49-50

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iAziz ÇELİKDoç. Dr., Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri BölümüORGANİZE BİR KATLİAMSOMATürkiye tarihinin en büyük işçi katliamı olanSoma (13 Mayıs 2014), bireysel ve teknik değil,sosyal, siyasal ve iktisadi boyutları olan organize birsuçtur. İşin bütün bir süreç olarak örgütlenmesi,ocağın hizmet alım sözleşmesi ile Soma AŞ’yedevri ve sonrasında işverenin ocakta oluşturduğuçalışma düzeni katliamın asıl nedenidir. Bu nedenleSoma, Ermenek ve benzeri katliamlara sadeceteknisist gözle bakmak (önemli olmakla birlikte)gerçek failleri anlamada yetersiz kalacaktır.Soma’da ve Ermenek’te daha ucuz işçilik ve dahayüksek kâr için yapılan bir iş organizasyonu sonucuortaya çıkan bir katliam söz konusudur. Buörgütlü katliamdan devlet ve şirket (sermaye) birliktesorumludur. Kamu maden işletmelerini rödovans(kiralama) ile hizmet alımı (alt işveren, taşeron)vb yöntemlerle özelleştiren, güvencesiz çalışmabiçimlerini yaygınlaştıran ve esnekliği çalışmahayatında kural haline getirmeye çalışan politikalarbu katliamların asıl nedenidir.Kârlı ve kanlı bir sektör olarak madencilikMadencilik kârlı bir sektör olarak son yıllardagiderek artan bir biçimde sermayenin iştahınıkabartmaktadır. Öte yandan gerek devletin giderekartırdığı bedava kömür dağıtımı gerekse termiksantrallerin önemini artıran enerji politikası nedeniylekömür madenciliği “yıldızı parlayan” sektörhaline gelmektedir. Devletin kömürün neredeysetek müşterisi olması ve alım ve/veya fiyat garantisivermesi nedeniyle kömür işletmeciliği cazip birsektör haline gelmiştir.Tablo-1’de görüldüğü üzere madencilik sektörününkârlılık oranları diğer tüm sektörlerin ortalamasındanoldukça yüksektir ve bu durum istikrarlıbir seyir izlemektedir. Tüm sektörlerde brütsatış kârlılığı %12-13 iken bu oran madencilikte%30-37 arasında bir seyir izlemektedir. Aynıdurum net kârlılık açısından söz konusudur. Diğertüm sektörlerde net kârın net satışlara oranı %1-3arasında değişirken, bu oran madencilikteTablo-1: Madencilikte kârlılık oranları2010 2011 2012 2013Tüm Maden Tüm Maden Tüm Maden Tüm Madensektörler sektörler sektörler sektörlerBrüt Satış Kârı / Net Satışlar Oranı 0,13 0,30 0,13 0,37 0,12 0,35 0,13 0,31Faaliyet Kârı / Net Satışlar Oranı 0,04 0,14 0,04 0,20 0,03 0,19 0,04 0,15Faiz Giderleri / Net Satışlar Oranı 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02Faiz Giderleri / Faiz veVergiden Önceki Kâr 0,27 0,08 0,53 0,08 0,30 0,06 0,47 0,17Net Kâr / Aktif Toplamı 0,03 0,09 0,01 0,12 0,03 0,12 0,02 0,04Net Kâr / Net Satışlar Oranı 0,03 0,17 0,01 0,20 0,03 0,21 0,02 0,07Net Kâr / Öz Kaynak Oranı 0,08 0,14 0,03 0,21 0,08 0,21 0,05 0,08Vergi Öncesi Kâr / Öz Kaynak Oranı 0,10 0,17 0,05 0,25 0,10 0,25 0,07 0,12Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Girişimci Bilgi Sistemi (1)4Temmuz-Aralık 2013