n - Ä°SMEK

More documents

Recommendations

Info

Üsküdar’da Bir Lâle Devri Yadigâr: Ahmediye Külliyesi brahim ÖZTÜRKÇÜ 1134 (1721-22) tarihinde Tersane Emini Ahmet Aa tarafndan Lâle Devri ba mimar Mehmed Aa’ya yaptrlan Ahmediye Külliyesi, Osmanl mimarisinde ve kültür tarihinde Lâle Devri olarak adlandrlan (1703-1730) ve klasik dönemden sonra Batllama dönemine geçii temsil eden önemli bir yapdr. Ahmediye Külliyesi, cami, medrese, dershane, kütüphane, sebil, çemeden oluan geni kapsaml ve orta ölçekli bir külliye olup genel hatlaryla klasik Osmanl mimarisinin bir devam olarak görülebilir. 154
Dersaadet olarak da isimlendirilen stanbul, 19. yüzyln ortalarna kadar idari yap bakmndan dört ayr bölüme ayrlmtr. Bunlardan ilki, stanbul Kadl’nn yetki sahas olan stanbul metropolünün kent merkezi kabul edilen Suriçi’dir. Galata, Üsküdar ve Eyüp’ten oluan ve “Bilâd- Selâse” olarak isimlendirilen beldeler ise bu geni alann kazalardr. Bu kazalar, kadlar tarafndan yönetilmitir. Bu kazalarn içinde Anadolu ve Müslüman-Türk kimliini temsil eden en önemli belde hiç üphesiz Üsküdar’dr. Anadoluluu ve Anadolu Türk-slam geleneini temsil eden Üsküdar, Anadolu Yakas’nda ve Boaz’n hemen giriindedir. 1352’de Orhan Gazi tarafndan fethedildikten sonra Anadolu’dan gelen Müslüman halk, Üsküdar’a yerlemeye balamtr. O tarihten itibaren sahil boyundan balayarak iç ksmlara doru genileyen Üsküdar, tarihi kimliini stanbul’un fethinden çok evvel kazanmtr. Tarihî Üsküdar, Salacak ile Paaliman arasnda yer alrd; zamanla, stanbul’un dier semtleri gibi günden güne büyümü ve gelimitir. Mimar Sinan’n Üsküdar’daki ilk eseri olan ve Kanuni Sultan Süleyman’n kz Mihrimah Sultan adna yaptrlan Mihrimah Sultan Camii dnda 1547 tarihinden itibaren, Türk’ün büyük mimarnn bu güzel beldeye birbirinden güzel 34 eser kazandrdn söylersek, Üsküdar’n stanbul ve tarihteki önemini belirtmi oluruz sanrm. stanbul’un hiçbir kazasnda Mimar Sinan’n bu kadar yaps yoktur. 1 Mimarî Açdan Ahmediye Külliyesi ve Mütemilât Mimar Sinan ve Lâle Devri (1703-1730) mimarî yaplarnn hayat verdii Üsküdar’daki önemli yaplardan biri de günümüze kadar mimarî kimliini muhafaza eden Ahmediye Külliyesi’dir. Bu tarihî külliye, Üsküdar’da Ahmediye semtinde eski Ahmediye Caddesi’nde Yeni Gündoumu Caddesi ile Esvapç Sokan birletii köede bulunmaktadr. Her iki sokaa açlan avlu kaplar vardr. Arazinin meylinden dolay sokak tarafndaki kesme ta ve kitâbesiz kapsndan merdivenle avluya çklrken; Gündoumu Caddesi üzerindeki avluya giri kaps, etraf kabartma çiçek nakl ve kenar dantelâl kemerli bir mermer kap olup bal bana bir sanat eseridir. Üsküdar III. Ahmet Meydan Çemesi’nde (1727-28) daha güzel örneklerine rastladmz ve Lâle Devri mimarî eserlerinde skça görülen kabartmal çiçek naknn nadide örnekleri, cadde kapsndan külliyeye girite hemen dikkatleri çekmektedir. Üsküdar’a Lale Devri yadigâr olan ve kabartma çiçek naklarnn, dantelâ kemerlerinin, gülçe çiçek motierinin ve kabartma selvilerinin, ksaca 18. yy. Türk yap sanatnn en göz alc örneklerinin dikkatle bakanlar adeta mest ettii bu tarihi yap; bir cami, bir medrese, bir kütüphane, bir sebil ve iki çemeden olumaktadr. Ahmediye Külliyesi’nin bir özellii de güzergâh itibariyle ehir dokusuna katksdr. 