You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Dershane ile medrese arasndaki dört kemerli tonoz örtülü<br />
revakta dokuz adet abdest musluu bulunmaktadr. 8<br />
Mir’at- stanbul’dan örendiimize göre medresenin duvarnda<br />
çkm olan servi aac “hayret-bah- ukûl”, akllara<br />
hayret verecek derecede güzeldir. 9 Gündoumu<br />
Caddesi’ne açlan istalaktitli, enlice bir korni altnda büyük<br />
bir kitâbe ta vardr. Onun altnda, etraf kabartma çiçek<br />
nakl ve kenar dantelâl kemerli mermer kap, kendi bana<br />
bir sanat eseridir. Dört satr halinde yazlm olan kitâbesi<br />
udur:<br />
Emînzâde cenâb- Hac Ahmed / Sütûde-menkabet Aa-y<br />
zî-ân / Bu nâzik-ter mahallin Üsküdar’n / idüb müstarak-<br />
na’mâ-y ihsân / Yapub câmi bu Kepçe Mescidi’ni / Getürdü<br />
su idüb atâna reyyân / Binâ itdi bir a’lâ dershâne / Bu yolda<br />
sarf idüb mâl-i râvân / Okunsun ilm-i din fkh u ferâiz<br />
/ Ehâdis-i Nebi tefsîr-i Kur’an / Olub hayrat makbûl-i lâhî /<br />
Mu’ammer ide an Rabb-i Rahmân / Müzehheb nusha-i ikbali<br />
tâ har / Ola vâreste asîb-i devrân / Didi bir ehl-i dil târîh-i<br />
sâlin / Zehî tahsîlgâh- ilm ü irfân.<br />
Kitâbenin altnda herhangi bir rakam bulunmamaktadr.<br />
Caddeye açlan kapnn sa tarafnda 1134 (1722) tarihli<br />
muhteem bir çeme, sol tarafnda ise yine ayn tarihte yaptrlan,<br />
Lâle Devri’nin en güzel sebillerinden biri bulunmaktadr.<br />
Kapdan, üzeri tonoz kemerli bir koridora girilir. Sa<br />
tarafndaki bir merdivenle dershaneye çklr. Soldaki bir kapdan<br />
da sebile girilir. Koridordan külliyenin avlusuna geçilir.<br />
Hemen sol bata abdest musluklar mahalli vardr. Müteaddid<br />
çemeciklerin önünde dört mermer sütunun tad-<br />
bir revak ve bunun yan ve gerisinde ise medrese odalar<br />
bulunmaktadr. 10<br />
Ahmediye Camii Çemesi<br />
Ahmediye Camii Çemesi, Gündoumu Caddesi üzerinde<br />
ve bu cadde ile Esvapç Soka’nn birletii yerde bulunan<br />
Ahmediye Camii Külliyesi’nin kble tarafndaki avlu<br />
kapsnn sandadr. Kapnn sol tarafnda Ahmediye Sebili,<br />
çemenin üstünde ise, bir zamanlar tekke olarak kullanlan<br />
Ahmediye Mektebi bulunmaktadr. Giri kapsnn sa-<br />
na dershane duvarna yerletirilen ilk çeme, sol taraftaki<br />
sebille ayn üsluptadr. Dikey oturtulmu bir dikdörtgenden<br />
meydana gelen çemenin cephesi beyaz mermerle kapldr.<br />
Dikdörtgen bir çerçeve içine alnm, dilimli, sar kemeri ilenmeden<br />
sade braklm olan ayna tann üzerinde 1863<br />
tarihli onarm kitabesi yer alr. Orta ksm yan taraftaki sebilde<br />
olduu gibi, içi on bir dilimli nile dolgulanm, bunun<br />
üzerine be beyitlik talik hatl ina kitabesi yerletirilmitir.<br />
Yuvarlak kemerli dilimli ni iki yanda palmet tepelikle biten<br />
sütunçelerle snrlandrlmtr. Çeme cephesini içte tek<br />
sral mukarnasl bir bordür, dta ise kvrk dal ve rumilerden<br />
oluan geni bir bordür çevreler. En üstte iki tarafnda iri birer<br />
rozet bulunan, içi kvrk dallarla dolgulanm dilimli gövdeli<br />
