Daha sonraki geni bordürde belirli bir seviyeye kadar tam ulama rûmilerden oluan bir desen yer almaktadr. Üzerindeki ikinci kompozisyon ise dairevi çokgenlerden olumaktadr. Kavsara köelikleri ve mukarnaslarn yuvalar da rûmi deseniyle bezenmitir. Taçkapnn yan cephelerindeki pencere açklklar ve nilerin etraf da bezeme alan olarak kullanlmtr. Buradaki desenler rûmilerden olumaktadr. Açk avlulu, dört eyvanl bir plâna sahip, Sivas Buruciye Medresesi 1271 ylnda Muzaffer Burucirdi tarafndan yaptrlmtr. 31 leri tantl mukarnas kavsaral nie sahip taçkapnn tüm yüzeyi, etrafn çeviren üç bordür, kavsara köelikleri, taçkap çkntsnn d ve iç köelerindeki sütuncelerin üzerleri yer yer datlm kabaralarn, panolarn üzerleri ayr ayr rûmi desenleriyle bezenmitir. Sivas Gök Medrese Vezir Fahreddin Ali (Sahip Ata) tarafndan 1271’de yaptrlmtr. 32 Taçkapda kullanlan açk mavi mermerlerden dolay bu isimle anlan medrese, açk avlulu, dört eyvanl bir plâna sahiptir. Medresenin köelerindeki dayanak kuleleri, sol yan cephedeki çemesi, taçkapnn iki yanndaki minareleri ve yan cephelerdeki pencereleriyle çok zengin bir ön cepheye sahiptir. Mukarnas kavsaral giriin etrafn kademeli olarak çeviren be bordürün her biri farkl bir rûmi deseniyle bezenmitir. Yanlardaki minarenin kaide yüzeylerinde ise farkl bir bezeme görülür. Kaln kaval silmelerle ayrlan bölümlerde, yine kaln kaval silmelerle sekiz kollu yldz ve üzerinde iri tepelikler görülmektedir. Kaidenin en alt ksmnda ise büyük bir hayat aac moti bulunmaktadr. Kaidenin yan yüzeylerinde ise ön cephedekine benzer ekilde kaln kaval silmelerle oluturulan bir düzenleme görülmekle birlikte burada hayat aac kullanlmamtr. Yan cephelerdeki pencere açklklar ve çemenin etrafnda bezeme alan olarak kullanlmtr. Köe kulesinin üzerindeki bezemede, üç boyutlu bir görüntü oluturmaktadr. Beyehir Erefolu Camii Taçkaps Kitabesi bulunmamakla birlikte, bu medreseyle benzerlik gösteren Anadolu Selçuklu Medreseleri’nin büyük bir ksmnn, 1270’li yllara tarihlendii için Erzurum Çifte Minareli Medrese’de ayn tarihlerde veya sonraki yllarda inâ edildii kabul edilmektedir. 33 ki katl, açk avlulu ve dört eyvanl, dikdörtgen plânl medresenin ön cephesi, kuzey yönünde ve simetriktir. Cepheyi ortalayan taçkap, ileri tantl ve yanlarndaki minare kürsüleriyle bir bütündür. Minareye kaidelik yapan ksmn ön ve yan cephelerinde hayat aac moti bulunmaktadr. Mukarnas kavsaral derin bir nie sahip taçkapy be bordür çevirmektedir. Dtan içe doru sralanan bordürlerden ilkini, oluturan desen ayrma rûmi ve tepelik motiflerinden olumaktadr. Bundan sonra gelen ikinci bordür, Sivas Gök Medrese taçkapsn çeviren bordürlerden ikincisiyle ayndr. Yine ayn ekilde üçüncü ve dördüncü bordürlerdeki desenlerde ayn sralamayla tekrarlanmaktadr. Beinci bordür ise ilk bordürdeki desenin aynsdr. Daha dar bir bordürden oluan bu desen derin oyma teknii kullanlmad için farkl görünmektedir. 1297 tarihli Beyehir Erefolu Camii, taçkap bezeme düzeni açsndan ilk bordür hariç, Sivas Gök Medrese’nin tekrar olarak görülmektedir. Buradaki fark malzeme olarak mermer deil de kesmeta kullanlmasndan ve daha kötü bir içilikten kaynaklanmaktadr. Erzurum Yakutiye Medresesi 1310 tarihinde Sultan Gazan ve Bolugan adna Hoca Yakut tarafndan yaptrlmtr. 