49-50

Recommendations

Info

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iSiyasal iktidar her yılişçilerin, emekçilerinyaratmış olduğu artıdeğerin yaklaşık üçtebirine vergi, prim,fon ya da kamusalhizmet fiyatlamasıadı altında el koyarken,bu el koyduğugelirleri nereye harcadığıkonusundabilgi vermeye yanaşmamaktadır.Gerekbütçe gelirleri gereksede harcamalarıyönünden yeterincedenetlenememektedir.Bu halkın toplananvergilerin nasılharcandığının hesabınısiyasal iktidarlardansormak anlamınagelen ve yüzlerce yıllıkmücadelelerlekazanılmış olan«Bütçe Hakkının»ortadan kaldırılmasıdemektir.Bütçe yedeködeneklerinin kullanılabileceküst miktarı,2012 yılında, yılbaşında665,2 milyonTL olarak açıklanmışolmasına rağmen,yedek ödenektenyapılan toplam aktarmatutarı yılsonu itibariyle30,9 milyarTL olarak gerçekleşmiştir(7, s:9). Oysailgili yasaya göreyedek ödenek tutarıbaşlangıç ödeneklerinin%2’sini aşmamalıdır.Fiilen bu oran%9 civarında gerçekleşmiştir.Yani AKPHükümeti yedeködenek artışı sınırınauymayarak 2012 bütçesiniistediği gibikullanmıştır.Yasal olmayanbir biçimde ödeneküstü giderler toplamı2012 yılında, 15 Milyar TL olmuş, böylece de toplamödeneklerin %4’üne ulaşmıştır (7, s:15). Diğertaraftan <strong>50</strong>18 sayılı Kanun’un “ödeneklerin kullanılması”başlıklı 20/1 maddesinde seferberlik vesavaş ilanı vb hallerin dışında: “kamu idarelerinin,bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcamayapamayacağı” belirtilmiştir (7, s:16). Bu yılböyle bir seferberlik ya da savaş durumu olmamasınarağmen ödeneklerin neden aşıldığı, bu kaynaklarınnereye harcandığı açıklanmamıştır.Önemli bir miktarda gelir ve harcama, BaşbakanlıkTanıtma Fonu, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşmave Dayanışmayı Teşvik Fonu, ÖzelleştirmeFonu, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu veSavunma Sanayini Destekleme Fonu gibi beşbütçe dışı fonda tutularak bu faaliyetlerin Meclis’indenetiminden kaçırılması sağlanmaktadır. Bufonların 2013 yılı itibariyle varlıklarının toplamı 47milyar TL’yi bulmakta (8) ve gelirleri Gelir Vergisi,ÖTV, Kurumlar Vergisi, trafik cezaları, millipiyango gelirleri ve asıl olarak da genel bütçedenyapılan aktarmalardan oluşmaktadır. Ödenekleri/harcamaları TBMM onayına bağlı olmadığındansiyasal iktidarlara büyük kolaylık sağlayan bu fonlarındenetimleri ise ciddi bir sorundur.Bütçe içi bir fon olan İşsizlik SigortasıFonu’nun varlığı ise 60 milyar TL’yi aşmıştır. Bufon son zamanlara kadar daha ziyade amacı (işsizlereişsizlik yardımı gibi) dışında, bütçeye yamayapmak amacıyla kullanılmıştır (9).Kısaca her ne kadar 2014 Merkezi YönetimBütçe Kanunu’nda kamu gelirlerinin GSYH içindekipayı %23,5 olarak hesaplanmış olsa da gerçekoran bunun çok üstündedir. Yani siyasal iktidar heryıl işçilerin, emekçilerin yaratmış olduğu artı değerinyaklaşık üçte birine vergi, prim, fon ya dakamusal hizmet fiyatlaması adı altında el koyarken,bu el koyduğu gelirleri nereye harcadığı konusundabilgi vermeye yanaşmamaktadır. Gerek bütçegelirleri gerekse de harcamaları yönünden yeterincedenetlenememektedir. Bu