ACADEMY Magazine 2018-2019

WERKGELEGENHEID IN DE TOEKOMST
beeld nooit gedacht dat ik in plaats van journalist
– als algoritmen straks op basis van
ingevoerde feiten bepalen hoe een artikel
er inhoudelijk uitziet – nog een carrière als
orgaanontwerper kan ambiëren. Belangstellenden
kunnen ook hun licht opsteken door
in 2019 de reizende installatie van het uitzendbureau
te bezoeken tijdens evenementen
en festivals in heel Nederland.
Onze vaak autonome en alom aanwezige
technologische omgeving is zo complex,
dat die nu te beschouwen is als een op zichzelf
staande nieuwe natuur. Dit ‘Next Nature’-concept
draagt Koert van Mensvoort al
geruime tijd uit. Door het aangaan van een
co-evolutionaire relatie met technologie en
het realiseren van een symbiose tussen bio-
(de oude natuur) en technosfeer (de volgende
natuur) kunnen we volgens hem op
weg gaan naar een betere toekomst voor
de mensheid én de planeet. HUBOT (een
samentrekking van ‘Human’ en Robot) is
daar de laatste exponent van. “Aanleiding
was het toenemende aantal verhalen over
robots die steeds meer werk overnemen van
mensen, wat werd bevestigd door rapporten
van de Oxford Universiteit (ongeveer
de helft van de banen verdwijnt de komen
twintig, dertig jaar) en een Nederlands consultancybureau
(270.000 mbo-leerlingen
volgen een opleiding voor beroepen die
straks niet meer bestaan)”, zegt Koert. “De
nadruk ligt nog altijd vooral op werk dat
wegvalt en wordt overgenomen door robots,
maar dat klopt volgens mij niet helemaal. Er
komen ook nieuwe beroepen bij en we kunnen
mét robots gaan werken.”
NIEUW BEROEP:
STRATENBREIER
“Honderd jaar geleden was een groot deel
van onze beroepsbevolking boer, nu gaat het
nog om 1 op 250 mensen. Onze overgrootouders
hadden die ontwikkeling niet voor
mogelijk gehouden en zich afgevraagd of er
voor al die andere mensen wel banen zouden
zijn.” Paardenmenners zijn er, behalve
op Prinsjesdag, ook vrijwel niet meer, maar
voor hen zijn wel chauffeurs in de plaats
gekomen. “Als beroepen verdwijnen door
bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen,
denken we te weinig na over welke
erbij komen.” Daardoor zijn mensen onnodig
bang voor de gevolgen van verandering.
“Met een uitzendbureau voor de toekomst,
zoals HUBOT, kunnen we dat tastbaarder
maken door beroepen te bedenken en
visualiseren, waardoor mensen zich hopelijk
realiseren dat een toekomst mét robots
best interessant kan zijn. Machines kunnen
taken overnemen die wij saai vinden of
waarin we niet zo goed zijn en daardoor ons
werk leuker, boeiender en zelfs menselijker
maken. Een voorbeeld. Stratenmakers hebben
een zwaar beroep. Op hun 45ste kunnen
de meesten een arbeidsongeschiktheidsregeling
in, want dan is hun rug versleten.
Stratenmakerrobots, die er op verschillende
plaatsen zelfs al zijn, zijn machines waarin
stratenbreiers, de vroegere menselijke stratenmakers,
stenen gooien. Ze stellen een
bepaald patroon in, waarna de machine de
straat exact op die manier legt. Het werk
van de stratenmaker is hierdoor vermenselijkt.
Ze hoeven niet meer de hele dag met
gebogen rug op hun knieën te zitten.” Koert
erkent wel dat er op deze manier minder
stratenmakers nodig zijn en dat dit eveneens
geldt voor andere processen, maar ook hier
ontstaan vervangende beroepen. Er moeten
mensen zijn die de machines ontwerpen, ‘fit’
houden en zo nodig repareren.
ROBOTS OM AAN
TE TREKKEN
Nog een voorbeeld. Dankzij exoskeletten
– robots die je aantrekt – kunnen mensen
met een dwarslaesie weer lopen, maar
verhuizers kunnen door het dragen van zo’n
krachtpak straks zo met een piano naar buiten
lopen, zonder daar fysieke klachten aan
over te houden. Defensie heeft belangstelling
voor militaire toepassingen. Als mensen en
robots samenwerken kunnen wij banen aan,
die anders te zwaar of te ingewikkeld zouden
zijn. “Dat realiseren is niet wat wij doen.
Onze taak is mensen bewust maken en het
maatschappelijk debat promoten, zowel binnen
bedrijven als de samenleving als geheel.”
Na even nadenken zegt Koert: “Het zou me
niets verbazen als een verpleegkundige
straks beter verdient dan een chirurg. Die
moet nu nog een geavanceerde opleiding
volgen om heel precies te leren snijden. Dat
gebeurt vaak in een virtual reality-omgeving
waarin alles zo vergroot is dat hij zulke grote
bewegingen kan maken dat het lijkt alsof
hij door een bos wandelt in plaats van jouw
lichaam. Hoewel er altijd een mens bij moet
zijn, zijn er inmiddels operatierobots die dat
beter kunnen, doordat ze met precisie op
detailniveau werken. Patiënten zijn tijdens
de operatie onder narcose en voor hen is het
veel belangrijker een echt mens aan hun bed
te hebben tijdens het herstel. Dan willen ze
menselijk contact en empathie. Wanneer
artsen en medische robots samenwerken bij
het stellen van diagnoses hebben ze de beste
score. Beiden letten namelijk op andere dingen
en maken andere fouten.”
HUBOT BREIDT UIT
Sommige beroepen staan al op het punt
werkelijkheid te worden en er komen nieuwe
ideeën hoe we moeten omgaan met kunstmatige
intelligentie en welke banen dat
kan opleveren. Veel beroepen zijn nog niet
bedacht, ook niet door Koert van Mensvoort.
Hij gaat daar wel zijn best voor doen,
want hij wil het aanbod van HUBOT-uitzendbureau
uitbreiden. “Er is verbeeldingskracht
nodig om te beseffen wat eraan kan
komen, ook al zijn sommige beroepen nu
nog niet eens mogelijk. Denk aan de orgaanontwerper.
Maar er is wel een donortekort en
we zijn al bijna in staat organen in 3D te printen
en te laten groeien.” Wanneer dat met
eigen materiaal van de patiënt gebeurt is de
kans op afstoting minder, wat een groot bijkomend
voordeel is. “Als dat lukt kunnen we
misschien ook bijzondere nieuwe organen
bedenken, printen en kweken. Toekomstmuziek,
maar sommige wetenschappers zijn
er al serieus mee bezig. Door dit soort beroepen
te benoemen en visueel te maken, wil
het HUBOT-project die niet zelf realiseren,
maar wel de luiken openen om een breed
SPEAKERS ACADEMY® MAGAZINE 2019 51