bir tepelik ile taçlanr. Bu motif tepede bir ve iki yanda<br />
yarm palmet motieriyle son bulmaktadr. 11<br />
Çeme, Türk çeme mimarîsinin en güzel örneklerindendir.<br />
Som mermerden yaplmtr. Zarif bir mihrab andran ayna<br />
tann üzerinde tavus kuu kuyruu biçiminde kabartma<br />
bir ekil vardr. Ayna tandaki gül kabartmalar ile setlerden<br />
balayp kitâbenin üstünden dolaan çiçek motii bezemeleri<br />
pek göz alcdr. Yüzünün iki yanna ince, narin sütun<br />
kabartmalar yaplmtr. Kemer vazifesi gören, yelpaze biçimindeki<br />
ekil üzerinde be satr halinde hazrlanm olan on<br />
msral u kitâbe bulunmaktadr:<br />
Zehi dil-cû-y zîba çemesâr- rûh-perver kim / Ata- ümmete<br />
mâü’l-hayât eyledi icrâ / Zehî hâtr güa aynü’l-hayât-<br />
hûb manzar kim / Bakup rek eyler ana çeme-i mihr-i<br />
cihân-ârâ / Hilâl-i iyd eer zencir-i râh- kehkean birle / Aslsa<br />
Kefçe-âsâ tâkna âyestedir hakkâ / Bu dilke çemesârn<br />
âb-ve bânîsinin dâ’im / Zülâl-i tab’n gerd-i kederden pâk<br />
ide Mevlâ / Bu msra’la didi hâtif ana bir bî-bedel târîh /<br />
Emînzâde bu ayn- çemesâr eyledi icrâ. 1134 (1721-22)<br />
Kitâbenin tarih beyti, manzumeden ayr yazlmtr.<br />
Çemenin ayna ta üzerinde 1280 (1863) tarihli, be satrlk<br />
u tamir kitâbesi bulunmaktadr:<br />
“Ve min el-mâi külle ey’in hayy” / Cennet-mekân Gazi<br />
Sultan / Mahmud Han- Sani aleyhi Rahmetü’l-Bârî / Hazretlerinin<br />
harem-i ismet-penahilerinden üçüncü / kbali<br />
Devletlû Tiryal Hanm Hazretleri’nin ibu mâü’lhayatn /<br />
Menba’ndan bed’ile mecrasnn / mücedded hükmünde<br />
tamir ve ihyasna / Himmet ve bu babda na’il-i / muvaffakiyyet<br />
olmulardr. / Sene 1280 fî 27 R<br />
Çeme, 11 Ekim 1863 tarihinde Tiryal Kadn tarafndan tamir<br />
edilmitir. 12<br />
Üsküdar’da Sebil Gelenei ve<br />
Ahmediye Camii Sebili<br />
Üsküdar’da yüzyllar boyunca birçok sebil tesis edilmitir.<br />
Bugün bunlardan ancak 21 tanesinin adlar ve yerleri bilinmektedir.<br />
Üsküdar’da 16. yüzylda bir, 17. yüzylda dört, 18.<br />
yüzylda üç, 19. yüzylda alt sebil yaplmtr. Ayrca yapl<br />
tarihleri bilinmeyen yedi sebil daha bulunmaktadr.<br />
Sebil, yollar üzerinde, gelip geçenlerin su içmeleri için yaplan<br />
yaplardr ki, pencerelerinde daimi surette su dolu marapalar<br />
bulundurulurdu. Datlan sudan para alnmazd.<br />
Bu binalara sebilhane de denirdi.<br />
Suyu olmayan sebillerin içinde bulunan kuyudan çekilen<br />
sular datld gibi mermerden veya topraktan yaplm<br />
küplere sakalarla getirtilen sular datlrd. Baz sebillerde<br />
kandil, bayram ve cuma günleri ve geceleri de bal ve ekerden<br />
yaplm erbet verilmesi ve ilk açma törenlerinde<br />
birkaç gün erbet datlmas adettendi. Genellikle su veya<br />
erbet içmek isteyenlere sebilci, bir zincirle bal olan kulplu<br />
bakr, pirinç ve tonbak taslarla verirdi.<br />
Üsküdar sebillerinin üç tanesi hariç, hemen hemen<br />
hepsi Üsküdar Büyük skelesi ile Karacaahmet Tür-<br />
158
Change language