49-50

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iettiği kadar işgücüne dahil olmayan nüfusu da işaretetmektedir. Bu nedenle bu kesimin de hangigruplardan oluştuğu önem kazanmaktadır. Çünkü,yukarıda eleştirdiğimiz anlayışların kafalarındakigiderek büyüyen orta sınıfın resmi istatistiklerdegörünmediği, tam aksine giderek küçülen bir ortasınıfla karşı karşıya olduğumuz ortadadır.Kurumsal olmayan nüfusun (56.795.000) yarısınıoluşturan “işgücüne dahil olmayan nüfus”u(28.022.000) inceleyecek olursak; iş bulma ümidiolmayanlar %8, mevsimlik çalışanlar %0,5, ev işleri%40, eğitim öğretim sürecinde olanlar %16,emekli %14, çalışamaz halde olanlar %14 ve diğer%7,5’tür. Marksın tanımlamasıyla, bu kesimlerinilk üçü yedek sanayi ordusunun “saklı” kesimini,eğitim öğretim sürecinde olanlar “durgun” kesimi,emekliler, çalışamaz halde olanlar ve diğer kesimise “dip tortu”yu oluşturmaktadır. Ve ihtiyaçduyulmaları halinde emek sürecine dahil edilirler.Hal böyle iken, yukarıda anılan çevrelerce tanımlananiyi eğitim almış, birkaç dil bilen, yüksek statülü,görece yüksek yaşam koşullarına sahip “yeniorta sınıf” nerede? Kanaatimizce işçi sınıfının birkısmı, bu yeni orta sınıfları oluşturuyor. Toplumaüretim ilişkileri bağlamında bakıldığında tamamenişçi sınıfına dahil olan toplum kesimlerinin birkısmı, gelir, statü, yaşam koşulları, eğitim durumugibi kriterlerle bakıldığında orta sınıf gibi görünüz.Zira alt ve orta katmanları, derecesi, şiddeti olmayanhiçbir şey yoktur; yeter ki bir nicelik halinegetirilebilsin.Değişen İşçi SınıfıSınıflı toplumları birbirinden ayıran temel özellikartığa el koyma biçimleridir. Kapitalist öncesiüretim biçimlerinde artığa zor aracılığı ile el konulurkenkapitalizmi bu toplum biçimlerinden ayırantemel unsur artığa değişim aracılığı ile el konulmasıdır.Köle emeğinin sömürüsü ile serf emeğininsömürüsü birbirinden ayrıdır. Keza feodal toplumdaartığın adı ranttır ve üretici güçlerin gelişmişlikdüzeyine bağlı olarak üç farklı formda görülür:Emek rant, ayni rant ve para rant. Rant biçimlerindekideğişim bize feodal toplumun statik olmadığını,üretici güçlerin gelişimine bağlı olarak üretimilişkilerinin de değişime uğradığını gösterir.Ancak ne zaman ki manüfaktür yeni bir üretmebiçimi olarak ortaya çıkar, işte o zaman feodalizminölüm çanları çalmaya başlamıştır. Benzer biçimdekapitalist üretim ilişkileri de statik değildir. Başlangıçtaemek aracı alettir. Ancak unsurlarını parçaişçilerin oluşturduğu kolektif işçi, manüfaktürdeorganik bir makine olarak peydah olur. Daha sonraorganik makine inorganik makineye dönüşür.Makine fabrika sisteminde otomata doğru evrilir.Üretici güçlerdeki bu gelişme üretim ilişkilerindesermayenin merkezileşme ve yoğunlaşmasına vekeza tekil sermayeden sınıfın sermayesine ya dahisse senetli sermayeye doğru evrilmesine nedenolur. Manüfaktürde üretimin öznesi işçidir. Emekaracı onun kontrolündedir. Makinenin doğuşu ileüretimin öznesi makine haline gelir. Şimdi işçiemek aracının hızına ayak uydurmak zorundadır.Emek aracı el aletiyken kol emeği ve bilgi/beceriişçide billurlaşmak zorundadır. Makine ile birliktekol emeği makineye devredilir. Makinenin ortayaçıkışı sermayenin değer bileşeninde oransal tersyüzeneden olur. Değişen sermaye/değişmeyen sermayeoranı tersine döner. Bu durum bilimin tekniğeuygulanmasını hızlandırır, nispi artı-değer yarışınıkapitalizmin ilerletici gücü haline dönüştürür. Bilimintekniğe uygulanması, bilimi sermayenin konusuhaline getirir. Bilim insanlarının da sermaye ileilişkilenmesini koşullar. Yeni enerji biçimlerininbüyük güç kaynaklarına uygulanması pek çokmakinenin birbirine entegre edilmesini olanaklıkılar. Entegre tesisler işçileri yığınlar halinde biraraya getirir. Yığınlar halinde bir araya gelen sadeceişçiler değildir; işçilerden önce sermayeninyığınlar halinde bir araya gelmesi gerekir. Üreticigüçlerdeki gelişmeye sermaye birikimi yetişemediğindebirikmiş atıl sermayeyi devreye sokmak içinbankalar, anonim şirketler, borsalar devreye girer.Kapitalizm devingendir. Üretici güçlerin değişiminebağlı olarak gün be gün ilişkiler de değişir. Yanisınıflar değişir, sınıf ilişkileri değişir. Sınıfların değişimisınıf savaşımının koşullarını, araçlarını, unsurlarınıdeğiştirir. Bugün kapitalizmin tanıklık ettiğimizdöneminde olan biten de budur. Nasıl ki alettenmakineye geçiş ile kol emeği emek aracınınunsuru haline geldi ise bugün chip'in makineyeuygulanması ile kafa emeği de emek aracının unsuruhaline dönüşmektedir. Kol emeğinin makineninunsuru haline gelmesi, işçiler arasındaki fizikselfarklılıkları eşitler; kadın emeği, çocuk emeği üretimsürecine dahil olur. Kafa emeğinin emek aracınınunsuru haline gelmesi, kafa emeğini sıradanlaştırır.Yaratıcı emek ile kafa emeği ayrışır. Kafa48Temmuz-Aralık 2013