halkın toplanan vergilerinnasıl harcandığının hesabını siyasal iktidarlardansormak anlamına gelen ve yüzlerce yıllıkmücadelelerle kazanılmış olan «Bütçe Hakkının»ortadan kaldırılması demektir.Bu tespitler sırasıyla; yerinden ve yereldenyönetim oluşturmanın, demokratik bir yerel yönetimmodeli geliştirmenin, böylece yerel demokrasiyigüçlendirmenin ve özerk meclislerin idari yapısınınbenimsenmesi için mücadele etmenin; doğrudandemokrasi ilkelerine uygun olarak, katılımcıyerel yönetim modelini yerleştirmenin; bütçeninbu ülkenin halklarınca, işçilerince ve emekçilerincebelirlenmesinin ve denetlenmesinin geleceğimizaçısından ne denli önemli olduğunu ortaya koymaktadır.Sınıfsal temelleri itibariyle 2014 bütçesi harcamalarve gelirler yönleriyle öncekilerden farklıdeğildir. Yüzü egemenlere, sermayeye; sırtı isehalka, emeğe dönük bir bütçedir. Bu bütçeden toplumundiğer ezilen kesimlerine ayrılan bir kaynakmevcut değildir.Harcamalar yönünden, GSYH içindeki paycinsinden 2003’de %31 olan bu pay 2013’de%25,7’ ye ve 2014’te %25,4’e düşürülmüştür. Budenli küçültülen bir kamu ekonomisinden halkakalacak olan (örneğin istihdam, sosyal harcamalargibi) da çok az olacaktır. Çünkü toplam ödenekle-18Temmuz-Aralık 2013
türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s irin; %25,2’si (110 milyar TL) personel harcamalarına,%37,5’i (164 milyar TL) sosyal güvenlikkuruluşları ve az bir kısmı yerel yönetimlere,%12’si (52 milyar TL) faiz harcamalarına, %8,4’ü(37 milyar TL) çoğu yenileme niteliğindeki kamusalyatırımlara ve %8,6’sı (38 milyar TL) mal vehizmet alımlarına ayrılmıştır (10).Mal ve hizmet alım giderlerini karşılamayadönük ödenekler sadece %1,9 oranında artırılmıştır.Enflasyon oranının %8’in üzerinde olacağı gözönüne alındığında reel olarak bu tür alımlar %6-7puan azalacaktır. Yani bazı kamu hizmetlerininsunumu kısılacaktır. Ayrıca kamu istihdamındabelirgin bir daralmaya gidilmektedir. Zira 2013 yılıiçinde 130.000’e ulaşan yeni kamu personeli(memur) sayısı, 2014’te 74.000 ile sınırlandırılacaktır(10).2014 bütçesi sermaye sınıfına kepçe ile yoksulakaşığın ucu ile dağıtan bir bütçe görünümündedir.Çünkü 164 milyar TL ile bütçenin en büyük kaleminiteşkil eden cari transferlerin 9,7 milyar TL’sitarımsal desteklemeye ayrılmıştır. Bu, bütçeninsadece %2,2’si demektir. Diğer taraftan TarımKanunu’na göre bütçeden tarımsal destekleme içinayrılan pay GSYH’nin %1’inin altında olamaz(11). Ama bu oran sübvansiyonlu tarım kredileridâhil edildiğinde dahi (toplam 13,2 milyar TL)binde 7’dir. Kaldı ki topraksız köylüler ve tarımişçileri bu destekten faydalanamayacakları gibi,arazileri tapulu olmayan küçük çiftçiler de, ÇiftçiKayıt Sistemi’ne kayıtlı olmadıklarından bu desteklerdenyararlanamayacaklarından, tarımsal desteklerdenasıl yararlananlar büyük çiftçiler olacaktır.Maliye Bakanı Bütçeyi sunuş konuşmasında“sosyal yardım harcamaları için 2014 Yılı Bütçesinde30,4 milyar TL kaynak ayırdıklarını” belirtmiştir(10). Ancak bu kaynağın detaylarına bakıldığındabunun; yaklaşık 11 milyar TL’sinin MilliEğitim Bakanlığı’nın bütçesinde yer alan