Proceedings Book / Bildiri KitabÄ± - Orman FakÃ¼ltesi - SÃ¼leyman ...

More documents

Recommendations

Info

2 nd International Non-Wood Products Symposium 8-10 September 2011 - Isparta/TURKEY a) Orman Genel Müdürlüğü uhdesinde bulunan “Odun Dışı Orman Ürünleri Şube Müdürlüğü” birimi yerine daha kapsamlı olarak acilen “Odun Dışı Orman Ürünleri Daire Başkanlığı” (ODOÜDB) birimi ve bunun taşrada şube müdürlüklerinin ve işletme şefliklerinin kurulması, b) Orman fakültelerimizdeki ODOÜ eğitimi ve öğretiminin mevcut haliyle oldukça yetersiz kalmasından dolayı, orman fakültelerimize bağlı olarak, “Odun Dışı Orman Ürünleri Mühendisliği” bölümleri kurulması, c) ODOÜ’nin elde edildiği bitkilerin mevcut doğal yayılış alanlarında ve potansiyel yayılış alanlarında yapılacak olan bilimsel araştırmalarla ve yasal düzenlemelerle, en yüksek düzeyde ve çeşitlilikte ODOÜ üretimi ve ekonomik gelir elde etme yoluna gidilmesi gerektiği şeklinde önerilerde bulunulmuştur. Anahtar kelimeler: ODOÜ Mühendisliği, ODOÜ Daire Başkanlığı 1. GİRİŞ Bilindiği üzere asli orman ürünleri, her çeşit ağaç, ağaççık ve çalılardan elde edilen oduna dayalı ürünler olup tomruk, direk, sanayi odunu, kağıtlık odun, lif yonga odunu, sırık, çubuk, çıra, kök, yakacak odun ve benzerleri olarak kabul edilmektedir. Odun dışı orman ürünleri (ODOÜ) olarak da; Ağaç, ağaççık, çalı ve otsu bitkilerin tohumları, kabukları, meyveleri, çiçekleri, yaprakları, genç dal ve yeşil sürgünleri, kök, yumru ve soğanları, bunlardan elde edilen her çeşit balzami yağ, katran, ur ve mazı ile mantarlar, her çeşit bitki örtüsü, toprağı ve benzerleri kabul edilmektedir (Anonim, 1996). Daha geniş bir anlayışla odun dışı orman ürünleri ifadesinden, ormanların her çeşit odun ürünü dışında topluma sunduğu maddesel (bitkisel, hayvansal, madensel) ürün hizmetleri ile maddesel olmayan hizmetler (ekoturizm, dinlenme, su rejimini koruma vs) anlaşılmaktadır. . Ülkemizde ODOÜ’ye olan ilgi geçmiş yıllarda oldukça düşük düzeyde iken, son yıllarda ODOÜ’nün önemi gittikçe daha iyi anlaşılmış ve buna paralel olarak da ODOÜ’ye ait çeşitli bilimsel çalışmalar ve uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Ancak, yararlanılan ODOÜ çok çeşitli olduğundan dolayı, tümüne kıyasla bu yararlanma oranı düşük düzeyde kalmaktadır. Bu bildiri kapsamında asıl olarak, bitkisel kökenli ODOÜ’nün üretimi ve üretimin arttırılması konusundaki mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri genel olarak anlatılacaktır. 2. ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ ÜRETİMİNİN TÜRKİYE ORMANCILIĞINDAKİ YERİ VE ÖNEMİ Bütün bitkilerin kendilerine has oluşum, beslenme, büyüme ve gelişme özellikleri olarak biyolojik özellikleri bulunmaktadır. Bu özelliklerin gerçekleşmesi için ise toprak, su, sıcaklık, ışık vd gibi yetişme ortamı koşullarının yeterli ve uygun olması gerekir. Yetişme ortamı koşullarının yeterliliği ve uygunluğu bitki türlerinin kendilerine ait biyolojik özelliklerine göre farklılıklar gösterir. Koşulların en uygun düzeyde olması halinde bitkiler varlıklarını en iyi şekilde devam ettirirler. Aynı ortamda bazen birden fazla sayıda bitkiler de en iyi şekilde yaşayabilir. Koşulların uygun olmaktan uzaklaşması oranında bitkilerin varlıklarını devam ettirme olanakları zorlaşır. Olumsuz koşulların giderek artmaya devam etmesi halinde ise bir yerden sonra bitkiler artık o ortamda yaşama şansını tamamen kaybederler. Ancak, bir bitkinin yaşama şansını bulamadığı bir ortamda başka bitki ya da bitkiler yaşarlar. Yukarıda ifade edilen temel bilgiler çerçevesinde, Türkiye’nin