n - Ä°SMEK

fotoraftan yararlanarak, Nippur Tapna’nn ortaya
çkarl hikâyesini anlatan bu esiz tabloyu yapm.
Tabloyu fotorafta tamamen görüldüü gibi
deil, birkaç deiiklikle tuale aktarm. Mesela kaznn
Amerika’da bulunan sorumlusu Herman Vollrath
Hilprecht’i, kaz yerine hiç gitmemesine ramen,
tabloda kazlarn banda sembolize etmi.
20 binden fazla çivi yazl tablet, yaklak 500 vazo
parças, tapnak sarayn çeitli kesimleri ve tapnak
sarayn çevresindeki Sargon öncesi yap kalntlarn
ortaya çkartld Nippur Tapnak kaz yerini, Hilprecht
gibi Osman Hamdi Bey de hiç görmemi. Osman
Hamdi’nin hiç gitmedii bu kaz yerini neden
resmettii tam olarak bilinmese de, diplomatik yazmalar
ve mektuplar gibi tarihi belgelerin nda,
bu belirsizlik biraz olsun aydnlanyor.
Nippur Kazlar'nn Kayp Kaderi
Bu tablonun da “Cami Kapsnda” adl tabloya benzer
hazin bir hikâyesi var. Osman Hamdi ve kazlarn
sorumlusu Herman Vollrath Hilprecht'in mektuplamalarndan
anlald kadaryla Pennsylvania Üniversitesi,
sergilemek üzere Osman Hamdi Bey’den bir
tablo istemi. Hilprecht, Osman Hamdi’ye kaz yerini
tasvir eden bir tablo yapabilmesi için de Heynes’in,
Nippur Tapnak kazsnda bizzat çektii fotoraar
gönderilmi. Ancak Hilprecht’in, Nippur’da çkarlmam
tabletleri yanltc biçimde yaymlamas, buluntulardan
bazlarn kendine ayrmas ve kefetmedii
tabletlerin keni kendine mal etmesi gibi suçlamalarla
görevden alnmasyla birlikte “Nippur Kazs”
tablosu da tpk “Cami Kapsnda” tablosu gibi, kayp
bir kadere mahkûm olmu.
Osman Hamdi Bey’in uluslararas bir kitleye sergilenecei
umuduyla yapt tablo, Hilprecht’e gelen
suçlamalar nedeniyle Hilprech’in ei tarafndan
Almanya Jena’ya kaçrlarak, 1948 ylna kadar
Hilprech ailesinin himayesinde Pennsylvania
Üniversitesi’ne balanm.
Osmanl’nn vilayeti olan Irak’ta yer alan bir Mezepotamya
öreninde, Amerika ile ortak yürütülen kazy
konu alan bu tabloda, arkeolojik kazlarn o dönemde
nasl yapldn, 1893’ten 1896’ya kadar
süren kaznn üçüncü sezonunda, tapnan ne kadarnn
ortaya çkartld gibi tarihi izler, en küçük
detayna kadar resmedilmi. 1948’den 2000 ylna
kadar üniversitenin arivinde kaderini yaayan tablo,
yaklak bir yüzyl sonra, 2011’in son çeyreinde
gün yüzüne çkabilmi. Tablo, stanbul’da, Suna ve
nan Kraç Vakf Pera Müzesi’nde düzenlenen Osman
Hamdi Bey ve Amerikallar Sergisi sayesinde,
ihtiamn gösterme frsatn yakalam.
Bir Dönemin Gizli Tanklarnn Bulumas
Küratörlüü Pennsylvania Üniversitesi’nden Prof.
Renata Holod ve Prof. Robert Ousterhout’un yapt
sergi, aslnda tarihin gizli tanklarn yllar sonra
bir araya getiriyor ve ziyaretçisine, Osmanl’yla
Amerika’nn önemli bir dönemini fsldyordu. Ülkeler
aras kültürel ve sanatsal ibirlii ile hazrlanan
sergi, dönemin Osmanl ve Amerika’snn, arkeolojik
kazlar srasnda diplomatik ilikilerini nasl yürüttüklerini,
arkeolojik kazlarn nasl yapldn, fotoraar,
resmi yazmalar ve mektuplar araclyla aydnlatyordu.
Resim akyla yaayan ve vefat ettii 1910 ylna kadar
resim yapan, çok yönlü kiiliiyle Osman Hamdi
Bey, tam bir Osmanl aydnyd. Osmanl kültürüne
dair her eyi en ince ayrntsna kadar resmeden Osman
Hamdi, üphesiz tüm dünyada önemli bir ressamd.
“Osman Hamdi Bey ve Amerikallar: Arkeoloji,
Diplomasi ve Sanat” sergisinde, Osmanl’da Batl
anlayta gürlü resmin ilk temsilcisi olan Osman
Hamdi Bey’in, Türkiye’de ilk kez sergilenen “Cami
Kapsnda” ve “ “Nippur Kazlar” tablolarnn yan
sra “Gebze’den Bir Manzara” (1881), “Ab- Hayat
Çemesi” (1904) ve Osman Hamdi Bey’in en tannm
eseri olan 1906 ylnda yaplan ilk “Kaplumbaa
Terbiyecisi” (ikincisi ufak deiiklilerle 1907 ylnda
yaplmtr) tablolar da yer ald. Osman Hamdi’nin
1867 ylnda Paris Dünya Sergisi’ne gönderdii
“Çingenelerin Molas”, “Pusuda Zeybek” ve “Zeybeklerin
Ölümü” isimli tablolarnnsa nerede olduklar
halen bilinmiyor.
149