Bijenplanten_web

composietenfamilie 487
Vertakte leeuwentand (Leontodon autumnalis)
Het geslacht Leeuwentand (Leontodon) telt ongeveer
45 soorten en behoort tot de Composietenfamilie (Asteraceae).
Het verspreidingsgebied strekt zich uit over Europa, Midden-
Azië en Noord-Afrika. In ons land komen behalve de Vertakte
leeuwentand nog de Kleine leeuwentand (Leontodon saxatilis)
en de Ruige leeuwentand (Leontodon hispidus) voor. Van deze
drie is de Vertakte leeuwentand het meest algemeen.
Deze soort groeit in graslanden, vooral die met een lage
vegetatie, op bermen en dijken, in duinvalleien en uiterwaarden.
Ook in een zilt milieu gedijt de soort nog goed en we
treffen haar daarom ook vaak aan op hooggelegen schorren.
De plant is zeer goed bestand tegen betreding en kan zich
daardoor goed handhaven in be(t)reden bermen.
Vroege ontwikkeling
Vertakte leeuwentand heeft een wortelstelsel met een aantal
korte wortelstokken, waaruit zich nieuwe planten kunnen
ontwikkelen. Door de geringe afmetingen van de wortelstokken
staan de daaruit gevormde planten dicht op elkaar. De plant
overwintert met een plat op de grond liggende bladrozet.
De rozetbladeren kunnen goed tegen vorst, waardoor de plant
in het vroege voorjaar snel tot ontwikkeling kan komen.
Hierdoor is de concurrentiekracht van de plant in graslanden
groot. De bladeren variëren van bochtig getand, met ondiepe
insnijdingen, tot veerdelig, waarbij de insnijdingen bijna tot
de hoofdnerf reiken. Van de getande rand van de bladeren zijn
de Nederlandse en wetenschappelijke naam van het geslacht
afgeleid.
Allemaal lintbloemen
Uit de bladrozet ontwikkelen zich eindelings vertakkende
bloeistengels. Aan de zijtakken zitten kleine schubvormige
blaadjes. De bloemen zitten in hoofdjes aan de uiteinden van
de hoofdstengel en de zijstengels. Het zijn allemaal lintbloemen:
de kroonbuis loopt aan één zijde lintvormig uit.
Naar het midden van het hoofdje worden de bloemen kleiner.
De bloemen zijn heldergeel. Vaak heeft de onderzijde van het
lintvormige deel van de kroon langs de rand een donkere
streep. De meeldraden staan in de bloembuis ingeplant.
Ze hebben korte helmdraden en lange helmknoppen die kokervormig
met elkaar vergroeid zijn. Het stuifmeel komt aan de
binnenzijde van de helmhokken vrij en wordt door de korte
beharing van de langer wordende stijl naar buiten geveegd.
Stuifmeel van juni tot oktober
Van juni tot oktober kunnen de bijen al vroeg in de morgen op
de bloemen terecht voor nectar en stuifmeel. In de namiddag
sluiten de hoofdjes zich weer. De stuifmeelklompjes zijn helderoranje.
De stuifmeelkorrels lijken op die van de Paardenbloem
(Taraxacum officinalis). Bijen worden tijdens hun bezoek
geheel met stuifmeel bepoederd. Aan de onderzijde en opzij
zit de beharing van een bij dan vol met stuifmeel, waardoor de
kans dat ze de bloemen bestuiven erg groot is. Blijft bestuiving
op deze manier uit, dan krommen de stempels zich verder en
komen zo met eigen stuifmeel dat eventueel nog aan de stijl
zit in aanraking. Ook bij zelfbestuiving kan er zaad gevormd
worden.
Vermeerdering
Behalve door genoemde vegetatieve vermeerdering vindt ook
voortplanting door zaad plaats. De vrucht is een nootje met
wijd gespreide pappusharen. Karakteristiek voor de plant is
dat deze pappusharen geveerd zijn. Het valt op dat de vruchten
betrekkelijk lang in de vruchthoofdjes blijven staan en niet zo
gauw door de wind worden meegenomen als bijvoorbeeld bij
de Paardenbloem het geval is.
plaat 231. Vertakte leeuwentand
A habitus van bloeiende plant; B bladvormen; C bloeiwijze;
D bloemknop; E bloem; F opengeslagen meeldradenkokertje;
G stuifmeelkorrel (fenestraat), polair aanzicht; H stempels; I vruchthoofdje;
J vrucht met pappus; K pappushaar; L nootje.