n - Ä°SMEK

Muhabbetin Arz- Hâli, Hilye-i erîf
Akacak kan damarda durmaz demiler. Bir güzellik
vücuda gelecekse sebepler çerçevesinde kendine çk
yolu bulur. Bir “ey”ler olur, onu müteakip baka
“ey”ler olur ve düzen devam eder. Hâfz Osman’n
Hz. Peygamber’e olan derin muhabbeti de sebepler
dairesinde kendine numunelik bir yer edinir.
Lügat manas “ziynet, süs” olan hilye kelimesi, Hilye-i
erîf yahut Hilye-i Nebevî terkipleriyle kavramsal bir
mana kazanr. Hz. Peygamber’in görünüünü, hal ve
hareketlerini anlatan metinlere Hilye-i erîf denilmitir.
Müslüman sanatkârlar, Hz. Peygamber’e duyduklar
muhabbet gerei, onu resmetmekten imtina etmilerdir.
Bu da asr- saadette bulunamayan Muhammedîler
için Hilye-i erîerin yazlmas sonucunu dourmutur.
Hz. Peygamber, ahiret hayatna terif etmeden evvel
kz Hz. Fatma’nn ayrlk hüznü üzerine, Hz. Ali’ye,
“Hilyemi yaz, benden sonra onu gören, beni görmü
gibi olur.” der.
Serbest formda adeta bir resim gibi tasarlanm olan Hilye-i erîfe, Sadberk
Hanm Müzesi, 18. yy
meyletmesine de vesile olur. Sünbül Efendi Dergâh mür-
idlerinden Seyyid Alaeddin Efendi’nin huzurunda diz çöker.
Hem eli, hem gönlü ehillerinin elinde pasndan, tortusundan
itinayla temizlenir Hâfz Osman’n.
Ald bu terbiye ahali arasnda daha da yüceltir usta hattat.
Talebeleri çoalr, en ücra yerlerden gelir yaz merakllar,
ders halakasnda bulunabilmek için. Haftada iki gününü
ayrr talebeleri için. Bir gün varlkl ailelerin çocuklarna,
bir gün de yoksul ama istidatl ve hevesli gençlere dersler
verir. Anlatlr ki birkaç gün boyunca, geçerli bir mazereti
nedeniyle derse gelemeyen bir talebesiyle yolda rastlarlar.
Talebesi, durumunu arz eder hocasna. Hâfz Osman,
pek de alk olmadmz bir ekilde karlk verir talebesine.
Bineinden iner, yolun kenarnda bir tan üzerine oturur,
“Getir bakalm dersini, görelim neler yapmsn.” der.
Tarihte bilinen ilk hilye yazar ise email-i Nebi isimli
eseriyle Tirmizi’dir. Hilye-i erîf’i hat levhasyla buluturan
ilk isim ise Hattat Hâfz Osman Efendi’dir. Yüzyllardan
beri küçük, katlanabilir defterler halinde, ceket
ceplerinde ta’zimkârâne bir ekle tanan Hilye-i
erîer, 1690l yllarda Hâfz Osman tarafndan levha
halini almtr. Hâfz Osman’n cepte tanmak için yazd
en eski hilye, bilindii kadaryla 1668 tarihlidir. Tarihteki
ilk hilye denen bu tertipten sonra Hâfz Osman,
günümüze kadar geçerliliini sürdüren ve dünyaca kabul
görmü hilye biçiminde, râvisi Hz. Ali olan u mealdeki
metni yazar:
“Hz. Ali (Allah ondan raz olsun), Hz. Peygamber'i
(Allah'n salat ve selam O'nun üzerinde olsun) vasfettii
zaman öyle buyurdu: 'Hz. Peygamber’in boyu ne
çok ksa, ne de çok uzundu, orta boyluydu. Ne kvrck
ksa, ne de düz uzun saçlyd; saç, kvrckla düz
aras idi. Deirmi yüzlü, duru beyaz tenli, iri ve siyah
gözlü, uzun kirpikliydi. ri kemikli ve geni omuzluydu.
Gösü, ortadan karnna kadar klszd. ki avucu ve tabanlar
dolgundu. Yürüdüü zaman, sanki yoku aa
iner gibi rahatlkla ilerlerdi. Sana ve soluna baktnda,
bütün vücuduyla dönerdi. ki omuzu arasnda 'nübüvvet
mührü' vard. Bu, O'nun sonuncu peygamber
oluunun nianesi idi. O, insanlarn en cömert gönüllüsü,
en doru sözlüsü, en yumuak huylusu ve en arka-
30