Os dados do reloxeiro

138 Os dados do reloxeiro
Máis rápido que o son
Nas condicións en que a maioría de nós experimentamos o efecto
Doppler, a velocidade da fonte (coche, moto, tren, etc.) é menor ca a
velocidade do son (uns 1200 km/h), polo que as ondas sonoras, aínda
que apertadas, van por diante do artefacto que as produce –por iso
escoitamos a bucina do coche antes de que chegue á nosa altura–. Mais
hai avións e outros enxeños que poden moverse a máis de 1200 km/h;
que pasa neses casos? Se a velocidade da fonte é a mesma ca a do son
–isto chámase “Mach 1”–, ningunha onda sonora pode ir por diante de,
por exemplo, o avión que as produce: estamos a punto de romper “a
barreira do son”. As ondas do ruxir dos motores acumúlanse na punta
da aeronave, mais non poden expandirse cara a diante e forman as
chamadas ondas de choque. Isto ten varias consecuencias moi
interesantes: unha delas é que será imposible escoitar o avión até que xa
estea enriba das nosas cabezas; e cando isto ocorra, escoitaremos todas
esas ondas de súpeto, como se fose unha explosión. Se o piloto pisa un
pouco máis o acelerador, o avión comezará a ir máis rápido que o seu
propio son, a unha velocidade supersónica. Por exemplo, se a
velocidade do avión é o dobre da do son (Mach 2), desde o noso punto
de observación na terra veremos o avión achegarse e pasar por diante de
nos... en absoluto silencio. Só uns instantes despois escoitaremos a onda
de choque.
Luces movedizas
O efecto Doppler ocorre con todas as ondas, non só coas sonoras. As
cores que percibimos dependen da frecuencia das ondas de luz: nun
dos extremos do espectro visible está a cor azul, que se debe a ondas de
frecuencia alta se as comparamos coas ondas de menor frecuencia, que
dan lugar ao vermello, no outro extremo. Se unha luz se acerca a toda
velocidade cara a nós, a frecuencia das ondas que van por diante
aumenta e a luz faise un pouco máis azul –desprazamento cara ao azul–,
mentres que se a fonte de luz se afasta a luz farase máis vermella
–desprazamento cara ao vermello–. A velocidade da luz é moito maior
ca a do son, uns 300 000 km/s, polo que para percibir o efecto Doppler
a fonte de luz ten que moverse a velocidades realmente altas. Na vida