34 Bat cephesine yerletirilen ileri tantl taçkapnn bulunduu ön cephenin iki köesinde minare kaidesi bulunan medrese, üç eyvanl kapal avlulu bir plâna sahiptir. Mukarnas kavsaray çeviren bordürleri dtan içe doru sraladmzda, ilk bordürü mukarnas yuvalarndan oluan bir düzenleme oluturmaktadr. kinci bordür ise kabark olarak ilenmi geni bir rûmi desenden olumaktadr. Bundan sonraki geometrik desenli üçüncü bordür, çok ince yar simetrili ulama rûmi desenli bordür ile iki taraftan çerçeve içine alnmtr. Bu desen, Erzurum Hatuniye Medresesi’ndeki taçkap- 134
nn birinci ve beinci bordüründe yer alan desenin daha da küçültülmü halidir. Dördüncü bordür rûmi desenlidir. Mukarnas kavsarann köelikleri botur. Sadece kemer yüzeyi bezenmitir. Taçkapy çeviren bordürleri birbirinden ayran silme yüzeylerinin de bezeme alan olarak kullanld youn bir bezemeye sahiptir. Taçkap çkntsnn yan yüzeyleri de iki pano halinde hiç bo yer braklmakszn deerlendirilmitir. Karamanolu Alâeddin Bey’in kars ve Osmanl Hükümdar I. Murad’n kz Nefise Sultan (Melek Hatun) tarafndan 783/1383’de yaptrlan Karaman Hatuniye Medresesi 35 taçkaps, Sivas Gök Medrese, Erzurum Hatuniye (Çifte Minareli) Medresesi ve Beyehir Erefolu Camii taçkaplarnn mukarnas kavsarasn çeviren bordürlerin tekrardr. Burada en dtaki bordür de Gök Medrese’yle ayndr. Kavsara ve kavsara kemer köelikleri bo braklmtr. Beylikler döneminde Selçuklu gelenei, Karaman Hatuniye Medresesi (1385) örneinde olduu gibi devam ettirilmeye çallm fakat farkl Beyliklerde deiik örnekler ortaya konmutur. Beylikler devri, mimari aratrmalaryla Osmanl sanatnn antsal üslubunu hazrlamtr. Görüldüü gibi XII. yy.’daki yaplarda görülen geometrik bezemeli bordürler, XIII. yy.’n sonunda, yerini rûmi bezemeli bordürlere brakm ve bezeme alanlar çoalmtr. Rûmi moti daha sonraki Osmanl döneminde de kullanlmaya devam etmitir. Osmanl döneminde bu geli- im, Kanuni devrinde son eklini almtr. DPNOTLAR * Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Geleneksel Türk El Sanatlar Bölümü Tezhip ASD 1) Yusuf Küçükda- Caner Arabac, Selçuklular ve Konya, Konya 1999, s. 45; Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-slam Medeniyeti, stanbul 1969, s. 212. 2) Osman Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, stanbul 2005, s. 69; Nejat Kaymaz, “Malazgirt Sava le Anadolu’nun Fethi ve Türklemesine Dair”, Malazgirt Armaan, Ankara Tarihsiz, s. 260. 3) Salim Koca, “Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kuruluu ve I. Süleyman ah”, Anadolu Selçuklular ve Beylikleri Dönemi Uygarl 1, Ankara 2006, s. 25; Hakk Dursun Yldz, “Anadolu Selçuklu Devleti”, Türk Dünyas El Kitab, 1, Ankara 1992, s. 284: Bu kaynakta znik’in fethi 1078 olarak verilmektedir. 4) In Demirkent, “Klçarslan I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 396. 5) Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-slam Medeniyeti, s. 219; Sayime Durmaz, “Haçllar, Bizans ve Selçuklular”, Anadolu Selçuklular ve Beylikler Dönemi Uygarl I, Ankara 2006, s. 39. 6) Küçükda-Arabac, s. 81. 7) Faruk Sümer, “Keykavus I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 352. 8) Faruk Sümer, “Keykubad I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 358. 9) Ali Sevim, “Keyhüsrev II” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 349. 10) Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, s. 459. 