Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 377
Echte gamander (Teucrium chamaedrys)
Echte gamander is een van de vijf in ons land inheemse
soorten van het geslacht Gamander (Teucrium) van de Lipbloemenfamilie
(Lamiaceae). Deze soort komt in het wild
alleen voor in Zuid-Limburg, aan de rand van het natuurlijke
areaal. De Echte gamander wordt vaak in kruidentuinen
aangeplant. De plant bevat etherische oliën en wordt sinds
de oudheid gebruikt in de volksgeneeskunde, vandaar
misschien de naam Echte gamander.
Goede bijenplant
Echte gamander is een halfstruikje met opstijgende vertakkende
stengels. Het kan 35 centimeter hoog worden. De hele plant is
wollig behaard. De bladeren vallen in de winter voor een groot
deel af. Ze hebben een grove tanding, waardoor ze op eikenbladeren
lijken. De naam chamaedrys is afgeleid van het
Griekse chamai (op de grond, laag) en drus (eik). Dodoens
schrijft in zijn Cruydboek: “cruyt, omtrent een spanne oft
voet hooch wassende, veele teere steelkens van der wortel
voortbrengende, daeraen wassen cleyne teer bladerkens,
rontsomme ghekerft, den bladeren van sommighen eyken
volnaer gelijck maer veel mindere”.
Bewegende meeldraden
De Echte gamander bloeit van juli tot in september. De bloemen
staan in okselstandige schijnkransen. De vijf kroonbladen
zijn met elkaar vergroeid tot een buis met vijf slippen. De vier
meeldraden liggen tegen de bovenzijde van de bloembuis.
De helmknoppen reiken ver buiten de bloemopening.
De bloemen zijn proterandrisch. In de beginfase van de bloei
buigen de meeldraden naar voren. De stempels liggen daar
dan iets achter. Het stuifmeel dat uit de helmknoppen wordt
geperst, komt bij insectenbezoek op de rug van het insect
terecht. Als het stuifmeel is afgegeven, buigen de meeldraden
naar achter en liggen de stempels vrij om door insecten
meegenomen stuifmeelkorrels op te vangen. Hierdoor heeft
kruisbestuiving een grotere kans van slagen.
Nectar
Het nectarium ligt onderaan aan de voorkant van het vruchtbeginsel.
De vrijgekomen nectar kan zich in een uitstulping
aan de onderzijde van de kroonbuis verzamelen. Zoals bij veel
soorten van de Lipbloemenfamilie produceert ook de Echte
gamander veel nectar. De hele dag valt er nectar te puren.
Het suikergehalte is gemiddeld 61%, met nagenoeg gelijke
delen saccharose, fructose en glucose.
Vermeerdering
De vermeerdering geschiedt zowel vegetatief door de vorming
van worteluitlopers als door zaad. Voor de ontkieming van het
zaad is een vorstperiode nodig.
plaat 176. Echte gamander
A deel van bloeiende plant; B bloem in de beginfase van de bloei;
C meeldraden; D helmknop; E stuifmeelkorrel (tricolpaat): 1 polair
aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; F stamper; G vruchtbeginsel met
nectarium; H nootje.