farklı coğrafik yapılara sahip olmasına paralel olarak farklı iklim tiplerine sahip olduğu ve buna bağlı olarak da çok farklı bitki örtüsüne sahip olduğu bilinen bir gerçektir. Nitekim, ülkemizde yaklaşık 10000 türün bulunması ve bunların 3000 tanesinin endemik tür olması, bunu açıkça ortaya koymaktadır. Öte yandan, ülkemizdeki bitki türlerinin büyük bir kısmı, yaklaşık 100 kadar ağaç çeşidi ve çok sayıda çalımsı ve otsu türler olarak, ormanlık alanlar kapsamında bulunmaktadır. Ormanlarımızda yetişen bitkilerin bazılarından ODOÜ elde edilmektedir. Ancak, henüz bilinmeyen ama yapılacak araştırmalarla gelecekte ODOÜ olarak tespit edilebilecek çok sayıda tür ve bunların ülke ekonomisine olabilecek katkıları göz önüne alındığında, ODOÜ’nün Türkiye ormancılığı içindeki yeri ve önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Günümüzde, ormanlarımızdan elde edilen ODOÜ hakkında çok sayıda ve çeşitli içerikte yayınlar ve çalışmalar bulunmaktadır. Karadeniz Teknik 19
2 nd International Non-Wood Products Symposium 8-10 September 2011 - Isparta/TURKEY Üniversitesi Orman Fakültesi tarafından 2006 yılında düzenlenen “I. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu”, geçmişte yapılan çalışmaların bir arada toplanmasını sağlaması açısından önemlidir. Orman Genel Müdürlüğü (OGM) tarafından yayınlanmış olan iki kitap (Anonim 2004 ve 2009) ise, çeşitli ODOÜ’ye ait değişik bilgileri içermesi nedeniyle, bundan sonraki bilimsel araştırma ve uygulama çalışmalarına ve daha geniş kapsamlı yazılacak olan kitaplara temel oluşturacak nitelikte olması bakımından çok önemlidir. Ayrıca, OGM’ye bağlı Orman Bölge Müdürlüklerinde yapılan ama çoğu yayınlanmayan çok sayıda çalışmalar da bulunmaktadır. 3. TÜRKIYE’DE ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERI ÜRETIMI KONUSUNDA SORUNLAR Bu gün için Ülkemiz ormanlarında bulunduğunu bildiğimiz yaklaşık 100 tane ODOÜ bitkisi (Anonim 2004) yanında, yeterince tanımadığımız ya da hiç bilgi sahibi olmadığımız yüzlerce sayıda bitkinin bulunduğu da kuvvetle muhtemeldir. Hakkında hiç bilgi sahibi olmadığımız bu bitkilerden bazıları belki de gelecekte insan hayatı için çok önemli görevleri üstleneceklerdir. İşte bu bilgilere ulaşmak için çeşitli açılardan araştırmalar yapmak ve bu araştırmaları gittikçe yaygınlaştırmak gerekir. Bunların gerçekleşmesi halinde ODOÜ gelecekte hem iç piyasada tüketilecek hem de ihracatı artacaktır. Bu da ülke ekonomisine önemli ölçüde katkıda bulunacaktır. ODOÜ üretiminin mevcut haliyle ülkemizdeki potansiyel ODOÜ miktarının çok altında olduğu bir gerçektir. Bunun çeşitli nedenleri bulunmakla birlikte özellikle ODOÜ’yü üreten kişi ya da kurumlarla, orman idaresi, ODOÜ’yü işleyen ve pazarlayan kişiler ve ODOÜ’yü tüketen kişi ya da kurumlar arasında çok iyi bir iletişimin bulunmaması da önemli bir nedendir. İşte bu iletişim yeterli olmadığı için, günümüzdeki ODOÜ üretim miktarı potansiyel üretim miktarının çok altında kalmaktadır. Bu bağlamda boş olan orman içi açıklıkları, yasal düzenlemelerle, ODOÜ üreticilerine kiralanmalıdır. Öyle ki, gerekirse bu açık alanlarda sebze, meyve ve tahıl yetiştirilmesine dahi izin verilebilmelidir. Türkiye’deki ODOÜ üretimi konusundaki sorunlar çeşitli şekillerde ele alınabilir. Bu sorunları asıl olarak, orman idaresi (uygulayıcılar) yönünden sorunlar ve eğitim-öğretim ve araştırma yönünden sorunlar olarak iki grupta toplamak mümkündür. 