Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
Foi bon poeta, máis grande orador, por riba de todo un
caraiter, que pon a enérxica priguiza dos fortes, por outras causas,
nos deixou o zume da poesía que poidera deixar na copa de
pedra do hourizonte galego. (...)
Sempre foi o Cantón e a calle Real ágora e academia
de bos conversadores. Lugrís era alma de tertulias, palabra rexa,
pintoresca, expresiva. Non acedo, nin irónico. Era home de peito
para atacar de frente e pra recibir e responder ós ataques.
Outra semblanza dos últimos anos chéganos a través de Jenaro
Marinhas del Valle 90 :
2.1. O penedo do crime.
Publicouse esta novela curta por entregas no xornal habaneiro El
Eco de Galicia 92 , no que Lugrís Freire comezou a súa carreira literaria,
mercede, en boa medida, á amizade que o unía a Waldo Álvarez
Ínsua 93 , o director do devandito semanario. A obra viu a luz entre o 14
de setembro e o 28 de decembro de 1884, nos números 116, 118, 123,
126, 130 e 131, que se reparten un total de once capítulos, encabezados
con números romanos, e un breve epílogo final que resume o devir
dos personaxes. Obsérvase unha case exacta correspondencia entre a
estruturación coa que Lugrís concibiu a obra e a súa publicación na
prensa. Deste xeito, o extenso capítulo I saíu íntegro na primeira
entrega, o II e o III na segunda, o IV e V na terceira, o VI, VII e parte
do VIII na cuarta. Na quinta entrega publicouse a parte restante do
92
Semanario que viu a luz na Habana dende o 8 de marzo de 1878 ata o 5 de novembro de
1901, con interrupcións en 1881 e 1882, constituíndose como a primeira publicación periódica
galega da emigración en América. Pretendía defender a colectividade galega residente
en Cuba. De carácter bilingüe, acolleu nas súas páxinas textos literarios galegos de Álvarez
Insua, Fortunato Cruces, Manuel García Barros, Antonio de la Iglesia, Lamas Carvajal, Galo
Salinas, Otero Pimentel, Lugrís Freire, Rosalía de Castro e Eduardo Pondal, entre outros.
93
Xornalista e escritor que naceu na Estrada en 1858 e faleceu en Madrid en 1938. Destacou
pola súa actividade xornalista na emigración habaneira, a onde se trasladara en 1877
por discrepancias políticas coa Restauración. Na capital cubana fundou El Eco de Galicia
e participou na creación do Centro Gallego. Ten colaborado na Revista Galaica de
Ferrol, en El Heraldo Gallego de Lamas e no santiagués La Gaceta de Galicia.
94
Genette, Gerard, Palimpsestes, Paris: Éd. du Seuil, 1981, p. 9.
39