11) Faruk Sümer, “Argun” mad., DA ,III, stanbul 1991, s. 355; Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, s. 610. 12) Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, s. 659. 13) Ara Altun, Ortaça Türk Mimarisinin Anahatlar çin Bir Özet, stanbul 1988, s. 130. 14) Altun, s. 48. 15) Haldun Özkan, “Saltuklular” mad., Türkler, VIII, Ankara 2002, s. 76. 16) Doan Kuban, Selçuklu Ça- nda Anadolu Sanat, stanbul 2002, s. 109. 17) Selçuk Mülayim, Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler, Ankara 1982, s. 25. 18) Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, s. 508. 19) Oktay Aslanapa, Türk Sanat, stanbul 1989, s. 111. 20) Mülayim, s. 62. 21) Hakk Önkal, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara 1996, s. 63. 22) Kuban, s. 180; Altun, s. 55; Rafet Yinanç, “Sivas Abideleri ve Vakar”, Vakar Dergisi, XXII, Ankara 1991, s. 17. 23) Hamza Gündodu, Türk Mimarisinde Figürlü Ta Plastik, Yaymlanmam Doktora Tezi, stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, stanbul 1979, s. 188. 24) Semavi Eyice, “Alâeddin Camii” mad., DA, II, stanbul 1989, s. 324. 25) Kuban, s. 141. 26) Ylmaz Önge, brahim Ate, Sadi Bayram, Divrii Ulu Camii ve Darüifas, Ankara 1978, s. 35. 27) Zeki Sönmez, Balangcndan 16. Yüzyla Kadar Anadolu Türk-slam Mimarisinde Sanatçlar, Ankara 1995, s. 257. 28) Sönmez, s. 270. 29) Doan Yava-Ahmet Vefa Çobanolu, “nce Minareli Medrese” DA, XXII, stanbul 2000, s. 269; Sönmez, s. 270. 30) Oktay Aslanapa, Anadolu’da lk Türk Mimarisi, Ankara 1991, s. 92; Suut Kemal Yetkin, Türk Mimarisi, Ankara 1970, s. 131; Hakk Acun, “Sivas ve Çevresi Tarihi Eserlerinin Listesi ve Turistik Deerleri”, Vakflar Dergisi, XX, Ankara 1988, s. 187. 31) Yetkin, s. 130; Oktay Aslanapa, “Anadolu Selçuklular Mimari Sanat” Balangcndan Bugüne Türk Sanat, Ankara 1993, s. 150; Acun, s. 187. 32) Yetkin, s. 130; Kuban, s. 159. 33) Hüseyin Rahmi Ünal, ”Erzurum Hatuniye (Çifte Minareli) Medresesi”, Selçuklu Çanda Anadolu Sanat, stanbul 2002, s. 201; lhan Akçay, “Yakutiye Medresesi”, Vakar Dergisi, VI, Ankara 1965, s. 147; Osman Gürbüz, “Erzurum Çifte Minareli Medrese’nin Yapm Tarihi ve Bânîsi Hakknda Yeni Bir Yaklam”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Aratrmalar Enstitüsü Dergisi, 25, Erzurum 2004, s. 157. 34) Rahmi Hüseyin Ünal, Erzurum Yakutiye Medresesi, Ankara 1993, s. 55; Sivas Buruciye Medresesi Taçkaps Nusret Çam, “Erzurum’daki Yakutiye Medresesi le lgili Baz Mülahazalar”, Vakar Dergisi, XX, Ankara 1988, s. 289. 35) Sönmez, s. 313; Ernst Diez-Oktay Aslanapa-Mahmut Mesut Koman, Karaman Devri Sanat, stanbul 1950, s.55. KAYNAKLAR 1) Ali Sevim, “Keyhüsrev II” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 349-350. 2) Ara Altun, Ortaça Türk Mimarisinin Anahatlar çin Bir Özet , stanbul 1988. 3) Do- an Kuban, Selçuklu Çanda Anadolu Sanat, stanbul 2002. 4) Doan Yava-Ahmet Vefa Çobanolu, “nce Minareli Medrese” DA, XXII, stanbul 2000, s. 269-270. 5) Ernst Diez,-Oktay Aslanapa,-Mahmut Mesut Koman, Karaman Devri Sanat, stanbul 1950. 6) Faruk Sümer, “Argun” mad., DA ,III, stanbul 1991, s. 355-357. 7) Faruk Sümer; “Keykavus I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 352-353. 8) Faruk Sümer, “Keykubad I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 358-359. 