Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
116 <strong>Os</strong> <strong>da<strong>do</strong>s</strong> <strong>do</strong> <strong>reloxeiro</strong><br />
espaciais e, sobre to<strong>do</strong>, astronautas evitan pasar a través deles, non é bo<br />
dar un baño deste tipo de radiación.<br />
A bor<strong>do</strong> dunha dínamo colosal<br />
No ano 1600 o británico William Gilbert publicou De Magnete,<br />
ofrecen<strong>do</strong> unha explicación racional de por que as agullas <strong>do</strong>s compases<br />
teñen ese costume tan útil de apuntar cara ao norte magnético –que, por<br />
certo, está desvia<strong>do</strong> uns 11 graos <strong>do</strong> norte xeográfico–: a Terra é unha<br />
especie de imán xigante. Mais, aínda non está claro como se orixina esta<br />
forza. <strong>Os</strong> campos magnéticos prodúcense polo movemento de cargas<br />
eléctricas; no caso <strong>do</strong> imán terrestre os científicos cren que se orixina<br />
por correntes eléctricas formadas no seu interior grazas ao movemento<br />
de convección dunha masa de metais líqui<strong>do</strong>s –ferro e níquel fundi<strong>do</strong>s<br />
que se encontran arre<strong>do</strong>r <strong>do</strong> núcleo de ferro sóli<strong>do</strong> <strong>do</strong> planeta– en<br />
combinación co movemento de rotación <strong>do</strong> planeta. A este mecanismo<br />
chámaselle efecto dínamo. Outra característica aínda máis misteriosa <strong>do</strong><br />
campo magnético da Terra é que, de can<strong>do</strong> en vez –aproximadamente<br />
cada medio millón de anos–, se inverte: o norte magnético pasa a ser o<br />
sur. Nos últimos 150 anos a forza <strong>do</strong> campo magnético actual<br />
debilitouse un 10%, polo que os científicos pensan que pode ser o<br />
inicio dun destes cambios. O último aconteceu hai 780 000 anos.<br />
Iluminación de distintos tipos<br />
Esta forza invisible, ademais de axudar os navegantes e de crear un<br />
escu<strong>do</strong> protector de plasma, é unha fonte de enerxía utilizada por varios<br />
grupos de paxaros, peixes e tartarugas para orientarse. Con to<strong>do</strong>,<br />
segun<strong>do</strong> un traballo publica<strong>do</strong> recentemente na revista PNAS por un<br />
grupo de científicos israelís e suízos, o ser vivo que utiliza con máis<br />
ímpeto este compás é un novo membro desta familia de navegantes: a<br />
rata-toupa. Este animal é cego e pasa a maior parte <strong>do</strong> tempo escavan<strong>do</strong><br />
auténticos labirintos subterráneos. Mais o feito de que non teña ollos<br />
non quere dicir que non produza unha imaxe <strong>do</strong> mun<strong>do</strong> en que vive.<br />
<strong>Os</strong> humanos creamos unha imaxe a partir de fotóns de luz, os morcegos<br />
a partir de ondas sonoras; pola súa banda, as ratas-toupa utilizan o<br />
campo magnético terrestre, combina<strong>do</strong> coa memoria, para “visualizar”<br />
os camiños polos que corrican alegremente.
Change language