Bijenplanten_web

476 bijenplanten: nectar

476 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen

composietenfamilie 477 Beklierde kogeldistel (Echinops sphaerocephalus) Het geslacht Kogeldistel (Echinops) behoort tot de Composietenfamilie (Asteraceae) en telt ongeveer 150 soorten, die vooral voorkomen in Zuid-Europa en West- en Midden-Azië. De geslachtsnaam is afgeleid van het Griekse echinos (egel) en ops (uiterlijk). Het geslacht Kogeldistel neemt in de familie een aparte plaats in. De karakteristieke bloeiwijze in de familie is een hoofdje: veel kleine bloemen omgeven door een aantal omwindselbladen. In de bloeiwijze van Echinops heeft elke bloem haar eigen omwindselbladen. Een bloeiwijze bestaat in feite uit een groot aantal bloemhoofdjes met elk één bloem. Ook voor insecten met een korte tong De Beklierde kogeldistel is de enige soort van het geslacht in Midden-Europa. Het is een meerjarige hoge plant met een stevige penwortel. De bladeren staan verspreid langs een dikke stengel, die viltig behaard is en bovenaan met klierharen is bezet. Klierharen vinden we ook op de bovenkant van de bladeren en op de buitenzijde van de omwindselbladen. De bladeren hebben grote driehoekige slippen, die in een dun stekeltje eindigen. De kogelronde bloeiwijze staat op een lange stevige steel. De omwindselbladen zijn verschillend van vorm. De buitenste zijn draadvormig. Naar binnen zijn ze schubvormig en worden ze langer. De bloei begint bovenin de bloeiwijze en zet zich ringvormig naar beneden voort. De staalblauwe bloemkroon bestaat uit een lang buisvormig gedeelte, een komvormig deel en vijf lange kroonslippen. De nectar komt onderin de kroonbuis vrij, op de bovenkant van het vruchtbeginsel. Je zou verwachten dat alleen insecten met lange tong zoals vlinders, de nectar kunnen opnemen, De stijl van de stamper is echter dik en wordt nauw omsloten door de kroonbuis. De nectar stijgt door capillaire werking tussen de stijl en de wand van de buis omhoog en verzamelt zich in het komvormige deel. Insecten met een korte tong kunnen dan ook bij de nectar komen. Behalve door honingbijen worden de bloemen ook bezocht door vlinders, wespen, kevers en hommels. Als een bloem opengaat is deze eerst in een mannelijk stadium. Door de veegharen op strekkende stijl wordt het stuifmeel uit het kokertje van met elkaar verbonden meeldraden geduwd. Daarna volgt het vrouwelijk stadium: de stempellobben spreiden zich, klaar om insecten met stuifmeel te ontvangen. De stuifmeelkorrels hebben brede lengteribben tussen de kiemopeningen, waardoor ze in polair aanzicht, een driehoekige vorm hebben. Zaadverspreiding Direct na de bloei valt de bloemkroon af. Het nootje rijpt binnen het omwindsel. Bij rijpheid raakt het makkelijk los uit het omwindsel. Tuinplant De Beklierde kogeldistel kan meer dan twee meter hoog worden en is dan niet zo geschikt voor een kleine tuin. Er zijn soorten die lager blijven, zoals de Echinops banaticus en Echinops ritro. Ook op deze soorten is veel bijenbezoek te verwachten. plaat 226. Beklierde kogeldistel A bloeiwijze; B blad; C bloem met omwindsel in vrouwelijk stadium; D bloem in mannelijk stadium; E opengeslagen meeldradenkokertje; F stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; G stempels; H nootje.