgesprek113
- Page 115 and 116:
Verpleeghuispatiënten115
- Page 117 and 118:
Volwassenen met een visuele beperki
- Page 119 and 120:
Bijlage 2De verwijsbriefGericht aan