49-50

türk tabipleri birliðim e s l e k i s a ð l ý k v e g ü v e n l i k d e r g i s iFabrikanın bir makine, üretim faaliyetinin demakinenin işleyişine indirgenmesiyle, üretici güçlermakinenin işleyişinin bir öğesi yapılmış ve sistemmakine düzeneğinde oluşturulmuş, otonomisiortadan kaldırılmıştır. Bu nedenle emek dönüştürücübir etkinlik değil, kendisi dışında belirlenenbir modele uygun üretim etkinliğinin, bir imalatetkinliğinin öğesi haline gelmiştir, emek niteliksizleştirilmiştir(35). İktidarın her türlü hegemonyaaracının çalışma yaşamı içinde geçerli olduğunusöyleyebiliriz. Fabrikanın, atölyenin içinde de ulusdevlet zihniyetli emek denetim mekanizmaları varlığınıdevam ettirmiştir.Çalışanlar ürettiklerine her anlamda yabancılaşmıştır.Çalışanların üretilen ürünün bütününe,üretilen hakkında söz söylemeye, üretilenin karşılığınıalmaya vb. yabancılaşması söz konusudur.Yabancılaşma çalışanların yaratıcı yeteneklerininkörelmesi ile sonuçlanmaktadır. Kapitalist üretimilişkilerinin var olduğu, özel mülkiyete dayalı busistemde insanın yabancılaşması kaçınılmazdır. Busistemde çalışan emek gücünü belirli bir ücret karşılığındasatmakta ve harcadığı emek üzerindekontrolü işverene devretmektedir. Dolayısıyla çalışanişe değil iş çalışana hükmeder hale gelmektedir(36).Çalışma ortamı tamamıyla bilgiye bağımlı halegelmiş, bilgi aynı zamanda iktidar aracı olarak kullanılırhale gelmiştir. Dahası çalışmak için mutlakaokullu olunması zorunluluk haline gelmiş, okullardadisipline edilmeyen emek gücünün istihdamıneredeyse imkansız hale gelmiştir. Günümüzde sermayeningüncel gereksinimine bağlı kısa erimli(geçici), dar, işe özgü eğitimler revaçtadır. Sermayenindoğrudan yarar görmeyeceği, eğitsel faaliyetlerminimalize edilerek, en kısa sürede en standartizebilgi ile donanmış çalışanlar yetiştirilmekistenmektedir.Üretimin hızı için iş parçalanmış, basitleştirilmişir;işin standartize edilmesi nedeniyle her işçigörevinin son derece basit olduğunun, yapabileceğindençok daha azını yaptığının farkındadır.Günümüz kapitalizminin yeni aletleri geçmişinmekanik aygıtlarından çok zeki. Bu durum işçininzekasının yerini almasına, zihni dışarıda bırakanemeğe yol açmaktadır. Makine kullanma zekası daöz-eleştirel değil, operasyoneldir. Operasyonel bilgikavrama düzeyi olarak da yüzeysel kavramayıgerektirmekte, yüzeyle-derinlik arasına bir duvarörmektedir. Bununla birlikte işe alınma aşamasındaeğitim zorunluluğu, işin değişmesi ile birlikteişçinin yeni gereksinimlere uygun (operasyonelişlemleri hızla yapabilme) olarak kendini eğitmesorumluluğu işçiye bırakılmıştır (37).Bilgiye bağımlılık işçi sağlığına özgü konulariçinde geçerlidir. İşverenin istemine (oluruna)göre, belirlenmiş konularda, zamanda, sürede (vardiyasonu, kısa zaman diliminde); daha çok teknik,üretim organizasyonu, üretim süreci-ilişkilerindenbağımsız; tekil risklere odaklanmış; tehlike ve risklerinbireyselleştirildiği; didaktik bilginin ön plandaolduğu bir bilgi aktarımı söz konusudur. Yineönlemeye değil, erken tanımaya ve erken müdahaleyeodaklanan bilgi aktarımı hakimdir. Benzerdurum bilgi üretimi içinde geçerlidir. Kapitalistinbelirlediği koşul ve gereksinimlere hizmet edenbilgi üretimi söz konusudur. İşçilerin katılımın sözkonusu olmadığı, siyasal ve sosyal nedensellikleringöz ardı edildiği bilgi üretimi söz konusudur. Çalışanlarbilgi konusunda kapitaliste, kapitalist devleteve kapitalistleşen sağlık birimlerine bağımlı halegetirilmiştir. Çalışma ortamının sosyal yaşama,yaşam ortamına ve doğaya etkileri konusunda bilgiüretimi çok sınırlıdır. Çalışma ortamındaki tehlikelerinmeslek ve işle ilgili hastalıklarla ilişkisinikoyma sürecinde, çalışma yaşamı dışındaki tümdiğer faktörleri elimine etme konusundaki sözdebilimsel ısrar (kapitalist baskıların etkisi) nedeniylegörülen, bilinen, öngörülen sağlıksızlıklar yoksayılmakta, görünmez kılınmaktadır. Asbestemaruziyet ile mezotelyema gelişimi araındaki ilişkininortaya konması süreci buna en iyi örnektir.Annye Theoboud “Çalışmak Sağlığa Zararlıdır”adlı eserinde bilim çevresinin ve bilim insanlarınınbu sürece nasıl alet edildiklerini tüm çıplaklığı ileortaya koymaktadır (38).İşçi sağlığı hizmetleri daha çok işveren ve kapitalistdevletin güncel yaklaşımına dayalı olaraküretilen hizmetler konumundadır. İşçiler, hattahizmeti üreten işyeri hekimi, hemşiresi, iş güvenliğiuzmanı dahi edilgen bir konumdadır diyebiliriz.Hizmet üretim, değerlendirme ve denetleme sürecindeişçinin katılımına izin vermeyen bir durumsöz konusudur. Hizmetler mevzuata dayalı, yasalzorunluluğu yerine getirme esaslı verilmektedir.Üretim kesintisine dahi izin vermeyen bir anlayışla74Temmuz-Aralık 2013