ve“öğrencilere eğitim harç ve burs desteği, Fatih Projesive taşımalı eğitime” ayrılan ödeneklerden oluştuğu;4,5 milyar TL’yi bulan bir kısmının SağlıkBakanlığı bütçesinde yer alan “özürlü evde bakımdesteği” gibi kalemlerden oluştuğu ve 10 milyarTL’lik bir kısmının ise Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nınbütçesinde yer alan “ödeme gücü olmayanlaraprim desteği ve 65 yaş üstü ve muhtaçlarayapılan maaş ödemelerine” ayrılan ödeneklerdenoluştuğu görülecektir (12). Yani asıl olarak eğitim,sağlık ve sosyal güvenlik harcamalarının birer parçalarıolarak görülmesi gereken ve ilgili bakanlıklarınbütçelerinde yer alan bazı harcamalar sankiilave sosyal yardım harcamaları gibi sunulmaktadır.Diğer taraftan gerçek anlamda sosyal yardımsayılabilecek harcamalar bir bütçe dışı fon olanSosyal Yardım Dayanışmayı Teşvik Fonu’ndanyapılmaktadır. Maliye Bakanının sözünü ettiği 30,4milyar TL’nin sadece 4,3 milyar TL’si bu fonaBütçe ve Hazine’den aktarılacaktır. Bu haliyle buyardımlara Bütçe’den ayrılan pay %1’i zor bulacaktır.Başta “aile destek yardımları” olmak üzere çoksayıda yardım kalemi altında bu Fon’dan ayni venakdi yardım yapılmaktadır. Örneğin Fon’dan“periyodik aktarma” adı altında her ay <strong>50</strong> milyonTL’lik bir nakit, tüm Türkiye’ye bölgesel olarakkabaca eşit bir biçimde dağıtılmaktadır (13).Ancak Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerindekiyoksulluğun çok daha yüksek olduğu gerçeğindenhareketle bu yardımların bu bölgelere dahafazla ayrılması gerekmesine rağmen buna uygun birdağıtım söz konusu değildir.Bu tür nakit yardımları toplamda 973 SYDFbileşeni tarafından ve Hükümetin atadığı “vakıfmütevelli heyetleri” aracılığıyla dağıtılmaktadır. Buyardımların illerin kendi bünyesinde dahi nasıl vekimlere dağıtıldığı konusunda ciddi soru işaretlerimevcuttur. Yardımların özellikle dini bayramlardadağıtılması siyasal iktidarın bu yardımları, kendinebağımlı ve muhafazakâr bir seçmen tabanı oluşturmadakullandığını ortaya koymaktadır (sosyal yardımlardanfaydalanan hane sayısının 10 milyonugeçtiği, nüfusun yaklaşık dörtte birinin sosyal yardımlardanfaydalandığı tahmin edilmektedir). Buyardımlardan faydalanmanın net tanımlanmışyasal bir dayanağı olmadığı için yardım alan kişilerile siyasal iktidar arasında bir minnet duygusuyaşanmaktadır (14).AKP Hükümetleri döneminde sosyal yardımlarınGSYH’nin %0,2’sinden %1,43’üne ulaştığı dikkatealındığında, son 10 yılda dolar milyarderi sayısını41’e çıkaran sistemin ve AKP hükümetlerininyoksul sayısını nasıl kat kat artırdığı ve kalıcı, insanonuruna yakışan ve güvenceli bir gelir yaratanistihdam bir yana, asgari ücret koşullarında dahi19Temmuz-Aralık 2013
Page 1 and 2: t u r k i s h j o u r n a l o fo c
Page 3 and 4: türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 19: türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 69: türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 72 and 73:
türk tabipleri birliðim e s l e k
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
show all

49-50

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?