49-50

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s ihizmet sürdürülmektedir. Hizmet işyerinde verilmektedir.İşçi sağlığı kapsamındaki periyodik muayeneve tetkiklerin tümü işyerinde, en kısa süredehalledilmeye çalışılmaktadır. Sürecin tamamenprosedürel olduğunu söyleyebiliriz. Onca işyerisağlık birimine, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanınarağmen işçi sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcutdurumu gösteren istatistiklere kimseler güvenmemektedir.Dahası bu bağlamda sorun sadece bizdedeğildir, merkez kapitalist ülkeler için de bu sorungeçerlidir. Mevzuat baskısı, işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanının mesleki bağımsızlığının olmaması,işçinin katılımına izin verilmemesi nedeniylebir çok sağlıksız çalışma koşulu, sağlıksızlık belgelenememekte,belgelenenler görmezden gelinmekte,işçiler dahi işgüvencesizliği nedeniyle sessiz kalmaktadır.Hal böyle olunca mevcut çarpıtılmış sağlık algısınedeniyle tedavi edici hizmetler, işçi tarafındanişçi sağlığı hizmetleri olarak algılanmakta, kısasürede hekime erişme ve reçete yazdırmanın adıolmaktadır. İşveren için de bu haliyle hizmet üretimidaha uygun görülmektedir. Koruyucu hizmetlerde kişisel koruyucu donanım ve eğitime daralmışdurumdadır. Önleme bireyselleştirilmiş, işçininuygun davranmasına odaklanılmıştır. İşçi sağlığıhizmetleri sürekliliği olmayan bir haldedir. İşçiningeçiciliği nedeniyle verilen hizmetlerin devamlılığıda söz konusu olmamakta, maruz kalınan tehlikelerebağlı ortaya çıkan sağlıksızlık tanılanamamaktadır.Hizmet mevcut ana odaklı olup; hizmetingeçmiş ve gelecek ile bağlantısı kurulmamaktadır.Cinsiyet ve yaşı gözardı eden, yetişkin-sağlıklı işçiyeodaklı bir anlayış söz konusudur. Her ne kadar“çok disiplinli” denilse de işyeri hekimi ve işgüvenliği uzmanına daralmış bir hizmet söz konusudur.Daha kapsamlı bir değrlendirmeyi mümkünkılan destekleyici çok disiplinli yaklaşım söz konusudeğildir.İşçi sağlığı hizmetleri fabrikalara odaklanmış birperspektifte verilmektedir. Algı olarak da fabrikabaskındır. Hizmet sektörü, tarım alanı, ev eksenliüretim, küçük atölyelere ait bilgi üretimi ve hizmetanlayışı oldukça yetersizdir. Tarıma dayalı üretiminbaskın olduğu döneme özgü çalışma-sağlık ilişkisiniele alan tarihsel bilgi birikimi, uygulamalar gözardı edilmekte, kapitalist üretimle süreç sanayitoplumunda fabrikada ele alınmaktadır. Tarımadayalı toplumda, özellikle emeğine yabancılaşmamışinsanın üretim süreci ve üretim sürecinin sağlığınaetkisi, sağlığını koruma esaslı bilgi-deneyimbirikimleri gözardı edilmektedir.Doğal Sağlık Anlayışıylaİşçi Sağlığı Hizmetleriİşçi sağlığı tartışması, insan merkezli bir anlayışınparçası olarak yürütülemez. Ekolojik bağlamdaendüstriyalizmin sınırsız büyüme karakteristiği iledoğaya olan tahakkümü tehdit boyutundadır.Atıklar, aşırı teknoloji kullanımı, aşırı üretim,doğanın tıp adına aşırı sömürüsü, vb. özetle insanımerkez alan kapitalist bir üretim anlayışı ile doğanıntahribatına sessiz kalınmamalıdır. İşçi sağlığı,doğayı da gören bir perspektifte yeniden yapılanmalıdır.İşçi sağlığı ve çevre sağlığı ayrı ayrı tartışılacakkulvarlar değildir.İşçi sağlığı için Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıktanımı yetersiz kalmaktadır. Bu tanım ile işçi sağlığıele alındığında sıklıkla fiziksel ve ruhsal iyilikhaline odaklanılmaktadır. Tanımda yer almasınakarşın “sosyal iyilik” hali de işçinin toplum içindekirolleri yerine getirmesi olarak değerlendirilmektedir.Sağlığın toplumsal, kültürel, siyasal, ekolojikboyutları ihmal edilmektedir.Daha bütünlüklü bir perspektifte doğanın birparçası olan insanın doğa ile etkileşiminin sağlıklailişkisini ele alan bir işçi sağlığı perspektifi ön açıcıdır.Hans Jonas’ın “Sorumluk İlkesi-TeknolojiUygarlığı İçin Bir Etik Denemesi” doğaya karşısorumluluğumuza dikkat çekmiştir: Teknolojilerdekigelişmelerle birlikte insan eylemlerinin sonuçlarındaya da etkilerinde de kimi değişmeler olmuş,nükleer enerji kullanımının yarattığı sorunlardaolduğu gibi, bugün yapılan bir eylem, alınan birkarar yalnız bugünü ya da bugün yaşayan insanlarıdeğil, gelecekte yaşayacak olan insanları –hattayalnız insanları değil tüm canlıları da- etkileyecekgüce ulaşmıştır. Bu güç gezegenimizin tüm biyosferinietkileyecek, tüm canlı yaşamını tehlikeyedüşürecek bir hale gelmiştir. Bu ise bizleri yeni, ekbir sorumlulukla karşı karşıya bırakmaktadır: doğayakarşı sorumluluk (39).Siyasal boyut olarak halkların, kadının, emeğinözgürleşmesi sağlıklı olma mücadelesinin de ana75Temmuz-Aralık 2013