3.1. İdare (Uygulayıcılar) Yönünden Sorunlar Orman Genel Müdürlüğü kurulduğu zamandan beri asli odun ürünleri yanı sıra ODOÜ’ye de ilgi göstermiştir. Bu ilgi geçmiş zamanlarda, çeşitli nedenlerle, yeterince gösterilememiş olsa bile son yıllarda oldukça daha fazla gösterilmiştir. Nitekim OGM tarafından hazırlanmış olan bir kitapta (Anonim, 2004), toplam 88 adet ODOÜ’nün tüm orman bölge müdürlükleri ve işletme müdürlükleri olarak nerelerde üretildiği, ürünlerin tahmini yayılış sahaları ve tahmini üretim miktarları tablolar halinde verilmiştir. Son yıllarda hızla arttığı ifade edilen ODOÜ’nün 2010 yılındaki toplam miktarı 131 000 ton olup bunun getirisinin 2.500.000 TL olduğu ifade edilmektedir (Anonim 2011). Bu değer azımsanmayacak ve aksine, önemsenecek büyük bir değerdir. Ama bu çalışma ve gayretlerin takdir edilmesine karşılık, yeterli olduğu ifade edilemez ve edilmemelidir. Ancak, buradaki yetersizliklerin orman idaresinden ve çalışanlarından kaynaklanmadığını, aksine olarak, ülkemizdeki orman işletmeciliği sisteminden ve anlayışından kaynaklandığını ifade etmek daha uygun olacaktır. Mevcut sistem ve anlayışın daha rasyonel olması halinde ülkemiz orman alanlarında ODOÜ’nün sayısı, yayılış alanları, ürün miktarları ve kaliteleri daha düzenli ve daha geniş kapsamlı çalışmalarla arttırılabilir. Bunun gerçekleşmesi için; a) Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan “Odun Dışı Orman Ürünleri Şube Müdürlüğü” birimi yerine daha kapsamlı olarak acilen “Odun Dışı Orman Ürünleri Daire Başkanlığı” (ODOÜDB) birimi kurulmalıdır. Böyle bir başkanlığın kurulması için Orman Genel Müdürlüğünce bir girişimin bulunduğu bilinmektedir. Ancak, böyle bir başkanlığın kurulması için geç kalındığını ve bir an önce kurulması için gereken işlemlerin acilen yapılması gerektiğini burada vurgulamakta yarar görülmüştür. b) Kurulacak ODOÜDB’ye bağlı olarak merkezde; ODOÜ’nün biyolojisi, ekolojisi, silvikültürü, hasılatı, amenajmanı, korunması, kimyası, endüstrisi, işletmeciliği, pazarlaması gibi konularla ilgili yeterli sayıda şube müdürlükleri kurulmalıdır. c) Kurulacak ODOÜDB’ye bağlı olarak taşrada, orman bölge müdürlükleri bünyesinde ODOÜ şube müdürlüğü ve orman işletme müdürlüklerine bağlı olarak da “ODOÜ İşletme Şefliği” kurulmalıdır. d) Yapılacak yeni düzenlemelerle, ODOÜ üretilecek ormanlık alanlar, talepleri halinde ilgili 20
Page 2 and 3: 2 nd International Non-Wood Product
Page 8 and 9: II. session Room: Sedir Chair: Asso
Page 10 and 11: IV. session Room: Sedir Chair: Asso
Page 12 and 13: Final Session Final Session Room: M
Page 14 and 15: Comparison of Pinus sylvestris, Pin
Page 16 and 17: 2 nd International Non-Wood Forest
Page 84 and 85:
2 nd International Non-Wood Product
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
2 nd International Non-Wood Forest
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
Page 114 and 115:
Page 116 and 117:
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Page 288 and 289:
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
Page 294 and 295:
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
Page 310 and 311:
Page 312 and 313:
Page 314 and 315:
Page 316 and 317:
Page 318 and 319:
Page 320 and 321:
Page 322 and 323:
Page 324 and 325:
Page 326 and 327:
Page 328 and 329:
Page 330 and 331:
Page 332 and 333:
Page 334 and 335:
Page 336 and 337:
Page 338 and 339:
Page 340 and 341:
Page 342 and 343:
Page 344 and 345:
Page 346 and 347:
Page 348 and 349:
Page 350 and 351:
Page 352 and 353:
Page 354 and 355:
Page 356 and 357:
Page 358 and 359:
Page 360 and 361:
show all

Proceedings Book / Bildiri KitabÄ± - Orman FakÃ¼ltesi - SÃ¼leyman ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?