Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 345
Caryopteris incana
Op grond van moleculair onderzoek wordt Caryopteris,
evenals het geslacht Callicarpa, tegenwoordig tot de Lipbloemenfamilie
(Lamiaceae) gerekend. Vroeger behoorden
beide tot de IJzerhardfamilie (Verbenaceae). Het geslacht
Caryopteris telt 15 soorten, die inheems zijn in de Himalaya,
China, Korea, Taiwan, Japan en Thailand. Omstreeks 1844
werden planten van Caryopteris incana afkomstig uit het
noorden van China in Engeland in cultuur genomen.
Later werden ook planten uit Japan ingevoerd.
Kleine struik
Caryopteris incana groeit struikvormig, tot een hoogte van
maximaal anderhalve meter. De takken zijn buigzaam en
overhangend. De bladeren staan tegenover elkaar aan de viltig
behaarde takken. Aan de grijze viltige onderzijde van de
bladeren heeft de soort haar naam te danken: incana is
afgeleid van het Latijnse incan (grijs).
In hun oorspronkelijke verspreidingsgebied groeien de planten
op een zandige of steenachtige bodem in bergachtige gebieden,
tot een hoogte van 3300 meter. Ze verlangen in de tuin daarom
een goed gedraineerde grond en bovendien een warme standplaats.
Ze kunnen goed tegen droogte maar zijn gevoelig voor
onze winters.
Caryopteris incana is een kortedagplant waarvan de groei in
de voorzomer traag op gang komt. In augustus ontwikkelen
zich aan het nieuwe hout de bloemknoppen. De bloei is van
september tot oktober. De hemelsblauwe bloemen staan in
tuilen in de bladoksels. Ze zijn tweelippig. De bovenlip heeft
vier puntige lobben. De onderlip is komvormig en heeft een
gewimperde rand. Hij heeft iets van een baard, waaraan de
plant zijn Duitse naam Blaubart en Engelse naam Blue-beard
heeft te danken. Na het open van de bloemknop komen eerst
de vier meeldraden naar buiten. Ze steken de helmknoppen
met het blauwe stuifmeel ver buiten de bloem. Later volgt de
stamper. Deze is korter dan de meeldraden en heeft iets naar
buiten gebogen stempels. In het tweehokkige vruchtbeginsel
kunnen vier zaden tot ontwikkeling komen. Halverwege het
buisvormige deel van de bloemkroon wordt de bloemopening
afgesloten door een dichte krans van witte haren. Ze bedekken
het vruchtbeginsel en het nectarium, dat bovenop de voorzijde
van het vruchtbeginsel is gelegen.
De hele dag nectar
Uit het bezoek van purende honingbijen valt af te leiden dat
van vroeg in de morgen tot laat in de middag nectar wordt
afgescheiden. Zelfs bij slecht weer en lage temperaturen is er
nog insectenbezoek. In geringe mate wordt ook stuifmeel
verzameld. De stuifmeelklompjes zijn donkerviolet.
Het bijzondere van dergelijk bijenbezoek is dat het blijkbaar
de moeite loont ergens in een tuintje de bloemen van een
enkel struikje te bezoeken. Dat gebeurt echter wel in een
periode dat de bijenweide niet meer zoveel heeft te bieden.
Vermeerdering
Als de vrucht rijp is valt hij uiteen in vier nootjes, die elk
één zaad bevatten. De nootjes zijn aan de rand van een
vleugel voorzien. De naam Caryopteris is afgeleid van het
Griekse karyon (noot) en pteron (vleugel). De plant kan ook
worden vermeerderd uit vroege zomerstekken en door het
maken van afleggers. Een regelmatige snoei bevordert de
ontwikkeling van bloemen. Als de struik in het voorjaar tot
30 centimeter boven de grond wordt gesnoeid, ontwikkelen
zich vele scheuten, waaraan zich al in het najaar bloemen
vertonen.
Hybride
Uit Caryopteris incana en de uit Mongolië afkomstige
C. mongholica is omstreeks 1930 in een tuin in West-Clandon
in het Engelse Surrey een hybride ontstaan. Simmonds, de
eigenaar van de tuin, noemde hem Caryopteris x clandonensis.
De hybride, nu bekend als cv. ‘Arthur Simmonds’, heeft eironde
tot lancetvormige, gaafrandige of iets getande bladeren.
Hij heeft een uitbundiger bloeiwijze en is minder gevoelig
voor onze winters.
plaat 160. Caryopteris incana
A tak met bloeiwijze; B blad; C bloem in mannelijk stadium;
D bloem in vrouwelijk stadium en bloemknoppen; E lengtedoorsnede
bloem; F vruchtbeginsel; G deel van bloemkelk met vruchtbeginsel
waarop nectarium; H stuifmeelkorrel (tricolpaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht, 3 korreloppervlak (focus boven en in tectum);
I rijpende vruchten; J vruchten met bloemkelk; K vrucht; L nootjes;
M zaad; N blad Caryopteris x clandonensis.