n - Ä°SMEK

dece mimari ve resmi belgelerde deil, devlete sadakatini göstermek
için günlük hayatn ileyii için lazm gelen bütün araç
ve gereçlerin üzerine naketmilerdir. Armalar; rahlelerde, saray
arabalarnda, üniformalarda, at koum takmlarnda, fotoraf
albümlerinde, diplomalarda, kol dümelerinde, kutularda,
çay takmlarnda, Çanakkale tepsilerde, çatal bçak takmlarnda,
tuzluklarda, biberliklerde, kemer tokalarnda, minderlerde,
sanatç aletlerinde, köstekli ve normal saatlerde, mücevherlerde,
müzik aletlerinde, gümü savatl ilerde ve Osmanl mimari
eserlerinde kullanlmtr.
Osmanl Armasnda Yer Alan Semboller
Osmanl armasnda sultann turas bata olmak üzere kavuk,
tüfek, bereket boynuzu, terazi, Kur’an ve sancak gibi 30’dan
fazla sembol yer alr. Bu sembollere ksaca göz atalm. 1. Güne:
Hayatn sebebi, gündüz ve aydnln simgesidir. 2. Tura:
Sultan II. Abdülhamid’in “El Gazi” unvanl turas armann
baköesinde yer alr. 3. Hilâl: lerleyen dönemlerde “El müstenidü
bitevkatir rabbaniye Abdülhamid Han melikküd Devletil
Osmaniye” Arapça olarak yazlmtr. (Allah’n tevklerine
güvenen Osmanl Devleti’nin Meliki Abdülhamid Han) 4. Sorguçlu
Sark: Osmanl tahtn, Osmanl Devleti’nin kurucusu
ilk sultan Osman Gazi’yi temsil eder. 5. Kalkan: Armada yer
alan ana unsurlar içindedir. mparatorluk, kâinatn merkezidir.
6. On iki yldz: ki anlam vardr. lk olarak “On iki imam”
temsil eder. Dier anlam ise Zodiak’n on iki yldz (burçlar)
sembol etmesidir. 7. Hilafet Sanca: slamiyet’in, ball-
n simgesi olan sancakta, yeil zemin üzerine beyaz ay-yldz
yer alr. 8. Osmanl Sanca: Krmz zemin üzerine beyaz
ay-yldz yer alr. 9. Mzrak: Türklerin geleneksel silahdr. 10.
Tek tara teber: Tören silahdr. 11. Çift tara teber: Simgesel
olarak tarikat mensubu dervileri temsil eder. 12. El Siperlikli
Tören Klc: Törenlerde subaylar tarafndan kullanlan
el siperlikli klç, adalet, güç ve sava temsil etmektedir. 13.
Azdan Dolma Top: Topçu ocaklarn ve stanbul’un fethi
srasnda kullanlan top ve gülleleri simgeler. 14. Klçlar: Osmanl
Ordusu’nun asl silah geleneksel Türk klçlardr. 15. Borazan:
Mehterhanede vurmal çalglardan sonra en önemlisidir
ve nevbet vurmas, sava ilan belirten habercilii sembolize
eder. 16. Süngülü Tüfek: Nizam- Cedid ordusunun ana silahdr.
17. Toplu Tabanca. 18. Asa ve eper: eper, asalet
ve üstünlüü; asa ise bilgi ve yönetimi temsil eder. 19. Terazi:
Sultann ve devletin adaletini temsil eder. 20. Kur’an- Kerim
(üstte): mparatorluun slam ülkesi olduunun simgesidir.
Sultan, slam halifesidir. 21. Kanunnameler (altta): Hadisleri
ve yazl kanunlar temsil eder. 22. Bereket Boynuzu: Osmanl
Devleti’nde bolluk ve bereketin temsil eder. 23. Çapa: Denizcilii
ve donanmay temsil eder. 24. Borazan. 25. Tirke.
26. Mealeler: Eitim ve aydnl simgeler. 27. Ok ve Yay:
Türklerin milli silahdr. 28. Top Gülleleri. 29. Bitkisel Motif:
Arma tabann oluturan motife 5 adet Osmanl Nian aslmtr.
30. efkat Nian: Sultan Abdülhamid tarafndan 1878
tarihinde sava ve doal afetlerde devlete üstün hizmet vermi
kadnlara verilen niandr. 31. Nian- Osmânî: Sultan Abdülaziz
tarafndan 1862 tarihinde devlet hizmetinde üstün baar
salam kimselere verilmitir. 32. Nian- ftihar: Sultan Abdülmecid
döneminde üst düzey devlet görevlileri ve askerlere
verilmitir. 33. Mecidî Nian: Sultan Abdülmecid tarafndan
1851 ylnda savalarda üstün baar göstermi askerlere verilmitir.
34. Nian- Âli mtiyaz: Sultan Abdülhamid tarafndan
1851 senesinde devlete fayda salam ilim adamlar, öretmen
ve ilmiye snfndan kimselere verilmitir.
Batl tacirler Osmanl Devlet Armas’n satacaklar mal ve eyana
üzerinde izin dâhilinde kullanarak mallarnn kolayca satn
salam, ayrca ürünleri Osmanl pazarnda alc bulmutur.
Sultan II. Abdülhamid’den sonraki padiahlar kendi turalarn
deitirerek armay kullanmtr. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasyla
armann devleti temsil eden görevi sona ermitir. 1937
tarihinde çkan nizamname ile devletimizi, Türk Bayra’ndaki
ay-yldz temsil etmektedir.
Koleksiyonu ve bilgilerinden faydalandm Naim Arnas'a, Kamil Remzi Cin'e,
Ömer Yenigün'e ve Salih Küçüktepe'ye katklarndan dolay teekkür ederim.
DPNOTLAR 1) smail Hakk UZUNÇARILI, Tura ve Pençeler, Belleten, Cilt
5, say 17-18 sayfa 101 2. Hakan YILMAZ, Tarihten Sayfalar, Hakikat Yaynlar,
Ekim 2009, SAYI 193 3. Kemal ÖZDEMR, Osmanl Armas, Dönence Basm
ve Yayn Hizmetleri, stanbul 1977, sayfa 83 KAYNAKLAR 1.Edhem ELDEM,
Arma-i Osmanî, Toplumsal Tarih, Say 192, Aralk 2009 2.Edhem ELDEM, ftihar
ve mtiyaz: Osmanl Nian ve Madalyalar Tarihi, Osmanl Bankas Ariv
ve Aratrmalar Merkezi, stanbul, 2004 2. Kemal ÖZDEMR, Osmanl Armas,
Dönence Basm ve Yayn Hizmetleri, stanbul 1977 3.Mehmet Zeki KUO-
LU, Osmanl Armas “Üç Padiah Bir Arma”, BB Kültürel ve Sosyal ler Daire
Bakan 4. smail Hakk UZUNÇARILI, Tura ve Pençeler, Belleten, Cilt 5, say
17-18 5. Mustafa Uur DERMAN, Turalarda Estetik, lgi Mecmuas, Say 33 6.
Suha UMUR, Osmanl Padiah Turalar, Cem Yaynevi, stanbul 2011 7. Hakan
YILMAZ, Tarihten Sayfalar, Hakikat Yaynlar, Ekim 2009, SAYI 193 8. Selman
CAN, Bilinmeyen Aktörleri ve Olaylar ile Son Dönem Osmanl Mimarisi
Gümü Bardak Zarflar