9) Hakk Acun, “Sivas ve Çevresi Tarihi Eserlerinin Listesi ve Turistik Deerleri”, Vakflar Dergisi, XX, Ankara 1988, s. 183-221. 10) Hakk Dursun Yldz, “Anadolu Selçuklu Devleti”, Türk Dünyas El Kitab, 1, Ankara 1992, s. 284-290. 11) Hakk Önkal, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara 1996. 12) Haldun Özkan, “Saltuklular” mad., Türkler, VIII, Ankara 2002, s. 72- 82. 13) In Demirkent, “Klçarslan I” mad., DA, XXV, Ankara 2002, s. 396-399. 14) lhan Akçay, “Yakutiye Medresesi”, Vakar Dergisi, VI, Ankara 1965, s. 146-152. 15) Nejat Kaymaz, “Malazgirt Sava le Anadolu’nun Fethi ve Türklemesine Dair”, Malazgirt Armaan, Ankara, s. 259-268. 16) Nusret Çam, “Erzurum’daki Yakutiye Medresesi le lgili Baz Mülahazalar”, Vakar Dergisi, XX, Ankara 1988, s. 289-310. 17) Oktay Aslanapa, Türk Sanat, stanbul 1989. 18) Oktay Aslanapa, Anadolu’da lk Türk Mimarisi, Ankara 1991. 19) Oktay Aslanapa, “Anadolu Selçuklular Mimari Sanat” Balangcndan Bugüne Türk Sanat, Ankara 1993, s. 113-162. 20) Osman Gürbüz, “Erzurum Çifte Minareli Medrese’nin Yapm Tarihi ve Bânîsi Hakknda Yeni Bir Yaklam”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Aratrmalar Enstitüsü Dergisi, 25, Erzurum 2004, s. 145-160. 21) Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-slam Medeniyeti, stanbul 1969. 22) Osman Turan, Selçuklular Zamannda Türkiye, stanbul 2005. 23) Rafet Yinanç, “Sivas Abideleri ve Vakar”, Vakar Dergisi, XXII, Ankara 1991, s. 15-44. 24) Rahmi Hüseyin Ünal, Erzurum Yakutiye Medresesi, Ankara 1993. 25) Rahmi Hüseyin Ünal, ”Erzurum Hatuniye (Çifte Minareli) Medresesi”, Selçuklu Çanda Anadolu Sanat, stanbul 2002, s. 194-201. 26) Salim Koca, “Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kuruluu ve I. Süleyman ah”, Anadolu Selçuklular ve Beylikleri Dönemi Uygarl 1, Ankara 2006, s. 23-35. 27) Sayime Durmaz, “Haçllar, Bizans ve Selçuklular”, Anadolu Selçuklular ve Beylikler Dönemi Uygarl I, Ankara 2006, s. 37-53. 28) Selçuk Mülayim, Anadolu Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler, Ankara 1982. 29) Semavi Eyice, “Alâeddin Camii” mad., DA, II, stanbul 1989, s. 324-327. 30) Suut Kemal Yetkin, Türk Mimarisi, Ankara 1970. 31) Ylmaz Önge, brahim Ate, Sadi Bayram, Divrii Ulu Camii ve Darüifas, Ankara 1978. 32) Yusuf Küçükda- Caner Arabac, Selçuklular ve Konya, Konya 1999. 33) Zeki Sönmez, Balangcndan 16. Yüzyla Kadar Anadolu Türk-slam Mimarisinde Sanatçlar, Ankara 1995. 135
- Page 1:
SAYI : 13 / 2012
- Page 4 and 5:
BU SAYIDA 13 06 Reisü'l- Hattâtî
- Page 6 and 7:
Bakan'dan... Sevgili stanbullular,
- Page 8 and 9:
Reisü'l-Hattâtîn Hasan Çelebi H
- Page 10 and 11:
Besmele-i erîf, Celî Dîvânî Ca
- Page 12 and 13:
Tura formunda celî sülüs istif
- Page 14 and 15:
una bak, bunda ümit var!” der. F
- Page 16 and 17:
srâ Sûresi 84. Âyet-i Kerîme, C
- Page 18 and 19:
Sultan Kaftanlarnn Camdaki htiam re
- Page 20 and 21:
Osmanl sultanlarnn giydikleri kafta
- Page 22 and 23:
Projenin hayata geçirilmesinin de
- Page 24 and 25:
kasndan yapyorum, ön ksm bildiiniz
- Page 26 and 27:
Hâfz Osman Efendi'nin ve Hattatlar
- Page 28 and 29:
Harne Bir Kimse Nokta Koyamaz 1642
- Page 30 and 31:
mahzar olmu ve 'bnu'-eyh' olarak bi
- Page 32 and 33:
Muhabbetin Arz- Hâli, Hilye-i erî
- Page 34 and 35:
Fatma Mevhibe Hanm'n icâzet olarak
- Page 36:
Dünyaya Ud Yapan Fizik Mühendisi
