Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pek nasl oluur, kozaya nasl baklr, bir bir anlatyor:<br />
“pek böceinin brakt yumurtalar, bir bez içinde saklanr.<br />
Bir yl serin yerde muhafaza edilen trtllar, bahara<br />
doru havalarn snmas ile yumurtadan çkar. lk etapta<br />
koyu renkli ve haf tüylü olan böceklerin tüyleri ksa sürede<br />
dökülür ve gün geçtikçe trtllar beyazlar. Çok küçük<br />
olan trtllar, ortalama 40 gün yaar. pek böceinin<br />
ipek oluturma sürecinde dört evresi vardr: Yeillenme<br />
evresi, bu evrelerin ilkidir. Bu evrede trtla çok ince kylm<br />
dut yapraklar verilir. Gelime evresinde trtllar büyümeye<br />
balar ve ortalama 7 cm'ye ular. Örme evresinde<br />
trtllar o muhteem kozalarn örmeye ve kendilerini içine<br />
hapsetmeye balar. Gelime evresinde ikiye bölünmü<br />
dut yapraklaryla beslenen trtllara, kozalarn üstüne örsün<br />
diye çal çrp verilir. Böcekler çok fazla dut yapra<br />
tüketirler ve bu dönemde hane halk, böceklerin beslenmesi<br />
için çok çalmak zorundadr.<br />
Mehmet Büyükak, koza dönemlerinde böceklerin itinayla<br />
korunmas gerektiini vurgulayarak, “Tarm ilaçlar<br />
ve fareler, tam bir koza dümandr ve çok dikkat edilmesi<br />
gerekir.” diyor. Büyükak’tan, çalya çkan böcein<br />
kozasn örme süresinin ortalama olarak be gün olduunu<br />
öreniyoruz. Çallardan kozalar tek tek toplanr ve bir<br />
bayram havasnda hasat tamamlanrm. Kozalar, genellikle<br />
Mays ay içinde hasat edilmeye balanrm.<br />
Büyükak, kozadan ipee dek giden yolun aamalarn<br />
anlatmaya öyle devam ediyor; “Koza içindeki böcek, iki<br />
haftalk süre içerisinde kelebee dönüür ve kozay delerek<br />
dar çkar. Kaliteli ipek üretmek için böcek, kozadayken<br />
günein altnda bekletilerek ya da scak suya atlarak<br />
öldürülür. Kozann salam kalmas bu dramatik ilemle<br />
salanr. Kozalar, kaynar su dolu büyük kazanlara atlr.<br />
Kozay oluturan incecik ipek alar, scak suyun etkisiyle<br />
tel tel açlr. Bir süpürge yardmyla kozalarn uçlar belirlenip<br />
çkra balanr, 25–30 civar koza ayn ilemle sarlp<br />
ve çkrk döndükçe ham ipek kendini göstermeye balar.<br />
Bu incecik ipekler, ilkel, geleneksel yöntemle, el gücüyle<br />
döndürülen bir düzenek sayesinde sarlr. lem, kozann<br />
içindeki ölü böcek aça çkncaya kadar devam eder. Bir<br />
kozadan 1500 metre uzunluunda incecik ip elde edilebilir.<br />
Hayli emek isteyen bu i neticesinde, saatler sonra<br />
ancak iki kilogram ipek elde edilir. Ham ipek iplikler sarldktan<br />
sonra kurumas için bekletilir.”<br />
Mehmet Büyükak’n anlattna göre ham ipekler,<br />
istendii takdirde kök boya ile boyanp dokunarak<br />
renkli ipek kumalar elde ediliyor. Elde edilen bu<br />
kumalardan gömlek, fular, elbise gibi çeitli tekstil<br />
ürünleri üretiliyor. nsan, bu zorlu süreci gözünde<br />
canlandrrken bile yoruluyor. Youn emek harcanarak<br />
üretilen, her aamas itina ve özen isteyen bu<br />
meslein, her halükarda salt para için yaplacak bir<br />
ey olmad anlalyor. Bu ii yapacak onca makine<br />
varken, el emeinin tercih edilme nedeninin, esteti-<br />
i, sanat yaatma çabasnn onca güçlüklere ramen<br />
daha ar basmas olduunu düünüyoruz. Eer<br />
bu süreci iyi bilirseniz, her bir ipekte, kozalarla<br />
konuan ustann ruhunu hissedebilirsiniz.<br />
“Antakya’da bu ii sizden baka da<br />
yapanlar var m” diye soruyoruz Mehmet<br />
Büyükak’a. öyle karlk veriyor<br />
o da; “Bizden baka halamn<br />
olu var.
Change language