18. yüzyln ilk yarsna kadar önemli bir yol güzergâh olan Ahmediye semti, Üsküdar skelesi’nden balayp çar yolunu Karacaahmet Türbesi’ne, brahimaa yolunu da eski Badat yoluna balayan önemli bir güzergâhtr. Külliyenin plan öyledir: Gündoumu Caddesi ile Esvapç Soka’na bakan iki cephe halinde sralanan külliye yapsna giri iki ayr kapdan salanmaktadr. Tekke ya da Dershane Kaps denilen kitabeli asl Ahmediye Camii Haziresi giri kaps Gündoumu Caddesi üzerinde olup sanda bir çeme, solunda da bir sebil yer alr. Kapnn üzerinde 1133 (1720-21) tarihinde Tersane Emini Ahmet Aa tarafndan yaptrlm medresenin dershanesi oturtulmutur. Alt kemerli penceresi ve tunç ebekeli hazirenin çevre duvar aaya doru devam eder. Kitabesiz beyaz mermerden ikinci bir çeme ise hazirenin bittii köeye yakn avlu duvar önüne oturtulmutur. Bu çemenin arkasnda külliyenin ikinci bir haziresi bulunmaktadr. Külliyenin ikinci kaps olan ve kitabesi bulunmayan kütüphane kapsnn yer ald Esvapç Soka’na bakan kuzey cephede ise yükseltilmi zemin kat üzerine oturtulan kütüphane binas yer alr. Her iki kapdan geçilerek ula- lan iç avlunun bat ve güney yönünü ise L biçiminde medrese odalar çevreler. Külliye mütemilatn tamamlayan muvakkithane, hamam, mutfak, ahane ve bir açk türbe de dikkati çekmektedir. Ayrca muvakkithanenin sol tarafnda, hazire duvar önünde bulunan sadaka ta da külliyeyi tamamlayan tarihî bir belge kymetindedir. 2 Külliye, bezeme özellikleri açsndan Lâle Devri ta süsleme üslubunun karakteristik motiflerini büyük ölçüde korumutur. Külliyenin Bânisi Ahmet Aa Külliyenin bânisi Eminzâde Ahmet Aa için Sicill-i Osmânî’de u bilgi vardr: zmirli Ali Paa’nn kardei olan Ahmet Aa, tahsilden sonra stanbul gümrükçüsü olmu; 1117 (1705)’te silâhdar, sonra sipahiler aas, babaki kulu ve 1127 (1715) Muharrem’inde tekrar silâhdar aas olmu, fakat ayn yln Receb’inde azledilmitir. 1128 Cemaziyelâhirinde (Mays 1716) paalkla Erzurum Beylerbeyi’si olan Ahmet Aa, o sene evval’inin dördünde (21 Eylül) rütbesi kaldrlarak Aruva Kal’as’na gönderilmitir. Daha sonra srasyla 1129 (1717)’da çavuba, sonra Darphane emini ve 1134 aban’nda (Mays 1722) tekrar çavuba, 1135’te tekrar Darphane emini 155
Page 1:
SAYI : 13 / 2012
Page 4 and 5:
BU SAYIDA 13 06 Reisü'l- Hattâtî
Page 6 and 7:
Bakan'dan... Sevgili stanbullular,
Page 8 and 9:
Reisü'l-Hattâtîn Hasan Çelebi H
Page 10 and 11:
Besmele-i erîf, Celî Dîvânî Ca
Page 12 and 13:
Tura formunda celî sülüs istif
Page 14 and 15:
una bak, bunda ümit var!” der. F
Page 16 and 17:
srâ Sûresi 84. Âyet-i Kerîme, C
Page 18 and 19:
Sultan Kaftanlarnn Camdaki htiam re
Page 20 and 21:
Osmanl sultanlarnn giydikleri kafta
Page 22 and 23:
Projenin hayata geçirilmesinin de
Page 24 and 25:
kasndan yapyorum, ön ksm bildiiniz
Page 26 and 27:
Hâfz Osman Efendi'nin ve Hattatlar
Page 28 and 29:
Harne Bir Kimse Nokta Koyamaz 1642
Page 30 and 31:
mahzar olmu ve 'bnu'-eyh' olarak bi
Page 32 and 33:
Muhabbetin Arz- Hâli, Hilye-i erî
Page 34 and 35:
Fatma Mevhibe Hanm'n icâzet olarak
Page 36:
Dünyaya Ud Yapan Fizik Mühendisi
Page 39 and 40:
Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühe
