Bijenplanten_web

klimopfamilie 393
Duivelswandelstok (Aralia elata)
De Duivelswandelstok behoort net als de Klimop (Hedera
helix) tot de Klimopfamilie (Araliaceae), welke nauw verwant
is met de Schermbloemenfamilie (Apiaceae). Het geslacht
Aralia telt enige tientallen soorten, die voorkomen in Azië
en Noord-Amerika. De meeste zijn inheems in China.
De Duivelswandelstok is in 1830 vanuit Japan in Europa
geïntroduceerd. De kale takken van de struikvorm lijken in
de winter op in de grond gestoken stokken. Wie vervolgens
de korte scherpe stekels op de takken ziet, zal zich niet
verwonderen over de Nederlandse naam van de soort.
Stekelige beharing
De plant is in ons land een winterharde struik of een kleine
boom en wordt in tuinen en plantsoenen aangeplant. De sierwaarde
heeft hij vooral te danken aan de grote bladeren. Bij de
struikvorm ontwikkelen zich een aantal dunne takken vanuit
de basis, die zich soms bovenaan vertakken. Ze hebben een
grijze bast en zijn bezet met korte stevige scherpe stekels.
De bladeren hebben een lange steel, zijn dubbel geveerd en
kunnen wel een meter lang worden. De fijn getande eironde
blaadjes zijn aan de onderzijde lichter groen gekleurd. Aan
beide zijden hebben ze een stekelige beharing op de nerven.
Mannelijke en vrouwelijke bloemen
De bloeitijd is van augustus tot in september. De bloemen
verschijnen boven aan de plant in de oksels van de bladeren.
De bloeiwijze is een grote veel vertakte pluim met zowel
mannelijke als vrouwelijke bloemen. Door de vorm en de
kleur valt het verschil tussen de bloemtypen direct in het oog.
Beide typen staan in kleine schermen met smalle omwindselblaadjes
aan de basis. De vrouwelijke schermen staan aan het
eind van de bloeiwijzetakken, een gunstige plaats om bestoven
te worden, want de kans is groot dat aanvliegende insecten
hierop landen.
Het vruchtbeginsel wordt omsloten door een vergroeibladige
kelk en bestaat uit vijf delen, elk met één zaadknop en
voorzien van een stijl met stempel. De delen hebben een harde
wand waarmee ze met elkaar verkleefd zijn. Een bloemkroon
ontbreekt. De schermen met mannelijke bloemen staan
onregelmatig verspreid langs de takken. De kortgesteelde
bloemen zijn ook vijftallig. Ze hebben een komvormige vergroeibladige
kelk, lichtgeelgroene kroonbladen en ver uit de
bloem stekende meeldraden. In het midden van de bloem
staan dicht bij elkaar vijf stijlen. Deze staan binnen een kussenvormige
discus, die de nectar produceert. Het vruchtbeginsel
ontbreekt.
Bijenbezoek
Bij warm weer is er druk bijenbezoek op de bloemen van de
Duivelswandelstok. De bijen verzamelen zowel nectar als
stuifmeel. Opmerkelijk is de kleur van de stuifmeelklompjes.
Bij het opengaan van de helmknoppen is het stuifmeel lichtgeel.
Tijdens het verzamelen in de korfjes van de achterpoten
verandert de kleur naar mosgroen. De tint kan van bij tot bij
verschillen.
Cultuurvariëteiten
Aan het einde van de negentiende eeuw zijn er in Boskoop
twee bonte variëteiten van de Duivelswandelstok in cultuur
gebracht: ‘Variegata’ heeft witgerande blaadjes, ‘Aureo-variegata’
geelgerande blaadjes. Door de trage groei lenen de bonte
vormen zich beter voor kleine ruimtes.
Vermeerdering
De Duivelswandelstok vermeerdert zich door zaad en de
vorming van ondergrondse uitlopers. In onze contreien is er
alleen zaadzetting bij warm weer. De vrucht is een zwarte, besachtige
steenvrucht, waarin zich vijf stenen kunnen vormen.
Deze laatste hebben een harde schaal en bevatten elk één zaad.
plaat 184. Duivelswandelstok
A bloeiwijze; B deel van blad; C knop mannelijke bloem; D mannelijke
bloem; E kelk, nectarium en stijlen van mannelijke bloem;
F meeldraad; G stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht, 3 korreloppervlak (focus boven en in tectum);
H vrouwelijke bloem van opzij; I vrouwelijke bloem van boven;
J besachtige steenvruchten; K zaad.