Bijenplanten_web

composietenfamilie 479
Koninginnekruid (Eupatorium cannabinum)
Het geslacht Eupatorium behoort tot de Composietenfamilie
(Asteraceae) en telt ongeveer 450 soorten. Deze zijn bijna
allemaal inheems in Amerika. In ons land komt alleen
Koninginnekruid voor. De naam van deze soort is een slechte
vertaling van het Duitse Kunigundekraut, welke afgeleid is
van Kunigunde, een heilige bij wiens graf vele zieken
genezing vonden. Daarmee werd een verband gelegd met de
vermeende geneeskracht van de plant.
Vochtige grond
Koninginnekruid is een rechtopstaande stevige plant, die
massaal langs waterkanten, op drassige gronden en in
vochtige duinvalleien kan voorkomen. De plant verlangt ook
een zonnige standplaats. Het grondwater mag best een beetje
brak zijn. De hoofdstengel is al of niet vertakt. De tegenoverstaande
bladeren zijn meestal driedelig en lijken wel wat
op die van Hennep (Cannabis sativa). In de bladoksels
vormen zich bloeistengels met een eindelingse bloeiwijze in
de vorm van een losse schermvormige tros. Honingbijen
kunnen van juli tot in november nectar en stuifmeel
verzamelen.
Helmknoppen vormen kokertje
De bloemen staan meestal met vijf bij elkaar binnen de
omwindselbladen van een hoofdje. Het zijn allemaal lilakleurige
tweeslachtige buisbloemen. Als de hoofdjes volop in bloei
staan, steken de lange stijlen uit de bloemen. De lange stempellobben
zijn in het eindelingse derde deel langs de rand bezet
met papillen en over het resterende deel met korte veegharen.
Deze dienen om de stuifmeelkorrels uit de helmhokken te
vegen. De meeldraden staan halverwege op de bloemkroon
ingeplant. De helmknoppen zijn met elkaar vergroeid en
vormen een kokertje rond de stamper. Nog voordat de bloem
opengaat, begint de stijl door het kokertje heen te groeien.
Bij een volledig ontwikkelde bloem is aan de plaats van de
stuifmeelkorrels op de stempellobben te zien in welk stadium
de helmhokken opengingen.
Bloeistadia
Er zijn twee bloeistadia. Eerst een mannelijk stadium, waarin
de stempellobben met aanklevende stuifmeelkorrels naar buiten
steken. Bijen die stuifmeel verzamelen kunnen dan hun werk
doen. De stuifmeelklompjes zijn vuilwit. Daarna volgt het
vrouwelijke stadium, waarin de stempels zover naar buiten
steken dat ook de met papillen bezette delen vrijkomen.
Bezoekende insecten kunnen nu voor de bestuiving gaan
zorgen. In beide stadia wordt nectar geproduceerd in het rode
nectarium aan de basis van de stijl.
Ook vlinders
De bloemen hebben een zwakke, enigszins onaangename geur.
Ze worden druk door bijen bezocht, maar er zijn ook veel
andere insecten waar te nemen. Opvallend is de belangstelling
van diverse vlindersoorten.
Windverspreiding
Rond de kroonbuis staat een krans van witte haren, de pappus.
Als het zaad rijp is, gaan de pappusharen wijd uiteen staan en
dienen zo voor de verspreiding door de wind.
plaat 227. Koninginnekruid
A bloeiwijze; B blad; C bloemhoofdje; D bloem waarvan de pappus
gedeeltelijk is verwijderd; E stijl met stempellobben; F meeldraden
in opengeslagen bloemkroon; G stuifmeelkorrel (tricolpaat), polair
aanzicht; H nootje met pappus; I uiteinde van pappushaar.