Page 41 and 42:
üzerine çalmalar yapmak, sonucu m
Page 43 and 44:
Ustasna, ud yapmnda iin püf noktas
Page 45 and 46:
Sultanahmet’ten Sirkeci’ye doru
Page 47 and 48:
Müslüman bilim adamlarnn 8. ve 16
Page 49 and 50:
snn, o zamanlar bilinen dünyann co
Page 51 and 52:
Devlete ait ilk yüksek okulun 1065
Page 53 and 54:
Saatlerde Fonksiyonellik ile Esteti
Page 55 and 56:
Heysem’in ‘Karanlk Oda’s, Far
Page 57 and 58:
Medeniyet Tasavvuru ve nsan Prof. D
Page 59 and 60:
ya gider ve Akdeniz’e iner. Ökte
Page 61 and 62:
llüstrasyon: Büra YURTSEVEN günd
Page 63 and 64:
Bu vakay naklettikten sonra, yeni b
Page 65 and 66:
Baz kiiler ve sesler vardr ki baz m
Page 67 and 68:
1900’lü yllarda gramofonun Türk
Page 69 and 70:
yor, koleksiyon gayretinin ehemmiye
Page 71 and 72:
Gramofonun Sihri Gençleri Yakalyor
Page 73 and 74:
anlurfa’da balayan hayat yolculuu
Page 75 and 76:
Faruk Saraç, Bursa'daki Tasarm Mes
Page 77 and 78:
dar önemli rütbeler, tiyatro oyun
Page 79 and 80:
men lazm. Hayatta muvaffakiyet sala
Page 81 and 82:
yükak; “Ama ilk önce bu ie gön
Page 83 and 84:
pek nasl oluur, kozaya nasl baklr,
Page 85 and 86:
“Bizimkisi bir aile irketi” diy
Page 87 and 88:
Göz alc kzllyla bakr, usta ellerde
Page 89 and 90:
Bakr iine çocukluktan beri aina ol
Page 91 and 92:
Seasons’ta, onun elinden çkan ba
Page 93 and 94:
En Büyük Hayali Tombak Sergisi A
Page 95 and 96:
Bayra Beinci Kuak Tayacak Kaya Kala
Page 97 and 98:
Kalemin kâd kirletmesiyle balar he
Page 99 and 100:
Büyük Hâfz Osman Efendi’ye ait
Page 101 and 102:
Lekeye dayal bir çizgi düzenlemes
Page 103 and 104:
Ahap ile atein bir araya gelmesi fe
Page 105 and 106: ihçesini oluturan belgesel deerdek
Page 107 and 108: (S.Ö.) Sabr- Gönül’den Yüksel
Page 109 and 110: Münir ERBÖRÜ (M.E.) (M.E.) resim
Page 111 and 112: Yazar Vahdettin nce, ran’n Mehed
Page 113 and 114: “Merkez Müze” olarak adlandrla
Page 115 and 116: Kadnlarn vazgeçilmezi, kyafetlerin
Page 117 and 118: Sektörde çok fazla tasarmc bulund
Page 119 and 120: ini andran kuyumcu aletleri ile yap
Page 121 and 122: Bilimsel Bitki Çizimi Nedir Bilims
Page 123 and 124: yonla, yani bilimsel bitki çizimiy
Page 125: yor. Köksal’, Halkal’da oturdu
Page 128 and 129: En Büyük Hayali Sultan Ahmet Cami
Page 130 and 131: Anadolu Selçuklu Mimarisi Taçkap
Page 132 and 133: Celaleddin Karatay ve Sahip Ata Fah
Page 134 and 135: un bezemenin bulunduu taçkapsnda m
Page 136 and 137: Daha sonraki geni bordürde belirli
Page 138 and 139: Osmanl Armalar Elif Kübra YAZGAN D
Page 140 and 141: Osmanl Armal Ahap Pano Bu padiah tu
Page 142 and 143: Armal Altn Rokoko i Hanedana Ait Fo
Page 144 and 145: 1 2 16 3 9 10 7 8 11 17 4 18 12 19
Page 146 and 147: Osman Hamdi Bey'in lkleri ve Yalnzl
Page 148 and 149: Kesien Üç Yaamn Yansmas Pera Müz
Page 150 and 151: Osman Hamdi Bey "Âb- Hayat Çemesi
Page 152 and 153: Can, Kafesinden Kurtaran Nefes; Nâ
Page 154 and 155: “nsan da bir kamtr, bir ustaya ke
Page 158 and 159: ve 1139 (1726)’da Tersane eminlii
Page 160 and 161: Dershane ile medrese arasndaki dör
Page 162: dir. Çou zaman servilerin gölgele
show all

n - Ä°SMEK

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?