- Page 39 and 40:
Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühe
- Page 41 and 42:
üzerine çalmalar yapmak, sonucu m
- Page 43 and 44:
Ustasna, ud yapmnda iin püf noktas
- Page 45 and 46:
Sultanahmet’ten Sirkeci’ye doru
- Page 47 and 48:
Müslüman bilim adamlarnn 8. ve 16
- Page 49 and 50:
snn, o zamanlar bilinen dünyann co
- Page 51 and 52:
Devlete ait ilk yüksek okulun 1065
- Page 53 and 54:
Saatlerde Fonksiyonellik ile Esteti
- Page 55 and 56:
Heysem’in ‘Karanlk Oda’s, Far
- Page 57 and 58:
Medeniyet Tasavvuru ve nsan Prof. D
- Page 59 and 60:
ya gider ve Akdeniz’e iner. Ökte
- Page 61 and 62:
llüstrasyon: Büra YURTSEVEN günd
- Page 63 and 64:
Bu vakay naklettikten sonra, yeni b
- Page 65 and 66:
Baz kiiler ve sesler vardr ki baz m
- Page 67 and 68:
1900’lü yllarda gramofonun Türk
- Page 69 and 70:
yor, koleksiyon gayretinin ehemmiye
- Page 71 and 72:
Gramofonun Sihri Gençleri Yakalyor
- Page 73 and 74:
anlurfa’da balayan hayat yolculuu
- Page 75 and 76:
Faruk Saraç, Bursa'daki Tasarm Mes
- Page 77 and 78:
dar önemli rütbeler, tiyatro oyun
- Page 79 and 80:
men lazm. Hayatta muvaffakiyet sala
- Page 81 and 82:
yükak; “Ama ilk önce bu ie gön
- Page 83 and 84:
pek nasl oluur, kozaya nasl baklr,
- Page 85 and 86: “Bizimkisi bir aile irketi” diy
- Page 87 and 88: Göz alc kzllyla bakr, usta ellerde
- Page 89 and 90: Bakr iine çocukluktan beri aina ol
- Page 91 and 92: Seasons’ta, onun elinden çkan ba
- Page 93 and 94: En Büyük Hayali Tombak Sergisi A
- Page 95 and 96: Bayra Beinci Kuak Tayacak Kaya Kala
- Page 97 and 98: Kalemin kâd kirletmesiyle balar he
- Page 99 and 100: Büyük Hâfz Osman Efendi’ye ait
- Page 101 and 102: Lekeye dayal bir çizgi düzenlemes
- Page 103 and 104: Ahap ile atein bir araya gelmesi fe
- Page 105 and 106: ihçesini oluturan belgesel deerdek
- Page 107 and 108: (S.Ö.) Sabr- Gönül’den Yüksel
- Page 109 and 110: Münir ERBÖRÜ (M.E.) (M.E.) resim
- Page 111 and 112: Yazar Vahdettin nce, ran’n Mehed
- Page 113 and 114: “Merkez Müze” olarak adlandrla
- Page 115 and 116: Kadnlarn vazgeçilmezi, kyafetlerin
- Page 117 and 118: Sektörde çok fazla tasarmc bulund
- Page 119 and 120: ini andran kuyumcu aletleri ile yap
- Page 121 and 122: Bilimsel Bitki Çizimi Nedir Bilims
- Page 123 and 124: yonla, yani bilimsel bitki çizimiy
- Page 125: yor. Köksal’, Halkal’da oturdu
- Page 128 and 129: En Büyük Hayali Sultan Ahmet Cami
- Page 130 and 131: Anadolu Selçuklu Mimarisi Taçkap
- Page 132 and 133: Celaleddin Karatay ve Sahip Ata Fah
- Page 134 and 135: un bezemenin bulunduu taçkapsnda m
- Page 138 and 139: Osmanl Armalar Elif Kübra YAZGAN D
- Page 140 and 141: Osmanl Armal Ahap Pano Bu padiah tu
- Page 142 and 143: Armal Altn Rokoko i Hanedana Ait Fo
- Page 144 and 145: 1 2 16 3 9 10 7 8 11 17 4 18 12 19
- Page 146 and 147: Osman Hamdi Bey'in lkleri ve Yalnzl
- Page 148 and 149: Kesien Üç Yaamn Yansmas Pera Müz
- Page 150 and 151: Osman Hamdi Bey "Âb- Hayat Çemesi
- Page 152 and 153: Can, Kafesinden Kurtaran Nefes; Nâ
- Page 154 and 155: “nsan da bir kamtr, bir ustaya ke
- Page 156 and 157: Üsküdar’da Bir Lâle Devri Yadi
- Page 158 and 159: ve 1139 (1726)’da Tersane eminlii
- Page 160 and 161: Dershane ile medrese arasndaki dör
- Page 162: dir. Çou zaman servilerin gölgele
Change language